Ανακοινωθέντα

Το φαινόμενο της πορνείας και της εμπορίας προσώπων στην Κύπρο ήρθε για άλλη μια φορά στον δημόσιο διάλογο με αφορμή συνέντευξη που διεξήγαγε και δημοσίευσε Κύπριος Ευρωβουλευτής, καθώς και συζήτηση που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών Μεταξύ Ανδρών και Γυναικών της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με σειρά Ψηφισμάτων συνδέει τα δυο φαινόμενα, της πορνείας και της εμπορίας προσώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Συγκεκριμένα, η εμπορία προσώπων παίρνει πολλές μορφές, με τη πιο διαδεδομένη να είναι αυτή της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, όπου θύματα είναι στην πλειοψηφία γυναίκες και παιδιά, και πελάτες κυρίως άνδρες. Στην Κύπρο η εμπορία προσώπων ως παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μορφή οργανωμένου εγκλήματος προβλέπεται και ποινικοποιείται μέσα από σχετική νομοθεσία.

Συγκεκριμένα, το άρθρο 17Α του Νόμου αναφορικά με την πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας και εκμετάλλευσης προσώπων, σε σχέση με την ποινικοποίηση της ζήτησης, είσπραξης ή χρήσης υπηρεσιών σεξουαλικής εκμετάλλευσης ορίζει: «Όποιος ζητήσει ή εισπράξει ή χρησιμοποιήσει εργασία ή οποιεσδήποτε υπηρεσίες θύματος, οι οποίες αποτελούν αντικείμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης… είναι ένοχος αδικήματος». Στον ίδιο νόμο, ο ορισμός της ζήτησης αφορά:

(α) Τον πελάτη, ο οποίος αναζητά και αγοράζει υπηρεσίες εμπορίας,

(β) τον διακινητή των θυμάτων, ο οποίος στρατολογεί, εκπορνεύει ή εκμεταλλεύεται με άλλο τρόπο τα θύματα,

(γ) τον εργοδότη, ο οποίος μισθώνει τις υπηρεσίες που αναγκάζονται να παρέχουν τα θύματα,

(δ) τον ιδιοκτήτη κέντρου ή άλλου χώρου διασκέδασης και αναψυχής, όπου εκτίθενται τα θύματα σε εκμετάλλευση, και

(ε) άλλο πρόσωπο, το οποίο εμπλέκεται με οποιοδήποτε τρόπο στην αλυσίδα εμπορίας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξηγεί ότι τα δυο αυτά φαινόμενα, η εμπορία προσώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση και η πορνεία, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα, αφού λαμβάνουν χώρα στη λεγόμενη «βιομηχανία του σεξ». Η πορνεία είναι ένα φαινόμενο που εντάσσεται σε ένα οργανωμένο σύστημα που σκοπό έχει το κέρδος και αποτελεί μορφή βίας. Λειτουργεί ως επιχείρηση, όπου όσοι επωφελούνται από αυτήν λειτουργούν με στόχο να εξασφαλίσουν και να διευρύνουν την «αγορά» τους, στην οποία κομβικό ρόλο για την ενίσχυσή της έχουν τα άτομα που αγοράζουν τις σεξουαλικές «υπηρεσίες» και αποτελούν τους «πελάτες». 

Περαιτέρω, στο πιο πρόσφατο Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Σεπτέμβριος 2023) καταγράφηκε ότι η πορνεία είναι η αγορά σεξουαλικής πράξης, η οποία μπορεί να οριστεί ως η ζήτηση, η αποδοχή ή η απόκτηση σεξουαλικής πράξης από άτομο στην πορνεία έναντι αμοιβής, υπόσχεση αμοιβής, παροχής οφέλους σε είδος ή την υπόσχεση ενός τέτοιου οφέλους.

Το Ψήφισμα τονίζει πως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησαν ως προς τους όρους «πορνεία» και «εκδιδόμενα άτομα/εκδιδόμενες γυναίκες», ενώ αναγνωρίζει ότι ορισμένα άτομα στην πορνεία αναφέρονται ως «εργαζόμενοι/ες του σεξ», έναν όρο που χρησιμοποιείται από ορισμένους διεθνείς οργανισμούς και ως τέτοιοι/ες αυτοπεριγράφονται ορισμένα άτομα που βρίσκονται στην πορνεία. Ωστόσο, όπως καταγράφει το Ψήφισμα, εκπροσωπούν τη μειοψηφία ατόμων στην πορνεία και, παρά το γεγονός ότι είναι μειοψηφία, είναι καλά οργανωμένα και εμφανίζονται στη δημοσιότητα. 

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι παρατηρείται πως και τα δυο φαινόμενα έχουν μετακινηθεί και διαδοθεί στο διαδίκτυο, γεγονός που δυσκολεύει το έργο των αρχών. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το Ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, «η μετατόπιση αυτή δεν αφορά μόνο τη διαδικασία στρατολόγησης, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται η σεξουαλική πράξη […] η πορνεία στο διαδίκτυο έχει τις ίδιες επιβλαβείς επιπτώσεις για τις γυναίκες στην πορνεία όπως και στην πραγματική ζωή, παρόλο που σε ορισμένες περιπτώσεις η φυσική απόσταση μπορεί να συμβάλει στη μείωση της έκθεσης σε ορισμένες μορφές βίας. Οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες και τα νέα ψηφιακά εργαλεία έχουν διευκολύνει τρίτους με χαρακτήρα εκμετάλλευσης, όπως οι πελάτες, οι διακινητές και οι προαγωγοί και μαστροποί, ώστε να διασφαλίζεται η ανωνυμία τους, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την επιβολή του νόμου».

Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να περάσει το μήνυμα πως η πορνεία δεν είναι επάγγελμα και δεν μπορεί να θεωρηθεί ως τέτοιο. Tο σεξ πρέπει να βασίζεται στη συγκατάθεση, η οποία μπορεί να δοθεί μόνο ελεύθερα και οικειοθελώς και δεν μπορεί να υποκατασταθεί από την προσφορά χρημάτων, κατά την οποία εξουσία έχει ο πελάτης. Στην περίπτωση δε που υπάρξει βιασμός, καθίσταται ακόμα πιο δύσκολο για ένα άτομο που βρίσκεται στην πορνεία να τύχει ορθής μεταχείρισης. Η πορνεία υποβιβάζει τις σεξουαλικές πράξεις σε μια καθορισμένη χρηματική αξία και η σεξουαλική εκμετάλλευση και βία μέσω της εκπόρνευσης τρίτων αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων και προσβολή της αξιοπρέπειας των γυναικών και ατόμων που βρίσκονται σε αυτό το περιβάλλον.

Σημαντικό είναι επίσης να αναφερθεί ότι αυτό που αναδεικνύει η EUROPOL, εκεί όπου η πορνεία είναι νόμιμη, διευκολύνεται η εμπορία προσώπων, δεδομένο που δεν παρατηρείται σε χώρες, όπου έχει ποινικοποιηθεί η αγορά σεξ, έχουν αποποινικοποιηθεί πρόσωπα που βρίσκονται στην πορνεία και ταυτόχρονα παρέχονται σε αυτά μηχανισμοί εξόδου.

Καταληκτικά, σημειώνεται πως η Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί με απόφασή της τα κράτη μέλη να λάβουν επειγόντως μέτρα για την αντιμετώπιση της διαδικτυακής διαφήμισης και της διευκόλυνσης των επαφών που ενθαρρύνουν άμεσα ή έμμεσα την πορνεία ή επιδιώκουν να προσελκύσουν πελάτες, προκειμένου να αποτραπεί η εκμετάλλευση της πορνείας και στο διαδίκτυο.

Το Γραφείο μας θα επιδιώξει την έναρξη μιας δημόσιας συζήτησης για πολιτικές που αφορούν τη διαφήμιση, την πορνεία και τη «βιομηχανία» του σεξ, ώστε να προχωρήσουμε σε ένα νομικό πλαίσιο που να προστατεύει τα άτομα που βρίσκονται σε αυτό το περιβάλλον, λαμβάνοντας υπόψη τις έμφυλες διαστάσεις. Στόχος αυτής της συζήτησης είναι η ανάδειξη του θέματος με σεβασμό στη σωματική ακεραιότητα και την προσωπική αυτονομία και αποτροπή της κανονικοποίησης της βίας, της κακοποίησης και της εκμετάλλευσης.

(ΝΓιαν/ΑΦ)