Ανακοινωθέντα

Το θέμα του Συνεδρίου, («Λύσεις βασισμένες στη φύση για την προσαρμογή και την ανθεκτικότητα των ακτών στην κλιματική αλλαγή»), είναι εξαιρετικά σημαντικό αλλά και πολύ επίκαιρο, καθώς εστιάζει σε ένα κρίσιμο ζήτημα για το μέλλον της χώρας μας, που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις παράκτιες περιοχές της.

Οι παράκτιες ζώνες της Κύπρου, ειδικά μετά την τουρκική εισβολή, έχουν δεχτεί τεράστιες πιέσεις, κυρίως από ανθρώπινες δραστηριότητες. Τα τελευταία χρόνια, η έντονη οικοδομική δραστηριότητα κοντά στις ακτές, οι σκληρές παρεμβάσεις παραλιακά αλλά και εντός της θαλάσσιας ζώνης, με κατασκευή κυματοθραυστών, μαρίνων, τουριστικών συγκροτημάτων, επαύλεων καθώς και άλλες επεμβάσεις που συχνά δεν συμβαδίζουν με τη φυσιογνωμία της παραλίας αλλά ούτε και με τη φυσική ισορροπία των οικοσυστημάτων, όπως εκβραχισμοί και εκχερσώσεις, έχουν υποβαθμίσει τόσο τα παράκτια οικοσυστήματα όσο και τα τοπία μας. Αυτές οι πιέσεις, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής από την οποία η Κύπρος ήδη πλήττεται, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η διάβρωση των ακτών, οι ακραίες καιρικές συνθήκες και η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων μας, επιδεινώνουν την κατάσταση.

Παρά το γεγονός ότι, από το 2008 η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε το 7ο Πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών της Μεσογείου, η Κύπρος δεν έχει ακόμη προχωρήσει στην κύρωση ή/και εφαρμογή του. Αυτό αποτελεί ένα κενό που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, δεδομένου του πολυεπίπεδου νομικού πλαισίου που διέπει τις παράκτιες περιοχές μας. Εντούτοις, ήδη από το 2018, το Τμήμα Περιβάλλοντος, με ενέργειές του ως Εθνικό Σημείο Αναφοράς για την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου, έχει εκπονήσει τη Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών, τα οποία αναμένουν την έγκριση εφαρμογής του από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Σημαντικό βήμα που αναμένεται, επίσης, να γίνει είναι η τροποποίηση του περί Προστασίας της Παραλίας Νόμου, ώστε αυτός να εναρμονιστεί με την πρόνοια του 7ου Πρωτοκόλλου. Η πρόνοια αυτή αφορά τον καθορισμό της παράκτιας ζώνης, στην οποία δεν θα επιτρέπεται δόμηση σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από την ακτή. Σήμερα η ζώνη προστασίας καθορίζεται το μέγιστο στα 90 μέτρα. Περαιτέρω, εκκρεμεί η μελέτη για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής ευαισθησίας και τρωτότητας των ακτών μας, ώστε να καθοριστεί ακριβώς το εύρος της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας, το οποίο πιθανόν να υπερβαίνει το ελάχιστο απαιτούμενο εύρος των 100 μέτρων.

Εξίσου, όμως, σημαντικό είναι και το ζήτημα εφαρμογής των νόμων και κανονισμών. Το Γραφείο μου έχει, ήδη, πραγματοποιήσει επιτόπιες επιθεωρήσεις σε παράκτιες περιοχές, με σκοπό να επιβλέψει την εφαρμογή των νόμων για την προστασία της παράκτιας ζώνης, και έχουμε προχωρήσει σε εισηγήσεις για επιβολή της νομοθεσίας εκεί όπου κρινόταν απαραίτητο. Αυτές οι ενέργειες, αν και σημαντικές, είναι μόνο η αρχή. Σκοπός μας είναι να συνεχίσουμε τις επιθεωρήσεις και να ενισχύσουμε τη νομοθετική βάση για την προστασία των παράκτιων ζωνών, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων και δυνατοτήτων του Γραφείου της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, διασφαλίζοντας την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων και ζωνών από παρεμβάσεις που όχι μόνο δεν είναι σύμφωνες με το νόμο, αλλά και προκαλούν ανεπανόρθωτη βλάβη στο περιβάλλον, υπονομεύοντας τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα των ακτών μας.

Επιπλέον, η κύρωση και η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου θα αποτελέσει σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της αειφόρου διαχείρισης των παράκτιων μας ζωνών. Θα διασφαλίσει τη ρύθμιση της οικοδομικής και άλλης δραστηριότητας στις ακτές και θα καθορίσει ένα σταθερό πλαίσιο προστασίας και αειφόρου χρήσης των παράκτιων οικοσυστημάτων, στηρίζοντας, παράλληλα, και την οικονομική βιωσιμότητα του τουριστικού μας προϊόντος που συμβάλλει κατά πολύ στην εθνική μας οικονομία.

Η μεθοδική διαχείριση των παράκτιων ζωνών είναι αναγκαία για την προστασία τους, στη βάση αειφόρων και ήπιων πρακτικών που να σέβονται και να προστατεύουν τα φυσικά οικοσυστήματα. Σε αυτό το πλαίσιο, οι λύσεις βασισμένες στη φύση αξιοποιούν τις φυσικές διεργασίες για την επίλυση των περιβαλλοντικών προκλήσεων και αποτελούν βιώσιμη εναλλακτική. Τα σκληρά έργα, όπως οι κυματοθραύστες, που ξεκίνησαν πριν από δεκαετίες επιδιώκοντας την αναχαίτιση της διάβρωσης, έχουν αποδειχθεί όχι μόνο ανεπαρκείς λύσεις αλλά και επιβλαβείς. Συχνά δεν λαμβάνουν υπόψη την ευαισθησία των ακτών, ενώ η χρήση ασβεστολιθικών υλικών λατόμησης επιβαρύνει περαιτέρω το περιβάλλον, επηρεάζοντας αρνητικά και την ενδοχώρα με την εκτεταμένη απόληψη υλικών. Η κατασκευή σκληρών έργων θα πρέπει να θεωρείται λύση έσχατης ανάγκης, μόνο εάν δεν έχουν εξευρεθεί εναλλακτικές λύσεις βασισμένες στη φύση, και νοουμένου ότι έχει προηγηθεί ενδελεχής διερεύνηση των πραγματικών αναγκών για σκληρά έργα και μελέτη των πραγματικών επιπτώσεων από την κατασκευή τους, μελλοντικών και υφιστάμενων.

Παραδείγματα τέτοιων λύσεων, βασισμένων στη φύση, είναι η αποκατάσταση, η ενίσχυση και η διαχείριση των παράκτιων οικοσυστημάτων και φυσικών οικοτόπων, όπως οι αμμοθίνες, οι υγροβιότοποι, η θαλάσσια βλάστηση και άλλες φυσικές παρεμβάσεις, που ενσωματώνουν τη φύση ως σύμμαχο, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των ακτών και συμβάλλοντας στην προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες που επιβάλλει η κλιματική κρίση.

Η επιτυχία αυτών των προσπαθειών προϋποθέτει, βέβαια, τη στενή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Τοπικές αρχές, εμπειρογνώμονες, μη κυβερνητικές οργανώσεις, η ακαδημαϊκή κοινότητα και φυσικά οι κρατικές Υπηρεσίες, οφείλουν να εργαστούν από κοινού για να διασφαλίσουν ότι οι ακτές μας θα προστατευτούν και θα ανακάμψουν από τις επιπτώσεις που έχουν ήδη υποστεί και, κυρίως, θα θωρακιστούν για το άμεσο μέλλον.

Ολοκληρώνοντας, συγχαίρω το Τμήμα Περιβάλλοντος για τη διοργάνωση του σημερινού Συνεδρίου, το οποίο, επαναλαμβάνω, είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί μάς δίνει την ευκαιρία να ανταλλάξουμε γνώσεις, να ενημερωθούμε τόσο εμείς όσο και το κοινό, και να καταθέσουμε νέες προτάσεις και καινοτόμες λύσεις. Είμαι βέβαιη ότι οι παρουσιάσεις και τα συμπεράσματα που θα εξαχθούν θα αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο, και θα μας οδηγήσουν σε αποφάσεις που θα εξασφαλίσουν την προστασία και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ακτών μας.

(ΑΣΠ/ΑΣ)