Ανακοινωθέντα

Με ιδιαίτερη χαρά συμμετέχω στο φετινό 12ο Ενεργειακό Συμπόσιο, που συνδιοργανώνουν το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης και η εταιρεία επικοινωνίας Financial Media Way.  Ως πλέον ένας από τους πιο σημαντικούς θεσμούς στα ενεργειακά δρώμενα στη χώρα μας, εξού και πραγματοποιείται για 12 συναπτά έτη, το συνέδριο πετυχαίνει κάθε χρόνο, ανάμεσα στα άλλα, να φέρει μαζί –και έχει τη σημασία του– στον ίδιο χώρο, τεχνοκράτες, ακαδημαϊκούς και γενικά όλους όσοι έχουν την ευθύνη να συνδιαμορφώνουν και να λαμβάνουν τις μεγάλες αποφάσεις για τα θέματα της ενέργειας.

Πρόκειται όντως για μια πολύ αξιόλογη πρωτοβουλία που όχι μόνο έχει καταξιωθεί, το επαναλαμβάνω εδώ και 12 χρόνια, αλλά υπό τις σημερινές συνθήκες αποκτά ακόμη περισσότερη σημασία. Και αυτό, γιατί οι αρνητικές συνέπειες από την ενεργειακή κρίση, το θέμα της κλιματικής αλλαγής, που είμαι σίγουρος ότι θα συζητηθεί γιατί είναι άμεσα συνυφασμένο, τις πολεμικές συρράξεις στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, αναμφίβολα διαταράσσουν τη διεθνή αγορά ενέργειας και συνθέτουν ένα πολύπλοκο γεωπολιτικό σκηνικό, μέσα στο οποίο τα κράτη, από τη μια θα πρέπει να διασφαλίσουν τον ενεργειακό τους εφοδιασμό, αλλά και ταυτόχρονα να λαμβάνουν μέτρα για μείωση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας –και το είπα πολλές φορές, για μας είναι η μεγαλύτερη εσωτερική πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε–, αλλά την ίδια στιγμή να επισπεύσουμε και την υλοποίηση των στόχων της πράσινης μετάβασης.

Μέσα σε αυτό, λοιπόν, το πολύ δύσκολο σκηνικό, η ανταλλαγή απόψεων και τεχνογνωσίας, εμπειριών και γνώσεων στο πλαίσιο των συναντήσεων, όπως η σημερινή, είναι άκρως απαραίτητη για τη διαμόρφωση εκείνων των πολιτικών που όχι μόνο θα θωρακίσουν τη χώρα μας προστατεύοντας τον κοινωνικό ιστό, αλλά και θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας.

Έρχομαι από το Αζερμπαϊτζάν, όπου συμμετείχα στη Σύνοδο για το Περιβάλλον για το Κλίμα, COP29. Με απόλυτη ειλικρίνεια, όλα όσα άκουσα δεν μας επιτρέπουν να είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι σε σχέση με τους στόχους της πράσινης μετάβασης. Πριν από το Αζερμπαϊτζάν ήμουν στην Ουγγαρία, στη Βουδαπέστη, όπου συμμετείχα στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που διοργανώθηκε εκεί λόγω του ότι η Ουγγαρία έχει αυτή τη στιγμή την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και συζητήσαμε δύο θέματα που είναι άμεσα συνυφασμένα με το σημερινό συνέδριο.

Το πρώτο θέμα ήταν η έκθεση του Draghi σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Πρέπει να λέμε τα πράγματα ως έχουν, και έχουμε σοβαρότατα προβλήματα, ειδικότερα αν συγκρίνουμε τα πράγματα με την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης αγγίζει, στη βάση της έκθεσης του Draghi, δύο βασικά θέματα, από τη μια είναι η αύξηση της παραγωγικότητας που χρειαζόμαστε στην Ευρώπη. Είμαστε πίσω σε σύγκριση και με τις Ηνωμένες Πολιτείες και με την Κίνα, μια παραγωγικότητα που μπορεί να ενισχυθεί μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Αυτή είναι η μια μεγάλη πρόκληση της Ευρώπης, ο ψηφιακός μετασχηματισμός.

Το δεύτερο, που αγγίζει και πάλι την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, είναι το κόστος της οικονομίας. Το κόστος της οικονομίας που είναι άμεσα συνυφασμένο με τα θέματα της ενέργειας. Και θέλω να σας πω, λαμβάνοντας υπόψη και τις συζητήσεις που έγιναν, είμαι σίγουρος ότι είναι ένα θέμα που θα σας απασχολήσει σήμερα. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε ακόμη στην Ευρώπη υπάρχει ένα μεγάλο δίλημμα. Δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη απάντηση σε σχέση με την πράσινη μετάβαση και την ανταγωνιστικότητα. Αν αυτά τα δύο μπορούν να συνδυαστούν και να πετύχουμε και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, αλλά να πετύχουμε και τους στόχους της πράσινης μετάβασης, που είναι μια μεγάλη πρόκληση για όλους μας, μια μεγάλη πρόκληση που αγγίζει και πολλά άλλα θέματα.

Θέλω να σας πω ότι σε σχέση με την πράσινη μετάβαση, που επαναλαμβάνω πρέπει να πετύχουμε τους στόχους, ως πρώτη μου αντίδραση θα έλεγα ότι ως Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε θέσει πολύ υψηλούς στόχους. Τους στόχους, τους οποίους δεν θεωρώ ότι είναι εφικτό να πετύχουμε στα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα που έχουμε θέσει, αυτή είναι μια μεγάλη πρόκληση, και την ίδια στιγμή δεν έχουμε προχωρήσει σε εκείνα τα μεγάλα θέματα που άπτονται της ανταγωνιστικότητας, επαναλαμβάνω, που είναι άμεσα συνυφασμένη με το κόστος και με την ενέργεια.  Αυτή ήταν η πρώτη συζήτηση στην Ουγγαρία που αφορούσε, επαναλαμβάνω, την έκθεση του Draghi. Είμαι σίγουρος ότι όλοι την έχετε δει. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση της κατάστασης πραγμάτων στην Ευρώπη που αγγίζει και την Κυπριακή Δημοκρατία και το πόσο θα πρέπει να προχωρήσουμε.

Στην απογευματινή μας συνάντηση στην Ουγγαρία, το δεύτερο θέμα που συζητήσαμε ήταν η εκλογή του νέου Αμερικανού Προέδρου και πώς ως Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) θα πρέπει να αντιδράσουμε, να προσεγγίσουμε κ.ο.κ. Ως γενικότερο σχόλιο να αναφέρω ότι από πλευράς της Ευρώπης η προσέγγιση φυσικά και θα είναι θετική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο σημαντικότερος και πιο στρατηγικός σύμμαχος της ΕΕ. Οι ισχυρές διατλαντικές σχέσεις αποτελούν βασικό συστατικό, για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις σημερινές προκλήσεις.

Την ίδια στιγμή, κυριάρχησε το ποια θα είναι η προσέγγιση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης στα θέματα της κλιματικής αλλαγής, της πράσινης μετάβασης και άλλων. Άρα, όλοι αναμένουν στην Ευρώπη να δούμε στην πράξη πώς θα κινηθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Το σημερινό συνέδριο λαμβάνει χώρα σε πολύ ιδιαίτερες διεθνείς εξελίξεις που αγγίζουν, επαναλαμβάνω, τα θέματα της ενέργειας που επηρεάζουν οριζόντια όλους τους τομείς διακυβέρνησης.  

Ερχόμενος τώρα στα δικά μας, είμαι σίγουρος ότι ο Υπουργός Ενέργειας θα αναλύσει στη συνέχεια με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τη στρατηγική που υλοποιούμε σε αυτό τον πολύ νευραλγικό τομέα της ενέργειας. Επιτρέψτε μου, στη δική μου παρέμβαση, να συνοψίσω κάποιες από τις βασικές μας πολιτικές, οι οποίες κινούνται προς την κατεύθυνση επίτευξης του κύριου στόχου που έχουμε θέσει. Το είπα και προηγουμένως, θα το επαναλάβω. Δεν είναι τίποτε άλλο από την ουσιαστική μείωση του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος προς όφελος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.  Πρόσφατα, όπως σας είπα, ήμουν στο Αζερμπαϊτζάν. Ρώτησα τον αρμόδιο Υπουργό που με υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο πόσο είναι το κόστος του ηλεκτρισμού στο Αζερμπαϊτζάν. Μου είπε 0.1 σεντ την κιλοβατώρα. Για επίτευξη, λοιπόν, αυτού του μεγάλου στόχου, που είμαι σίγουρος ότι θα τον πετύχουμε για τη μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού, η στρατηγική μας βασίζεται σε τρεις πυλώνες.

Ο πρώτος πυλώνας αφορά την έλευση του φυσικού αερίου στην Κύπρο για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής.

Ο δεύτερος αφορά φυσικά την περαιτέρω διείσδυση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας, σε συνδυασμό με την προώθηση τόσο μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, αλλά και για τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς στη χώρα μας που θα γίνει εντός του 2025.  Θα ήθελα στο σημείο αυτό να τονίσω ότι μετά από πολλές προσπάθειες, μετά από μεθοδική δουλειά που έχει γίνει, εγκρίθηκε χθες στο Υπουργικό Συμβούλιο το πρώτο σχέδιο αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Πέραν από τη μείωση των αποκοπών πράσινης ενέργειας, είναι ένα φαινόμενο που αντιλαμβάνεστε στη χώρα μας έχουμε την ευλογία να έχουμε ήλιο 300 μέρες, δεν είναι θετικό οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να είναι περίπου στο 18 -19 % στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας. Άρα, ένας στόχος, μέσα από το σχέδιο που εγκρίναμε χθες, είναι να μειωθούν οι αποκοπές πράσινης ενέργειας και την ίδια στιγμή να συμβάλει στη σταθερότητα του δικτύου και των υποδομών συμβατικής παραγωγής. Είναι εδώ ο Πρόεδρος της ΑΗΚ. Στηριζόμαστε και στις δικές σας τολμηρές αποφάσεις, για να μπορούμε να πετύχουμε αυτόν τον κοινό στόχο.

Ο τρίτος πυλώνας της στρατηγικής μας είναι η διασύνδεση της Κύπρου με τα ηλεκτρικά δίκτυα της Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή τη στρατηγική, που στηρίζεται στους τρεις πυλώνες που προανέφερα και παρά τα όποια προβλήματα, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις, είναι σε όλους σας γνωστά, έχουμε καταφέρει αυτό το διάστημα να δρομολογηθούν σημαντικές εξελίξεις. Θα μιλήσω συγκεκριμένα για το τερματικό αεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό. Ολοκληρώνεται πολύ σύντομα η διαδικασία αγοράς υπηρεσιών διαχειριστή του έργου από την ΕΤΥΦΑ, με σκοπό την όσο το δυνατόν πιο σύντομη επανέναρξη των κατασκευαστικών εργασιών. Επιπλέον, έχει ήδη συμφωνηθεί η παράδοση στην ΕΤΥΦΑ, του Προμηθέα και θα πρέπει εντός Δεκεμβρίου να αναμένουμε συγκεκριμένες εξελίξεις. Θέλω να μιλήσω συγκεκριμένα. Στόχος μας είναι να τελειώσουμε με το Βασιλικό περί τα τέλη του 2025. Είναι μεγαλεπήβολος στόχος. Έχουμε συγκεκριμένο σχέδιο με χρονοδιαγράμματα και ελπίζω μέχρι το τέλος του 2025 να ολοκληρωθούν όλες οι διεργασίες και στις τρεις πτυχές του έργου, για να μπορούμε να προχωρήσουμε.

Παράλληλα, προχωρούν [με] πιο εντατικούς ρυθμούς πλέον και οι διεργασίες για αξιοποίηση των κοιτασμάτων αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, με την οριστικοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης και παραγωγής του κοιτάσματος Αφροδίτη να τοποθετείται χρονικά εντός του ερχόμενου Ιανουαρίου.

Είχα χθες μια τηλεφωνική συνομιλία με τον εκτελεστικό διευθυντή της ΕΝΙ. Το σχέδιο ανάπτυξης αναμένεται να μας παραδοθεί σύντομα και από την κοινοπραξία της ΕΝΙ και της Total για το κοίτασμα Κρόνος, ενώ, να αποκαλύψω ότι πολύ πρόσφατα μάς έχει κοινοποιηθεί και είμαστε σε κάποιες πρώτες συζητήσεις, το ενδιαφέρον και άλλων ενεργειακών κολοσσών από χώρες του Κόλπου, για εξασφάλιση και συμμετοχή σε τεμάχια της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Και ενθαρρύνουμε την εμπλοκή, την ενεργοποίηση και άλλων εταιρειών, άλλων ενεργειακών κολοσσών. Είναι ψήφος εμπιστοσύνης και για τις προοπτικές της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αλλά υπάρχουν και πολλές άλλες πολιτικές και διπλωματικές διαστάσεις.

Πηγαίνω τώρα στον τρίτο πυλώνα που αφορά τη διασύνδεση Κύπρου-Κρήτης. Έχοντας εργαστεί με τον φορέα υλοποίησης και την ελληνική κυβέρνηση για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του έργου κατά την κατασκευή και τη λειτουργία του, η Κυπριακή Δημοκρατία θα προχωρήσει μέχρι το τέλος του έτους σε συγκεκριμένες ανακοινώσεις σε σχέση με τη συμμετοχή της στο μετοχικό κεφάλαιο αυτού του έργου.

Για το συγκεκριμένο θέμα, πέραν από την Ελλάδα και τη Γαλλία, είμαστε σε επαφή και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Επισκέφθηκα τη χώρα ειδικά για το συγκεκριμένο θέμα. Είμαστε σε διαβουλεύσεις για τη δημιουργία μιας κοινής εταιρείας, για να συμμετάσχουμε από κοινού σε αυτό το μεγάλο έργο.

Είμαστε και σε επαφή με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρόσφατα, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου στην Ουάσιγκτον και τις συναντήσεις μου με τον Αμερικανό Πρόεδρο, συζητήσαμε το ενδεχόμενο εκδήλωσης ενδιαφέροντος από αμερικανικά ταμεία στο συγκεκριμένο έργο.

Να υπενθυμίσω ότι με βασικό στόχο να μην επιβαρυνθούν οι Κύπριοι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια –ήταν ένα θέμα, ένας προβληματισμός– κατασκευής του έργου της διασύνδεσης, αλλά και την ίδια στιγμή να διατηρηθεί η ελκυστικότητα του έργου σε εν δυνάμει επενδυτές, ως Κυβέρνηση αποφασίσαμε την οικονομική ενίσχυση του με 25 εκατομμύρια τον χρόνο για περίοδο πέντε χρόνων και οροφή τα 125 εκατομμύρια. Να σας πω επίσης ότι στο παρόν στάδιο, τόσο η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων όσο και οι σύμβουλοί μας της Κυβέρνησης μελετούν όλα τα σχετικά στοιχεία και, όπως σας είπα, πολύ σύντομα θα έχουμε και τις απόψεις τους ενώπιόν μας, για να προχωρήσουμε και στις τελικές μας ανακοινώσεις.

Είναι σημαντικό ότι το έργο αυτό, η διασύνδεση, δεν είναι μόνο για την Ελλάδα, δεν είναι μόνο για την Κύπρο, είναι σημαντική και για την ίδια την ΕΕ, για τους στόχους που έχει θέσει η ΕΕ μέχρι το 2030, για να υπάρχουν οι ίδιες τιμές, αν είναι εφικτό, στο κόστος του ηλεκτρισμού σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και για αυτό, εξάλλου, το έργο είναι κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.

Μεταξύ άλλων, η λειτουργία της διασύνδεσης θα συμβάλει και στην προσπάθειά μας, όπως είπα προηγουμένως, για αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή, οι οποίες βεβαίως μαζί με την προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας είναι συνεχείς και εντατικοποιούνται. Πριν από το τέλος του χρόνου, η Κυπριακή Δημοκρατία θα παραδώσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το τελικό, αναθεωρημένο σχέδιό μας για την ενέργεια και το κλίμα, ενώ τρέχουν ήδη σημαντικά σχέδια χορηγιών και θα ανακοινώσουμε σύντομα και άλλα, όπως το νέο σχέδιο του Υπουργείου Ενέργειας που προανέφερα για συστήματα αποθήκευσης ενέργειας σε συνδυασμό με έργα ΑΠΕ.

Ταυτόχρονα, αντιλαμβανόμενοι την αναγκαιότητα για άρση των στρεβλώσεων που δημιούργησε η μακρόχρονη εφαρμογή της μεταβατικής ρύθμισης στον ηλεκτρισμό, προχωράμε με γοργούς ρυθμούς στην ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων διαδικασιών, ώστε εντός του 2025 να λειτουργήσει μια αποτελεσματική, μια ανταγωνιστική και βιώσιμη αγορά ηλεκτρισμού, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της Κύπρου και θα εξυπηρετεί αυτό που προανέφερα, τον στόχο μας για μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού. Μια αγορά, δηλαδή, η οποία θα αξιοποιήσει στο έπακρο τα οφέλη από την αυξανόμενη παραγωγή ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές Ενέργειας προς όφελος των Κυπρίων καταναλωτών ηλεκτρισμού.

Μια άλλη διάσταση που θέλω να αναφέρω, είναι ότι στο πλαίσιο της πολιτικής μας για έμπρακτη στήριξη των νοικοκυριών αλλά και των επιχειρήσεων μας, ως Κυβέρνηση αποφασίσαμε στο τέλος Οκτωβρίου τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων, στοχευμένων και μεσοπρόθεσμων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για μείωση του αντίκτυπου του ενεργειακού κόστους, ειδικότερα σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Ξέρετε την προσέγγισή μας. Δεν είμαστε υπέρ των οριζόντιων μέτρων. Είμαστε υπέρ των στοχευμένων μέτρων για εκείνους που έχουν περισσότερο ανάγκη και πάντα στο πλαίσιο της δημοσιονομικής υπευθυνότητας που θέλουμε να μας χαρακτηρίζει. Μια δημοσιονομική υπευθυνότητα που οδήγησε και στις συνεχείς αναβαθμίσεις από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης που έχουν ιδιαίτερη σημασία.

Πρόθεσή μας είναι αυτά τα μέτρα να αξιολογούνται συνεχώς και να επικαιροποιούνται αναλόγως της κατάστασης που διαμορφώνεται. Για την ενέργεια συγκεκριμένα, έχουμε αποφασίσει την επέκταση του μέτρου της υφιστάμενης επιδότησης της τιμής χρέωσης του ηλεκτρισμού για την ειδική οικιακή διατίμηση ευάλωτων καταναλωτών και της εμπορικής χρήσης, ώστε να καλύψει τους χαμηλοσυνταξιούχους και τις μονογονεϊκές οικογένειες. Αυτό το μέτρο θα ισχύει μέχρι τον Δεκέμβριο του 2025, με ένα εκτιμώμενο κόστος γύρω στα 25 εκατομμύρια.

Αποφασίσαμε την ίδια στιγμή ένα πρόσθετο κονδύλι 15 εκατομμυρίων για το αναβαθμισμένο σχέδιο Φωτοβολταϊκα για Όλους, το οποίο αφορά άλλους 3.000 συμπολίτες μας –ήταν το δεύτερο σχέδιο, να σας θυμίσω ότι το πρώτο σχέδιο με 6.000 δικαιούχους είχε εξαντληθεί πολύ γρήγορα– και για αυτό το σχέδιο για 3.000 νέους δικαιούχους μέσα σε μια βδομάδα έχουμε 1.500 αιτήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος, και αν προκύψει ανάγκη θα ανακοινώσουμε και νέο σχέδιο που να καλύπτει όλους τους συμπατριώτες μας, για να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά συστήματα στις οικίες τους, χωρίς την καταβολή του αρχικού κεφαλαίου και με μοναδικό κριτήριο την ισχύ του συστήματος. Επιπλέον, έχουμε διαθέσει ποσό 30 εκατομμυρίων για το σχέδιο Εξοικονομώ και Αναβαθμίζω, το οποίο αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων κατοικιών.  Έχοντας αναλάβει τη διακυβέρνηση του τόπου σε μια κρίσιμη, σε μια δύσκολη συγκυρία, από την πρώτη στιγμή εργαστήκαμε για την υλοποίηση μιας συγκεκριμένης, ολοκληρωμένης και αειφόρου ενεργειακής στρατηγικής. Μιας στρατηγικής που έχει ξεκάθαρο προσανατολισμό και ξεκάθαρο στόχο: να αρθεί, πρώτον –είναι πολύ σημαντικό– η ενεργειακή απομόνωση της χώρας μας. Δεύτερον, να εξασφαλιστούν επαρκείς ποσότητες ενέργειας για ικανοποίηση των αναγκών της χώρας μας στο χαμηλότερο δυνατό κόστος. Επαναλαμβάνω, αγγίζει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας. Να αναβαθμιστούν και να ψηφιοποιηθούν τα δίκτυα μας. Επαναλαμβάνω, στηριζόμαστε στις δικές σας ενέργειες που έπρεπε να γίνουν χθες. 

Πρέπει να τρέξουμε σαφώς πιο γρήγορα, να προχωρήσουμε με τις υποδομές αποθήκευσης ενέργειας. Χθες βγήκαμε με το πρώτο σχέδιο, και την ίδια στιγμή μάς προβληματίζει, πρέπει να το πούμε, να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή. Γιατί όταν μιλάμε για κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο το θέμα της ενέργειας. Μια από τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη, για παράδειγμα, είναι το μεταναστευτικό. Στην Κύπρο κάναμε σοβαρότατα βήματα και χαίρομαι που οι αποφάσεις μας και οι ενέργειες μας έφεραν αποτέλεσμα, αλλά αντιλαμβάνεστε ότι αν δεν αντιμετωπιστεί η ενεργειακή κρίση στις χώρες της Αφρικής, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ζουν στις χώρες αυτές δεν θα μπορούν, δεν θα έχουν την επιλογή να ζήσουν και η μόνη τους επιλογή είναι να μεταναστεύσουν στην Ευρώπη. Αλλά και η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο θέμα ενέργειας, αγγίζει πολλούς άλλους τομείς και πρέπει να το λάβουμε υπόψη. 

Για να γίνουν όλα αυτά που προανέφερα, ειλικρινά πιστεύω ότι δεν περισσεύει κανένας και καμία. Εξάλλου, η μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού θεωρώ είναι κοινός στόχος, είναι εθνικός στόχος. Και ακριβώς, έχοντας αυτήν την έντονη πεποίθηση, η συνεργασία και συμβολή όλων είναι απαραίτητες, και για αυτό τον λόγο θεωρώ ότι συνέδρια και συμπόσια, όπως το σημερινό, είναι ιδιαίτερης σημασίας. 

(ΡΜ/ΝΖ/ΜΣ)