Ανακοινωθέντα

Θέμα Συνεδρίου: «Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και οι διαστάσεις της έμφυλης βίας στην Κύπρο»

Ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση να απευθύνω χαιρετισμό στο σημερινό εξόχως σημαντικό Συνέδριο που διοργανώνουν από κοινού η Επιτροπή Ισότητας και η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου με θέμα: «Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και οι διαστάσεις της έμφυλης βίας στην Κύπρο». Η πολυετής δράση και προσφορά σας στην καλλιέργεια και προαγωγή κουλτούρας ισότητας και σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ευρέως γνωστή και εξαιρετικά πολύτιμη.

Είμαι βέβαιος ότι το σημερινό Συνέδριο, στο οποίο συμμετέχουν διακεκριμένοι εμπειρογνώμονες από την Κύπρο και το εξωτερικό, θα φωτίσει το πρόβλημα της έμφυλης βίας σε όλες ανεξαιρέτως τις διαστάσεις του, οδηγώντας σε ακόμη πιο στοχευμένες και πιο συντονισμένες δράσεις και παρεμβάσεις σε εθνικό επίπεδο.

Ως Υπουργός αρμόδιος για τα θέματα έμφυλης ισότητας και βίας, επιτρέψτε μου να καλωσορίσω στην Κύπρο την Πρόεδρο της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων GREVIO του Συμβουλίου της Ευρώπης κα Μαρία-Ανδριανή Κωστοπούλου, με την οποία το Υπουργείο μου είχε τη χαρά και την τιμή να συνεργαστεί κατά το 2022, στο πλαίσιο της αξιολόγησης της Κύπρου από το Συμβούλιο της Ευρώπης σχετικά με την πρόοδο υλοποίησης της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης. Οι Συστάσεις της Επιτροπής GREVIO προς την Κύπρο έχουν ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία, αφού αποτελούν μοχλό πίεσης για ολοένα και πιο ουσιαστικές τομές σε όλα τα επίπεδα, νομοθετικό, θεσμικό και άλλο, με στόχο την καλύτερη δυνατή προστασία των θυμάτων έμφυλης βίας.

Κυρίες και κύριοι,

Η βία κατά των γυναικών αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες και πιο σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, εκτιμάται ότι 736 εκατομμύρια γυναίκες, σχεδόν μια στις τρεις παγκοσμίως, έχει υποστεί σωματική ή/και σεξουαλική βία από σύντροφο, καθώς και σεξουαλική βία από μη σύντροφο, ή και τα δύο, τουλάχιστον μια φορά στη ζωή της.

Τα δεδομένα σοκάρουν, αλλά την ίδια στιγμή καλούν επιτακτικά σε δράση και πιο συγκεκριμένα στη λήψη άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων και παρεμβάσεων. Όπως γνωρίζετε, η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί ένα πλήρες, ολιστικό και περιεκτικό πλαίσιο που καλεί τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναλάβουν στοχευμένες και συντονισμένες δράσεις στους τομείς της Πρόληψης, της Προστασίας των Θυμάτων, της Δίωξης των Δραστών Βίας και της Ανάπτυξης Συντονισμένων Πολιτικών για αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος της βίας.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης συνιστά μια ομολογουμένως πρωτοποριακή Συνθήκη, η οποία καταδικάζει απερίφραστα όλες τις μορφές έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, αναγνωρίζοντας ότι η ύπαρξη νόμιμης και πραγματικής ισότητας ανάμεσα στις γυναίκες και στους άνδρες αποτελεί ζωτικό στοιχείο για την πρόληψη της βίας σε βάρος των γυναικών.

Η Κύπρος, από την κύρωση της Σύμβασης το 2017 και μέχρι σήμερα, προχωρεί με σταθερά και συστηματικά βήματα στην υλοποίηση των εκτεταμένων υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτήν. Τα τελευταία χρόνια καταρτίσθηκαν και ψηφίστηκαν σημαντικές νομοθεσίες που ποινικοποιούν την έμφυλη βία, τις γυναικοκτονίες, τον σεξισμό, τον διαδικτυακά διαδιδόμενο σεξισμό, την παρενόχληση και την παρενοχλητική παρακολούθηση. Πρόκειται για νομοθεσίες που θέτουν για πρώτη φορά στον πυρήνα τους προστατευτικού τους πλαισίου το φύλο με αποκλειστικό στόχο να το προστατεύσουν και να το ενισχύσουν απέναντι σε κάθε μορφή βίας, ανισότητας και διακρίσεων σε βάρος των γυναικών.

Μέσω των νόμων που έχουν θεσπιστεί έχει εγκαθιδρυθεί ένα εμπεριστατωμένο, εκτενές και σύγχρονο πλέγμα προληπτικών δράσεων και κατασταλτικών μέτρων και έχουν αναμφίβολα τεθεί οι βάσεις για μέριμνα και παροχή εξειδικευμένης προστασίας και πρακτικής βοήθειας στα θύματα έμφυλης βίας. Το υφιστάμενο πλέγμα προστασίας των γυναικών θυμάτων βίας έχει ισχυροποιηθεί ακόμα περισσότερο, αφού οι νόμοι εστιάζουν στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών και τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ όλων των αρμόδιων υπηρεσιών.

Την ίδια στιγμή, οι νομοθεσίες φιλοδοξούν να αναπτύξουν στάσεις και συμπεριφορές που προάγουν την ισότητα και καταργούν τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα φύλα, αλλά κυρίως φιλοδοξούν να μετατρέψουν την ιδιωτικότητα και τη σιωπή που συνοδεύει τις πράξεις βίας σε δημόσια κατακραυγή, καταγγελία και παραδειγματική τιμωρία των δραστών βίας.

Σημαντικές βελτιώσεις έχουν επέλθει και στον Ποινικό Κώδικα, όπου έχει εκσυγχρονιστεί πλήρως ο ορισμός του αδικήματος του βιασμού, σύμφωνα με ευρωπαϊκές και διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προκειμένου να συνάδει πλήρως με σύγχρονες θυματοκεντρικές προσεγγίσεις και αντιλήψεις. Στο πλαίσιο αυτό έχουν αναθεωρηθεί και τα Πρωτόκολλα για τις υποθέσεις σεξουαλικής βίας και βιασμών που εφαρμόζει η Αστυνομία, ενισχύοντας τις προσπάθειες για παροχή εξατομικευμένης προστασίας με πλήρη σεβασμό στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα των θυμάτων.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η λειτουργία του πολυθεματικού Σπιτιού της Γυναίκας, το οποίο συστεγάζει επαγγελματίες όλων των ειδικοτήτων και εργάζεται με γνώμονα την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών στήριξης, προστασίας και καθοδήγησης των θυμάτων έμφυλης βίας και των ανήλικων παιδιών τους.

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση αναφέρω πως στο αμέσως επόμενο διάστημα θα τεθεί σε πιλοτική λειτουργία η εφαρμογή «ΕΛΠΙΣ», η οποία έχει σχεδιαστεί ειδικά για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο βίας και χρειάζεται να επικοινωνήσουν άμεσα με την Αστυνομία, χωρίς να γίνουν αντιληπτά από τον δράστη. Αναμένεται ότι στις αρχές του νέου χρόνου η εφαρμογή θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία και θα εξυπηρετεί τα θύματα βίας, παρέχοντάς τους πλήρη ασφάλεια και προστασία σε 24ωρη βάση.

Την ίδια στιγμή, τα ειδικά Κλιμάκια που λειτουργούν σε παγκύπρια βάση στην Αστυνομία για χειρισμό των υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας θα συνεχίσουν να εργάζονται εντατικά, με στόχο τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των θυμάτων βίας, σε συνθήκες πλήρους ασφάλειας και εμπιστευτικότητας, αποφεύγοντας τον κίνδυνο δευτερογενούς και επαναλαμβανόμενης θυματοποίησής τους.

Παράλληλα, ο Εθνικός Συντονιστικός Φορέας για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών, ο οποίος λειτουργεί κάτω από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, συνεχίζει να υλοποιεί δράσεις πρόληψης και ενημέρωσης των επαγγελματιών και της κοινωνίας των πολιτών, οι οποίες απορρέουν από την Εθνική Στρατηγική και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών 2023-2028.

Εντός των επόμενων ημερών, ο Εθνικός Συντονιστικός Φορέας για την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας προχωρεί στην υλοποίηση ευρείας διαφωτιστικής εκστρατείας, η οποία έχει ως στόχο την ενημέρωση και διαφώτιση της κοινωνίας των πολιτών γύρω από το πρόβλημα της έμφυλης βίας. Η εκστρατεία διοργανώνεται σε συνεργασία με το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων.

Επιπρόσθετα, σε συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες, ο Συντονιστικός Φορέας προχωρεί στην επιμόρφωση εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης γύρω από κρίσιμα ζητήματα έμφυλης βίας, έχοντας ολοκληρώσει ένα κύκλο εκπαιδεύσεων πέραν των 60 Λειτουργών Υγείας. Πρόσθετα, προχωρεί στην εκπόνηση έρευνας σχετικά με όλες τις μορφές έμφυλης βίας που έχουν υποστεί γυναίκες και κορίτσια με μεταναστευτική βιογραφία, οι οποίες φιλοξενούνται σε δομές φιλοξενίας μεταναστριών, προσφυγισσών και αιτητριών ασύλου.

Εξόχως σημαντική είναι και η πρόσφατη ψήφιση του νόμου που προβλέπει στην παροχή δωρεάν νομικής αρωγής σε θύματα έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, καθιστώντας τα πλέον ως διακριτές ομάδες δικαιούχων. Η νέα νομοθετική ρύθμιση, η οποία φέρει και τη σφραγίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, οδηγεί την Κύπρο ένα βήμα εγγύτερα στην πλήρη ευθυγράμμιση με το εκτενές κατευθυντήριο πλαίσιο που εγκαθιδρύει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, επιτυγχάνοντας να αναγνωρίσει ότι οι οικονομικά και κοινωνικά ασθενέστερες ομάδες γυναικών χρήζουν εξειδικευμένης προστασίας, στήριξης και βοήθειας.

Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι πολύ πρόσφατα υπέγραψα Μνημόνιο Συνεργασίας με την Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας της Ελλάδας, με στόχο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειρογνωμοσύνης και την ανάπτυξη κοινών δράσεων στον τομέα πρόληψης και καταπολέμησης της έμφυλης βίας.

Κυρίες και κύριοι,

Αναγνωρίζουμε ότι παρά την πρόοδο, ο δρόμος προς την πλήρη εξάλειψη της βίας και την επίτευξη των στόχων της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης προβάλλει ακόμη μακρύς.

Η βία κατά των γυναικών και κοριτσιών αποτελεί ίσως το σοβαρότερο εμπόδιο

στις προσπάθειες για επίτευξη της ισότητας των φύλων και κατ’ επέκταση ανάπτυξης, προόδου και ευημερίας. Χρειάζεται να εστιάσουμε ακόμη περισσότερο στην πρόληψη, στην ανάπτυξη και ενίσχυση της διεπαγγελματικής συνεργασίας και του συντονισμού μεταξύ όλων των συναρμόδιων κρατικών φορέων και υπηρεσιών, να εγκαθιδρύσουμε μηχανισμούς συλλογής δεδομένων για την έμφυλη βία, να κτυπήσουμε βαθιά στη ρίζα τους παρωχημένα κοινωνικά στερεότυπα και προκαταλήψεις και να ενισχύουμε το πλέγμα προστασίας των πιο ευάλωτων ομάδων γυναικών.

Ως Κυβέρνηση αναγνωρίζουμε ότι καμία πολιτική, νομοθετική ή διοικητική προσπάθεια για αποτελεσματική αντιμετώπιση της έμφυλης βίας δεν μπορεί να ευοδωθεί, εκτός εάν επιτευχθούν βαθιές και ουσιαστικές τομές, οι οποίες θα εδράζονται στην καλλιέργεια μηδενικής ανοχής απέναντι σε τέτοια φαινόμενα, καθώς και στην εμπέδωση κουλτούρας ισότητας, συμπερίληψης και αδιαπραγμάτευτου σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σας διαβεβαιώνω ότι θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με μοναδικό γνώμονα την προστασία των θυμάτων βίας και την πλήρη διαφύλαξη των δικαιωμάτων τους, την πάταξη της ατιμωρησίας των δραστών βίας και την εξάλειψη του στιγματισμού, της ντροπής και της σιωπής που συνοδεύουν κατά κανόνα τα φαινόμενα βίας και κακοποίησης.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του σημερινού συνεδρίου και αναμένω με μεγάλο ενδιαφέρον τα συμπεράσματα που θα προκύψουν από αυτό.

Σας ευχαριστώ. 

(ΕΑθ/ΝΖ)