Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που χαιρετίζω την τελετή εγκαινίων της νέας σύγχρονης πτέρυγας της Κλειστής Φυλακής, βλέποντας με αυτόν τον τρόπο να υλοποιείται και ο στόχος της αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού του σωφρονιστικού μας συστήματος. Προς επίτευξη του εν λόγω στόχου, οι προσπάθειές μας είναι συνεχείς και συστηματικές. Εστιάζουμε τόσο στη βελτίωση των κτηριακών και υλικοτεχνικών υποδομών των Κεντρικών Φυλακών, και στην επαρκή και πλήρη στελέχωσή τους, όσο και στην τεχνολογική αναβάθμιση του εξοπλισμού. Την ίδια στιγμή, προωθούμε τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου, ώστε οι φυλακές να λειτουργούν υπό συνθήκες ασφάλειας, ευταξίας και ευνομίας, με σεβασμό πάντα, φυσικά, στα δικαιώματα των κρατουμένων.

Από τις πρώτες μέρες ανάληψης της διακυβέρνησης του τόπου εντοπίσαμε ότι ένα σημαντικότατο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι φυλακές είναι αυτό του υπερπληθυσμού, το οποίο συνιστά, δυστυχώς, γενεσιουργό αιτία και πολλών άλλων προβλημάτων που προκύπτουν. Οι υποδομές των Κεντρικών Φυλακών, που ανεγέρθηκαν το 1894, δεν επαρκούσαν για την κάλυψη των αναγκών, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η καθημερινή λειτουργία του σωφρονιστικού ιδρύματος, να υποβαθμίζονται οι συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων και να δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα στην ορθή και ασφαλή επιτήρησή τους.

Με την ανάληψη της διακυβέρνησής μας οι διαθέσιμες θέσεις των φυλακών ανέρχονταν στις 620, ενώ στις φυλακές κρατούνταν πάνω από 1.000 κρατούμενοι με συνεχώς, δυστυχώς, αυξητική τάση. Ενδεικτικό της έκτασης του προβλήματος είναι το γεγονός ότι περίπου 100 υπόδικοι και κατάδικοι κρατούνται σήμερα σε αστυνομικά κρατητήρια, τα οποία με διάταγμα του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως έχουν κηρυχθεί ως Φυλακές. Αυτό δυσχεραίνει το έργο της Αστυνομίας και επηρεάζει δυσμενώς σημαντικά καθήκοντά της, όπως για παράδειγμα, την επιχειρησιακή αποστολή της, που όλοι αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της.

Με αυτήν την κατάσταση πραγμάτων ήταν αναπόφευκτες, δικαιολογημένα, οι εκθέσεις Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οργανισμών, και ιδιαίτερα της Επιτροπής Πρόληψης κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης, να επισημαίνουν κατ’ επανάληψη το πρόβλημα του υπερπληθυσμού στον χώρο των Φυλακών και τον αρνητικό αντίκτυπο, ανάμεσα σε άλλα, και στην ασφάλεια των κρατουμένων και του προσωπικού, αλλά και στην επιτέλεση του έργου του σωφρονιστικού ιδρύματος. Έτσι, λοιπόν, με την ανάληψη της διακυβέρνησης του τόπου τον Μάρτιο του 2023 εγκύψαμε στο χρόνιο και σοβαρό αυτό πρόβλημα και υιοθετήσαμε ένα ολοκληρωμένο και συγκεκριμένο πλάνο διαχείρισης και ολιστικής αντιμετώπισής του.

Μετά από σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, τον Ιούνιο του 2023, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως προχώρησε, με εντατικούς ρυθμούς και στη βάση χρονοδιαγραμμάτων, στην υλοποίηση ενός πολυεπίπεδου προγράμματος αναβάθμισης των φυλακών, το οποίο αφορούσε, πρωτίστως, στην αύξηση της χωρητικότητας των Κεντρικών Φυλακών, και το οποίο υλοποιείται σε δυο φάσεις. Η πρώτη φάση περιελάβανε τη δημιουργία ή/και εκσυγχρονισμό τριών ουσιωδών υποδομών στις Κεντρικές Φυλακές, και η δεύτερη φάση αφορά τη δημιουργία νέας σύγχρονης πτέρυγας κλειστής φυλακής. Πρόκειται για ένα μεγαλεπήβολο πρόγραμμα, που κινείται στη βάση των συστάσεων και των προτύπων που θέτουν όλοι οι σχετικοί διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί, τόσο για την ασφάλεια των φυλακών όσο και για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κρατουμένων.

Σήμερα ολοκληρώνουμε την υλοποίηση της πρώτης φάσης του προγράμματος, που περιλαμβάνει τρεις νέες υποδομές με συνολικό κόστος €5.500.000.

Κατά πρώτον, έχει ήδη δημιουργηθεί και λειτουργεί σε ανακαινισμένη εγκατάσταση από τον περασμένο Φεβρουάριο η νέα ανοιχτή φυλακή, στην οποία μπορούν να φιλοξενηθούν μέχρι και 60 κρατούμενοι. Περαιτέρω, από τον Ιούλιο του 2024, τέθηκε σε λειτουργία η εντελώς καινούργια εγκατάσταση του Κέντρου Καθοδήγησης Εξωϊδρυματικής Απασχόλησης και Αποκατάστασης Κρατουμένων, στην οποία μπορούν να φιλοξενηθούν μέχρι και 36 κρατούμενοι. Η χωρητικότητα των δύο αυτών εγκαταστάσεων επαρκεί πλήρως για την κάλυψη του συνόλου των δικαιούχων και επιλέξιμων κρατουμένων για μεταφορά σε αυτές.

Με τη σημερινή τελετή εγκαινιάζουμε το τρίτο και σημαντικότερο έργο της πρώτης φάσης, που είναι η μετατροπή της παλαιάς ανοιχτής Φυλακής σε νέα πτέρυγα Κλειστής Φυλακής χωρητικότητας περίπου 240 θέσεων,αμβλύνοντας ουσιαστικά το πρόβλημα του υπερπληθυσμού, κατά 30%, και δίνοντας μεγαλύτερη ευχέρεια στη διεύθυνση να εφαρμόσει με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα τα εκπαιδευτικά και αναμορφωτικά της προγράμματα.

Όσον αφορά τη δεύτερη φάση του προγράμματος, έχει ήδη εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 4 Σεπτεμβρίου 2024, η ανέγερση νέας πτέρυγας Κλειστής Φυλακής, χωρητικότητας 360 θέσεων, με κόστος €35.000.000, που αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2028. Οι διαδικασίες προσφοροδότησης έχουν κινηθεί τάχιστα και αναμένεται πριν από το τέλος του τρέχοντος μήνα να προκηρυχθεί ο σχετικός Διαγωνισμός από το Τμήμα Δημοσίων Έργων.

Με τη συμπλήρωση και των δυο φάσεων των έργων, για τις οποίες επισημαίνω ότι έχει ήδη ληφθεί ειδική πρόνοια για την ικανοποίηση των εκπαιδευτικών, θεραπευτικών, αναμορφωτικών και υποστηρικτικών αναγκών των κρατουμένων στις φυλακές θα μπορούν να φιλοξενούνται περί τα 1.200 άτομα. Έτσι, η χωρητικότητα των 620 θέσεων, που παραλάβαμε στην αρχή της διακυβέρνησής μας, θα αυξηθεί σχεδόν στο διπλάσιο μέχρι το 2028, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε σε οριστική αποσυμφόρηση των Κεντρικών Φυλακών.

Πέραν των όσων έχω προαναφέρει, ως Κυβέρνηση μεριμνάμε και για την αντιμετώπιση της υποστελέχωσης του Τμήματος Φυλακών, καθώς και για την πλήρη και επαρκή στελέχωση των νέων δομών, όταν δημιουργούμε νέες δομές, που δημιουργούνται, θα πρέπει να υπάρχει και το αναγκαίο προσωπικό, διασφαλίζοντας την εύρυθμη και ανθρωποκεντρική λειτουργία τους, την ορθή εποπτεία και διατήρηση της τάξης και της ασφάλειας.

Σε αυτό το πλαίσιο, να θυμίσω ότι από τον περασμένο Σεπτέμβριο έχουν πληρωθεί 72 από τις υφιστάμενες κενές θέσεις Δεσμοφυλάκων, ενώ έχουν ήδη προκηρυχθεί προς πλήρωση άλλες 77 κενές θέσεις. Να τονίσω, την ίδια στιγμή, ότι, λαμβάνοντας υπόψη την προσφορά των υπηρετούντων δεσμοφυλάκων αορίστου χρόνου, πολλοί από τους οποίους έχουν ξεπεράσει την ηλικία των 40 ετών, προχωρήσαμε στην αλλαγή του σχεδίου υπηρεσίας της θέσης του δεσμοφύλακα, το οποίο έθετε ηλικιακό όριο τα 40 έτη, ώστε να μπορούν να διεκδικήσουν και αυτοί τη μονιμοποίησή τους. Επιπλέον, με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, στις 4 Σεπτεμβρίου 2024, καλείται το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού να επεξεργαστεί το θέμα της στελέχωσης της νέας πτέρυγας της Κλειστής Φυλακής, για την οποία θα απαιτηθεί η δημιουργία 208 νέων θέσεων Δεσμοφυλάκων. Ταυτόχρονα, εργαζόμαστε για βελτίωση της οργανωτικής δομής του Τμήματος Φυλακών, με τη δημιουργία νέων ανελικτικών θέσεων για σκοπούς αποτελεσματικότερης επιτέλεσης του έργου του Τμήματος.

Εξίσου σημαντική είναι και η προώθηση Πρότασης, που θα συζητηθεί στην αυριανή Συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου, για την αναβάθμιση της Ακαδημίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων του Τμήματος Φυλακών σε Δημόσια Σχολή Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, κατά τρόπο που θα καταλήγει σε αναγνωρισμένο πιστοποιητικό σπουδών, ώστε να διασφαλίζεται, αφενός, η καλύτερη ποιότητα και το επίπεδο της εκπαίδευσης των σωφρονιστικών υπαλλήλων, και, αφετέρου, η ορθή διαχείριση των κρατουμένων με σεβασμό στα ανθρώπινά τους δικαιώματα, στοιχεία άμεσα συνυφασμένα με την προώθηση της σωφρονιστικής και αντιεγκληματικής πολιτικής, που πρέπει να διέπει κάθε σύγχρονο κράτος, ειδικότερα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Με ιδιαίτερη επίσης ικανοποίηση ανακοινώνω σήμερα ενώπιών σας την απόφασή μας για αύξηση του μηνιαίου ειδικού επιδόματος δεσμοφυλάκων από 120 σε 240 ευρώ, με έναρξη από την 1^η Μαρτίου 2025, αναγνωρίζοντας και στηρίζοντας έμπρακτα το έργο των Δεσμοφυλάκων και των ιδιαζουσών και δύσκολων συνθηκών εργασίας τους.  Επισημαίνω ότι τόσο η αναβάθμιση της Σχολής όσο και η αύξηση του ειδικού επιδόματος δεσμοφυλάκων ήταν και δικά σας αιτήματα, τα οποία κοινοποιήθηκαν στην εκτελεστική εξουσία.

Οι προσπάθειές μας για την ανάπτυξη και βελτίωση της λειτουργίας του σωφρονιστικού μας συστήματος δεν σταματούν εδώ. Έχοντας ως στόχο την εμπέδωση συνθηκών ασφάλειας εντός των Κεντρικών Φυλακών και την αποτροπή φαινομένων οργάνωσης εγκληματικών ενεργειών μέσα από το σωφρονιστικό μας ίδρυμα –κακά τα ψέματα, υπάρχουν τέτοιου είδους φαινόμενα– προχωράμε στην τεχνολογική αναβάθμιση και εγκατάσταση νέου τεχνολογικού εξοπλισμού.

Συγκεκριμένα, είναι σε εξέλιξη η διαδικασία αντικατάστασης του πεπαλαιωμένου και προβληματικού συστήματος καμερών με νέο σύστημα προηγμένης τεχνολογίας, ύψους €3.500.000, που θα καταστήσουν αποτελεσματικότερο τον αναγκαίο έλεγχο των κρατουμένων και θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά για εκδήλωση παράνομων και βίαιων συμπεριφορών. Παράλληλα, προχωρεί, σύμφωνα με τον προγραμματισμό μας, η διαδικασία για την προμήθεια και εγκατάσταση άλλου αναγκαίου σύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισμού εντός του 2025, το οποίο θα επιλύσει χρόνιες στρεβλώσεις οι οποίες, δυστυχώς, σε ορισμένες περιπτώσεις αξιοποιούνται για εκτέλεση εγκλημάτων εκτός φυλακών.

Ταυτόχρονα, προωθούμε, σε συνεργασία με τη Βουλή των Αντιπροσώπων, νομοθετικές και θεσμικές αλλαγές, σε συμμόρφωση και με τις συστάσεις διεθνών οργανισμών, εγχώριων και ευρωπαϊκών δικαστηρίων για πλήρη εκσυγχρονισμό της σωφρονιστικής μας νομοθεσίας, για αρτιότερη επιτέλεση του σωφρονιστικού έργου, αλλά και για εισαγωγή και ενίσχυση σημαντικών πυλώνων του σωφρονιστικού μας συστήματος. Προωθούμε τον πλήρη εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας περί Φυλακών με ένα νέο και σύγχρονο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο βρίσκεται, ήδη, για συζήτηση ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Ταυτόχρονα, στη βάση συστάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης και της ΕΕ ενισχύουμε και υποστηρίζουμε ενεργά την αναβάθμιση των δυο σημαντικών εναλλακτικών θεσμών έκτισης ποινών, των θεσμών της ηλεκτρονικής κατ’ οίκον επιτήρησης κρατουμένων και της αποφυλάκισης επ’ αδεία μέσω του σημαντικού θεσμού του Συμβουλίου Αποφυλάκισης Κρατουμένων επ’ αδεία, θεσμοί που επίσης θα συμβάλουν στην άμβλυνση του προβλήματος του υπερπληθυσμού.  Ταυτόχρονα, στη βάση της υιοθέτησης εναλλακτικών ποινών και εναλλακτικών αναμορφωτικών μέτρων, αντί της επιβολής του μέτρου της φυλάκισης, ενισχύουμε και βελτιώνουμε τον σημαντικό θεσμό της κοινοτικής εργασίας, διότι στόχος είναι η επιστροφή στην κοινωνία.

Μελετάμε επίσης την εισαγωγή, για πρώτη φορά στην Κύπρο, ενός νέου εναλλακτικού τρόπου μεταχείρισης υποδίκων, αυτόν της ηλεκτρονικής επιτήρησής τους που η εφαρμογή του, στο πλαίσιο των υφιστάμενων ευρωπαϊκών προτύπων, θα εκσυγχρονίσει το ποινικό μας σύστημα και θα συνδράμει την προσπάθεια αποκλιμάκωσης του προβλήματος του υπερπληθυσμού στις φυλακές.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι με τη συνεργασία των συναρμόδιων Υπουργείων και της Υπηρεσίας Ασύλου έχουμε επιτύχει την επιτάχυνση της διαδικασίας εξέτασης των αιτήσεων διεθνούς προστασίας όσων κρατούνται στις φυλακές με αποτέλεσμα οι αιτήσεις να εξετάζονται τάχιστα, και εφόσον απορρίπτονται να απελαύνονται άμεσα από την Κύπρο. Στο θέμα των κρατουμένων από τρίτες χώρες θα υπάρξουν σύντομα νέες σχετικές ανακοινώσεις. Ήδη, επεξεργαζόμαστε κάποιες ιδέες.

Τα εγκαίνια της νέας πτέρυγας των Φυλακών δεν αποτελούν μόνο εκπλήρωση της υποχρέωσής μας ως Πολιτεία για ουσιαστική αναβάθμιση του σωφρονιστικού μας συστήματος, αλλά υπογραμμίζουν ταυτόχρονα, όπως και όλες οι άλλες αποφάσεις, ότι κινούμαστε στοχευμένα, συστηματικά, μεθοδικά και αποφασιστικά, προωθώντας και υλοποιώντας μεγάλες τομές, που αγγίζουν διαχρονικά και σοβαρά προβλήματα. Χαρακτηριστικά αναφέρω –και πρέπει να είναι υπόδειγμα για τη Δημόσια Υπηρεσία– αυτό το κτήριο ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2024, και ολοκληρώθηκε σε δέκα μήνες. Άρα, το Τμήμα Δημοσίων Έργων, όταν θέλει, μπορεί να υλοποιήσει τους στόχους μέσα στα χρονικά όρια.

Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ όλους τους εμπλεκομένους για την κοινή προσπάθεια, να συγχαρώ το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, το Τμήμα Δημοσίων Έργων, το Τμήμα Φυλακών, το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών, που με αφοσίωση, ζήλο, επαγγελματισμό εργάστηκαν σκληρά για την ολοκλήρωση του έργου μέσα σε δέκα μήνες. 

(ΡΜ/ΜΣ/NZ)