Ανακοινωθέντα

Με καρδιές γεμάτες εθνική υπερηφάνεια και ευλάβεια, καθώς και με τη βαριά αίσθηση της ιστορικής μας ευθύνης τιμούμε σήμερα την ημέρα που ο κυπριακός ελληνισμός διακήρυξε την επιθυμία του για ελευθερία. Συγκεντρωθήκαμε λοιπόν εδώ, για να αποτίσουμε φόρο τιμής σε μια από τις λαμπρότερες και πιο καθοριστικές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας του Ελληνισμού: την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) την 1η Απριλίου 1955. 

Ένας αγώνας που γεννήθηκε μέσα από τη βαθιά και άσβεστη θέληση του κυπριακού λαού να αποτινάξει τον αγγλικό ζυγό, να φτάσει στην εθνική αυτοπραγμάτωση, ασκώντας το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, το οποίο θεωρούνταν συνώνυμο με την ένωση με την Ελλάδα. Ο αγώνας αυτός ήταν το επιστέγασμα ζυμώσεων που λάμβαναν χώρα στην Κύπρο για αιώνες. Γενιές και γενιές γαλουχούνταν με τα ιδανικά του Έθνους και διψούσαν για την πολυπόθητη ελευθερία και την ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό. 

Στη διαδρομή κάθε έθνους υπάρχουν στιγμές που θα πρέπει να μετρηθούν με την Ιστορία. Στιγμές που το φως της ελευθερίας πλημμυρίζει τις ψυχές των ανθρώπων και τους θέτει ενώπιον του ιστορικού τους χρέους. 

Μια τέτοια στιγμή μάς μεταφέρει 70 χρόνια πίσω, στην 1η Απριλίου 1955, όταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής ηγήθηκαν του μεγαλειώδους αγώνα της ΕΟΚΑ. Τότε, η γενιά του ’55-’59 έστειλε ηχηρό μήνυμα σε όλο τον κόσμο, βροντοφωνάζοντας την αμετάκλητη απόφασή της: «Ελευθερία ή Θάνατος». Οι Κύπριοι αγωνιστές εγκολπώθηκαν τις αξίες της εθνικής Παλλιγγενεσίας του 1821, την οποία γιορτάσαμε λίγες μέρες πριν. Ο απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου ξεπήδησε από τα πυρφόρα σπλάχνα της επανάστασης του 1821. Μετά την επανάσταση του 1821, λοιπόν, μιλάμε για την επανάσταση της Κύπρου 1955-1959. 

Ο αρχηγός Διγενής, με την προκήρυξη της 1ης Απριλίου, συνδαύλισε την ιστορική μνήμη του Ελληνισμού με τους αγώνες-ορόσημα του έθνους και η Ιστορία κράτησε την ανάσα της: «Από τα βάθη των αιώνων μας ατενίζουν όλοι εκείνοι, οι οποίοι λάμπρυναν την Ελληνικήν Ιστορίαν διά να διατηρήσουν την ελευθερίαν των: οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι Τριακόσιοι του Λεωνίδα και οι νεώτεροι του Αλβανικού έπους. Μας ατενίζουν οι αγωνισταί του 21, οι οποίοι μας εδίδαξαν ότι η απελευθέρωσις από τον ζυγόν του δυνάστου αποκτάται πάντοτε με το αίμα. Μας ατενίζει ακόμη σύμπας ο Ελληνισμός, ο οποίος και μας παρακολουθεί με αγωνίαν, αλλά και με εθνικήν υπερηφάνειαν». 

Η επανάσταση του 1955 ήταν η ηρωική απάντηση των παππούδων μας στην αδιαλλαξία της βρετανικής κυβέρνησης, η οποία με πείσμα και αδιαφορία αγνόησε όλα τα αιτήματα του κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση. Η φλόγα που σιγόκαιγε για αιώνες μετετράπη σε ορμητική πυρκαγιά, κατακαίοντας κάθε αμφιβολία, αν ποτέ υπήρξε, για την αποφασιστικότητα των Ελλήνων της Κύπρου. 

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ δεν ήταν απλώς μια πράξη αντίστασης εναντίον της αποικιοκρατικής πολιτικής της Μεγάλης Βρετανίας στο πλαίσιο του ευρύτερου αντιαποικιακού ρεύματος της εποχής. Ήταν η φυσική και αναπόφευκτη συνέχεια των αδιάκοπων αγώνων του Έθνους για ελευθερία. Ήταν η ηχηρή φωνή ενός λαού που δήλωνε ευθαρσώς ότι το σύνθημα «Ελευθερία ή Θάνατος» δεν είναι απλώς ένα ρητό, αλλά τρόπος ζωής, η πεμπτουσία της ύπαρξής του. 

Ήταν η εκπλήρωση της υπόσχεσης που είχαν δώσει οι πρόγονοί μας από αρχαιοτάτων χρόνων για προάσπιση της πατρώας γης. Εξού και οι εξεγέρσεις εναντίον των κάθε λογής δυναστών, η συμμετοχή Κυπρίων στην Επανάσταση του 1821, τους Βαλκανικούς Πολέμους, τη Μικρασιατική Εκστρατεία και την αντίσταση κατά του Άξονα. Σε κάθε ευκαιρία, η μικρή Κύπρος συμμετείχε στους αγώνες του Έθνους και διεκήρυσσε στερρώς ότι ο Ελληνισμός δεν υποτάσσεται. 

Διαχρονικά, ο κυπριακός ελληνισμός εξέφραζε με πάθος και επιμονή το όραμά του για Ένωση με την Ελλάδα. Η Μεγάλη Βρετανία, που κατείχε την Κύπρο από το 1878 και την είχε προσαρτήσει το 1914, αρνήθηκε πεισματικά και με αδικαιολόγητη αδιαλλαξία να ικανοποιήσει το δίκαιο και αυτονόητο αίτημα του λαού. Το 1950, το ιστορικό δημοψήφισμα της Εκκλησίας της Κύπρου κατέδειξε με σαφήνεια την καθολική βούληση του κυπριακού ελληνισμού: το 95,7% των Ελλήνων της Κύπρου ψήφισε υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα. 

Ωστόσο, οι Βρετανοί με αλαζονεία απέρριψαν κάθε προοπτική διαλόγου και κάθε προσπάθεια ειρηνικής διευθέτησης. Όπως έγραψε ο μεγάλος Κύπριος ποιητής Κώστας Μόντης με λόγια που αντηχούν μέχρι σήμερα: «Αυτοί μιλούσαν για αποικία, εμείς μιλούσαμε για πατρίδα.» 

Έτσι, οι Κύπριοι πήραν την απόφαση που αναπόδραστα οφείλουν να λαμβάνουν πάντα οι ανυπότακτοι λαοί όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την αδικία: σήκωσαν τα όπλα εναντίον του δυνάστη. «Σκλάβοι στα όπλα» ήταν ένα συγκλονιστικό σύνθημα της εποχής. Η 1η Απριλίου 1955 ξημέρωσε με εκρήξεις, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός αγώνα που θα έμενε στην Ιστορία. Ενός αγώνα εναντίον του ερέβους της μακραίωνης υποδούλωσης. Σε αυτό τον πάνδημο αγώνα, ο κυπριακός λαός συμμετείχε μαζικά και με αυταπάρνηση. 

Η ΕΟΚΑ έδρασε υπό την πολιτική ηγεσία του Εθνάρχου Μακαρίου Γ’ και τη στρατιωτική καθοδήγηση του Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα Διγενή. Η Οργάνωση στήριξε τη δράση της σε μικρές, ευέλικτες αντάρτικες ομάδες που έδρασαν κυρίως στα βουνά του Τροόδους, αλλά και σε τολμηρές και ηρωικές επιχειρήσεις μέσα στις πόλεις. Οι τακτικές ανορθοδόξου πολέμου του Στρατηγού Γρίβα, ενός βετεράνου της Μικρασιατικής Εκστρατείας και του έπους του 1940, έγιναν ο εφιάλτης των Βρετανών και σημείο αναφοράς για τις μονάδες ειδικών δυνάμεων ανά το παγκόσμιο. 

Ο αγώνας αυτός ανέδειξε ήρωες που η ανδρεία τους ακτινοβολεί στα πέρατα της οικουμένης. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο γενναίος και λεοντόκαρδος υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, αντιστάθηκε σθεναρά στο κρησφύγετό του στον Μαχαιρά, πολεμώντας μόνος εναντίον δεκάδων βρετανών στρατιωτών έως ότου εφονεύθη με άνανδρο τρόπο. (Ποιος μπορεί να διανοηθεί τι περνούσε από το μυαλό του «Ζήδρου» την ώρα που η ψυχή του άφηνε το πυρακτωμένο σώμα και περνούσε στην αθανασία.) 

Με τη θυσία του, ο Αυξεντίου μάς δίδαξε πως το ύψιστο μάθημα είναι να μάχεσαι για την ελευθερία του ανθρώπου, πως το ύψιστο μάθημα είναι η νίκη επί του θανάτου. Το πέρασμα του χρόνου δεν σίγησε τη φωνή του: «Όλο σας αποχαιρετώ κι ακόμα μένω. Ναι, η πιο μεγάλη πράξη της ζωής μας είναι η απόφαση του θανάτου μας. Όταν υπάρχει κάποια διέξοδος, όταν μπορείς και να τον αποφύγεις, και συ τον διαλέγεις σαν τιμή και σαν χρέος για τους άλλους, πιο πέρα απ’ τις ανάγκες σου. Όποιος μπορεί να νικήσει μια στιγμή τη ζωή του νικάει και το θάνατο...». 

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, μόλις 18 ετών, ανέβηκε στην αγχόνη ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο, αφήνοντας τα τελευταία του λόγια που αντηχούν μέχρι σήμερα: «Θα ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου […] Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 07:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί». 

Ο Κυριάκος Μάτσης, όταν του ζητήθηκε να παραδοθεί, απάντησε με τη φράση που έμεινε στην Ιστορία ως σύμβολο αφοσίωσης και θάρρους: «Αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας». Η μνημειώδης απάντηση που έδωσε στον Βρετανό διοικητή των κρατητηρίων Ομορφίτας, όταν του ζήτησε να προδώσει τον αρχηγό του: «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής», συναντά τη μεγαλειώδη απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον Μωάμεθ: «Το δε την πόλιν σοι δούναι ουκ εμόν εστίν ούτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη». 

Αυτοί οι ήρωες μαζί με εκατοντάδες άλλους μας έμαθαν με την ίδια τους τη ζωή, αλλά και τον θάνατό τους ότι η ελευθερία έχει τίμημα, όμως αξίζει κάθε θυσία. 

Οι Βρετανοί, επιδιώκοντας να καταπνίξουν τον αγώνα χρησιμοποίησαν κάθε μέσο: φυλακίσεις, βασανιστήρια, εξορίες, απαγχονισμούς. Ωστόσο, οι Έλληνες της Κύπρου με απαράμιλλο θάρρος και αυταπάρνηση δεν ορρώδησαν, αλλά συνέχισαν να αγωνίζονται μέχρις εσχάτων. 

Θυμάμαι τον σεβαστό μου παππού Χριστόφορο, μέλος της ΕΟΚΑ από την Ακανθού της επαρχίας Αμμοχώστου, να μας εξιστορεί με γλαφυρό τρόπο την τρομερή εμπειρία που βίωσε στα χέρια των Άγγλων στα κρατητήρια της Ομορφίτας. Παρά τη σωματική καταπόνηση και την ψυχολογική πίεση από τους Άγγλους, δεν λύγισε. Σε ένα από τα βασανιστήρια που υπέστη, αυτό του πνιγμού σε μπανιέρα, και μετά από χτύπημα που δέχθηκε, έχασε την ακοή στο ένα του αυτί. 

Ελληνίδες και Έλληνες, 

Η 1η Απριλίου δεν είναι απλώς μια τυπική ανάμνηση του παρελθόντος. Είναι μια ζωντανή υπενθύμιση των αξιών που πρέπει να μας καθοδηγούν και να μας εμπνέουν: η ακλόνητη πίστη στην ελευθερία, η σύμπνοια, η αφοσίωση στα εθνικά μας ιδανικά και η αγνή αγάπη για την πατρίδα. 

Τιμώντας σήμερα τον αγώνα της ΕΟΚΑ εδώ στην Αθήνα, την ιστορική μητρόπολη του Ελληνισμού, επιτρέψτε μου να εκφράσω για ακόμη μια φορά την ειλικρινή ευγνωμοσύνη και τη βαθιά εκτίμηση όλων των Κυπρίων προς την Ελλάδα, τον ελληνικό λαό που ήταν και παραμένει ο πιο ανιδιοτελής και σταθερός συμπαραστάτης της Κύπρου. 

Η πρόσφατη απόφαση της Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας να τιμάται η 1η Απριλίου 1955 στα σχολεία επιρρωνύει τη θέση ότι οι δεσμοί Ελλάδος και Κύπρου παραμένουν άρρηκτοι. 

Κι αν κανείς αμφιβάλλει για την προσφορά της Ελλάδας στους αγώνες της Κύπρου, ο Τύμβος Μακεδονίτισσας, εκεί όπου αναπαύονται τα ιερά οστά Ελλαδιτών από όλες τις γωνιές της πατρίδας, δίνει στεντόρεια απάντηση. 

Μία ακόμα διαπίστωση που καταδεικνύει τη συνέχεια του Ελληνισμού είναι ο αξιοθαύμαστος τρόπος, με τον οποίο οι ήρωές μας προσεγγίζουν την έννοια της θυσίας διά μέσου των αιώνων. Το μεγαλείο της ψυχής των πολεμιστών μας ακόμη και όταν όλα φαίνονται μάταια, όταν γνωρίζουν ότι «οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε», αλλά επιλέγουν συνειδητά τον θάνατο για έναν ανώτερο σκοπό. Αυτό βλέπουμε να συμβαίνει από τις Θερμοπύλες μέχρι τον Αυξεντίου και να συνεχίζεται μέχρι σήμερα. 

Δυστυχώς, εβδομήντα χρόνια μετά την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ, ο τόπος μας εξακολουθεί να βιώνει τη βαθιά και οδυνηρή τραγωδία της βάρβαρης τουρκικής εισβολής του 1974 και τις συνεχιζόμενες τραγικές συνέπειες της κατοχής του βορείου τμήματος του νησιού μας από την Τουρκία. 

Οι αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης και του έπους της ΕΟΚΑ μάς καλούν, με την ίδια τους τη θυσία, να μην εφησυχάζουμε, να μη συμβιβαζόμαστε με την αδικία και να διεκδικούμε αταλάντευτα την απελευθέρωση της πατρίδας μας. 

Ακολουθώντας λοιπόν το φωτεινό παράδειγμα των αγωνιστών της φυλής μας, οφείλουμε να βρισκόμαστε σε διαρκή εγρήγορση και να πράττουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να απαλλάξουμε τον τόπο μας από τα δεσμά της τουρκικής κατοχής. 

Για αυτόν τον λόγο, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης καταβάλλει αδιάκοπες και επίμονες προσπάθειες για έξοδο από το τέλμα και έναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων με σκοπό την άρση της τουρκικής κατοχής και τη διασφάλιση της συνέχειας της Κυπριακής Δημοκρατίας, πάντοτε σύμφωνα με το διεθνές και ενωσιακό δίκαιο. 

Προσεγγίζουμε λοιπόν τις πρόσφατες εξελίξεις με απόλυτη σοβαρότητα και υπευθυνότητα, στο πλαίσιο της μεθοδικά χαραχθείσας στρατηγικής μας. Κρίσιμο ρόλο στις προσπάθειές μας διαδραματίζει και η αναγνώριση της χώρας μας ως παράγοντα ασφάλειας και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή, απότοκο των ενεργειών του Προέδρου Χριστοδουλίδη και της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Η Κύπρος αποτελεί ένα σημαντικό εξισορροπητικό δρώντα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με μια σταθερή πορεία ανάκαμψης και ενδυνάμωσης όλων των παραγόντων ισχύος της χώρας. Μεταξύ άλλων, έχουμε λάβει επανειλημμένα αναγνώριση και εύσημα για την ανθρωπιστική μας συνεισφορά προς τα γειτονικά εμπόλεμα κράτη και τον σταθεροποιητικό μας ρόλο σε μια περιοχή ιδιαίτερης γεωπολιτικής σημασίας. 

Με σταθερά και μεθοδικά βήματα, με ένα σαφές σχέδιο και προγραμματισμό, προχωράμε στην υλοποίηση των στόχων μας τόσο σε θέματα εσωτερικής διακυβέρνησης όσο και εξωτερικής πολιτικής, με πρωταρχικό στόχο τη δημιουργία συνθηκών ασφάλειας και ευημερίας για όλους τους Κυπρίους, με την αμέριστη και διαρκή συμπαράσταση της Ελλάδας.  

Σήμερα, τιμούμε τον αγώνα της ΕΟΚΑ, όχι μόνο με λόγια, αλλά με πράξεις, με αποφασιστικότητα και αφοσίωση. Η καλύτερη απόδοση τιμής στους ήρωες του 1955-1959 είναι η υπεύθυνη και συνειδητή στάση απέναντι στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Ελληνισμός της Κύπρου. Οφείλουμε να διαφυλάξουμε την ταυτότητά μας, να υπερασπιστούμε την ιστορία μας και να διατηρήσουμε άσβεστη τη φλόγα της αγωνιστικότητας. 

Ας μη ξεχνάμε ποτέ τα προφητικά λόγια του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη: «Ο Θεός έβαλε την υπογραφή του για την ελευθερία της Ελλάδος και δεν την παίρνει πίσω». 

Το ίδιο ισχύει και για την Κύπρο. Οι θυσίες των παλληκαριών της ΕΟΚΑ δεν πρόκειται να ξεχαστούν. Ουδέποτε θα καταστούμε επιλήσμονες, ουδέποτε θα αφήσουμε τον επικό αγώνα του ’55-’59 και τα διδάγματά του να βυθιστούν στη λήθη. Εξάλλου, το πλήθος κόσμου που συνεχίζει να συρρέει κάθε χρόνο σε εκδηλώσεις μνήμης τόσο στην Κύπρο όσο και την Ελλάδα, αλλά και η καθημερινή στάση ζωής του λαού μας, που αρνείται να συμφιλιωθεί με την κατοχή, καταδεικνύουν του λόγου το αληθές. 

Συνεχίζουμε να κρατάμε ζωντανή την πολύτιμη παρακαταθήκη των ηρώων μας, καθοδηγούμενοι από το όραμά τους για ελευθερία και αξιοπρέπεια. 

Καθώς ο ζείδωρος αγώνας τους μας δείχνει τον δρόμο, υποσχόμαστε ότι θα φροντίσουμε ο σπόρος της ελευθερίας που φύτεψαν να ανθίσει. 

Αιωνία και αγήρως η μνήμη των αγωνιστών μας. 

Ζήτω η 1η Απριλίου 1955!

Ζήτω η ΕΟΚΑ μας!

Ζήτω η Κύπρος μας! 

Σας ευχαριστώ.  

(ΑΝ/ΓΣ/AΣ)