Ανακοινωθέντα

Υπεύθυνη ενάλιας έρευνας: Δρ. LucyBlue, Κέντρο Ενάλιας Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Southampton

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων, Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, ανακοινώνει τη λήξη της ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας στο Ακρωτήρι-Νησιαρούιν (Dreamer’s Bay) της Επαρχίας Λεμεσού. Την έρευνα διηύθυναν μέλη του Κέντρου Ενάλιας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Southampton, και αποτελεί μέρος των ευρύτερων ερευνών στην περιοχή από το Ancient Akrotiri Project το οποίο διευθύνει το Πανεπιστήμιο του Leicester από το 2015. Οι έρευνες πραγματοποιήθηκαν με την άδεια του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου και την έγκριση της διοίκησης των Βρετανικών Bάσεων. Η φετινή ερευνητική περίοδος επωφελήθηκε από τη στήριξη και ενεργή συμμετοχή προσωπικού από τη Βασιλική Πολεμική Αεροπορία Ακρωτηρίου (RAF Akrotiri) και τη συμμετοχή του εργαστήριου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου (MARELab) το οποίο παρείχε το ερευνητικό σκάφος και πολύτιμη τεχνογνωσία στην αναγνώριση των κεραμικών αντικειμένων. Η εταιρία CP Marine Explorations παρείχε τον εξοπλισμό κατάδυσης και ασφάλειας, και η Kembali Divers τις φιάλες οξυγόνου. Περαιτέρω στήριξη προσέφερε το Defence Infrastructure Organisation και το Western Sovereign Base Area Archaeological Society. Κατά τη διάρκεια των φετινών ερευνών συμμετείχε ως επισκέπτης δύτης για μια μέρα ο Διοικητής των Βάσεων Ακρωτηρίου. Οι έρευνες επιχορηγήθηκαν από το Honor Frost Foundation, Ηνωμένου Βασιλείου, και πραγματοποιήθηκαν από μια ομάδα νέων ενάλιων αρχαιολόγων.

Η δεύτερη ενάλια διερεύνηση της περιοχής πραγματοποιήθηκε μεταξύ 8 - 19 Σεπτεμβρίου 2019 με τη συμμετοχή επαγγελματιών ενάλιων αρχαιολόγων, φοιτητών ενάλιας αρχαιολογίας, δυτών, τοπογράφων, φωτογράφων και αρχαιολόγων από την Κύπρο και το Ηνωμένο Βασίλειο. Διερευνήθηκε περαιτέρω ο αρχαίος κυματοθραύστης και η ευρύτερη του περιοχή στο Dreamer’s Bay. Σε αντίθεση με την προηγούμενη ερευνητική περίοδο που είχε ως κύριο στόχο την καταγραφή των ερειπίων του αρχαίου κυματοθραύστη ο οποίος βρίσκεται 1-4 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, ο κυριότερος στόχος της φετινής περιόδου ήταν η ευρύτερη επισκόπηση του κόλπου και των παραθαλάσσιων ευρημάτων, και ιδιαίτερα η διερεύνηση της περιοχής στα ανατολικά του κυματοθραύστη όπου εντοπίστηκε μεγάλη ποσότητα κεραμικής. Η ομάδα διατύπωσε τη θεωρία ότι λόγω της διασποράς και ποσότητας των κεραμικών οστράκων που ανήκαν σε αμφορείς παρόμοιας τεχνοτροπίας, πιθανότατα πρόκειται για αντικείμενα που σχετίζονται με ναυάγιο.

Η διερεύνηση του 2019 επικεντρώθηκε σε τρία σημεία: περαιτέρω εξέταση του αρχαίου κυματοθραύστη, ολοκλήρωση της επισκόπησης στο Dreamer’s Bay και της παράκτιας περιοχής όπου βρίσκονται οι κτηριακές εγκαταστάσεις που ανασκάφηκαν από το Πανεπιστήμιο του Leicester στα δυτικά του κόλπου, και περαιτέρω ανάλυση της κεραμικής συγκέντρωσης στα ανατολικά του κυματοθραύστη ώστε να διευκρινιστεί η προέλευση των αντικειμένων.

Ο κυματοθραύστης είχε διερευνηθεί εκτεταμένα το 2018 τόσο οπτικά όσο και φωτογραμμετρικά. Το 2019 οι εργασίες επικεντρώθηκαν στον υπολογισμό του όγκου των μπάζων που είχαν καταρρεύσει κυρίως στα ανατολικά της κατασκευής, ώστε να εξακριβωθεί το αρχικό του ύψος και μέγεθος. Περαιτέρω, διερευνήθηκε η περιοχή γύρω από τον κυματοθραύστη και χαρτογραφήθηκε η ύπαρξη ενός καναλιού στα ανατολικά του κυματοθραύστη, περίπου 5-6 μέτρων βάθους, σημειώνοντας την είσοδο στα προστατευμένα ύδατα στο υπήνεμο τμήμα της κατασκευής, σε περιοχή αγκυροβόλιου. Επιπρόσθετα, επισκόπηση της περιοχής από δύτες χρησιμοποιώντας ενάλιες συσκευές (scooters) επέτρεψαν ευρύτερη καταγραφή των παράκτιων προσεγγίσεων, αναγνώρισαν νέα ευρήματα συμπεριλαμβανομένων λίθινων αγκύρων καθώς και της πιθανής ύπαρξης ενός ναυαγίου που μετέφερνε κεραμίδες, άγνωστης μέχρι στιγμής χρονολόγησης. Στα δυτικά του κυματοθραύστη, σημειώθηκαν συσσωρεύσεις κεραμικής, παρόλα αυτά η επισκόπηση σε πιο βαθύ σημείο στα δυτικά μπροστά από τα παράκτια οικοδομήματα που ανέσκαψε η ομάδα του Πανεπιστημίου του Leicester δεν απέφερε αρχαιολογικά ευρήματα, αμφισβητώντας τη θεωρία ότι η περιοχή αυτή θα χρησίμευε ως όρμος. Όλα τα ευρήματα καταγράφηκαν, περιγράφηκαν και φωτογραφήθηκαν υποβρύχια, και οι ακριβείς τους συντεταγμένες σημειώθηκαν με τη μέθοδο GPS. Ανελκύστηκαν επιλεγμένα ευρήματα, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου τα αντικείμενα είτε κινδύνευαν από περαιτέρω μετατόπιση, είτε χρησίμευαν ως δείκτες χρονολόγησης.

Το σημαντικότερο αποτέλεσμα της φετινής ερευνητικής περιόδου ήταν η διαπίστωση ότι η ανατολική συγκέντρωση κεραμικής που εντοπίστηκε στην ανυψωμένη βραχώδη προεξοχή στα ανατολικά του κυματοθραύστη και του προστατευμένου καναλιού ανήκει με βεβαιότητα σε αρχαίο ναυάγιο. Χρονολογημένο με βάση την κεραμική στα τέλη του 6^ου-7^ου αι. μ.Χ., όπως επιβεβαιώθηκε από την ειδικό Δρ. Στέλλα Δεμέστιχα του Πανεπιστημίου Κύπρου, τα θραύσματα κεραμικών αμφορέων εντοπίστηκαν σε μεγάλη διασπορά και σε περιοχή που εκτείνεται για περίπου 130,000 τ.μ. Στο μέσο του ναυαγίου εντοπίστηκε τμήμα από κίονα κατασκευασμένου από γρανίτη από το Ασουάν, ο οποίος επίσης εικάζεται ότι θα άνηκε στα αντικείμενα που μετέφερε το πλοίo. Η περιοχή διερευνήθηκε διεξοδικά, απαριθμώντας περίπου 800 τεμάχια από λαβές και στόμια αμφορέων. Επιλεγμένα δείγματα κεραμικής ανελκύστηκαν για περαιτέρω ανάλυση. 

(MΓ/ΣΧ)