Ανακοινωθέντα

«Τιμή σ’ εκείνους όπου στη ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες – δίκαιοι κ΄ ίσιοι σ΄όλες των τες πράξεις.»

Σοφός ο λόγος του ποιητή, συμπυκνώνει σε λίγες μόνο γραμμές τη δύναμη της ψυχής, την αντρειοσύνη και το μεγαλείο των ανθρώπων εκείνων που τα παραμέρισαν όλα και προσέφεραν τα πάντα στον αγώνα υπέρ πίστεως και πατρίδας.

Σε αυτούς τους ήρωες ανήκει αιώνια η τιμή και η δόξα. Χρέος δικό μας να τους τιμούμε και να μην ξεχνάμε ότι οι ηρωικοί νεκροί ζουν και μας εμπνέουν, μας φρονηματίζουν και μας διδάσκουν. Λαοί χωρίς ήρωες, χωρίς μάρτυρες, χωρίς σύμβολα, δεν στεριώνουν, αφανίζονται.

Συμπατριώτες και Συμπατριώτισσες,

Με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας, βρίσκομαι σήμερα  εδώ, εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά από πρόσκληση του Δήμου Νεαπόλης - Συκέων, της ένωσης Κυπρίων Βόρειας Ελλάδας και του Πειραματικού Γυμνασίου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για να τιμήσουμε την επέτειο της έναρξης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59.

Ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ, σημάδεψε ανεξίτηλα την Ιστορία της μικρής μας πατρίδας. Ένας αγώνας που δεν πέτυχε τον βασικότερο του στόχο, την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, οδήγησε όμως στην απομάκρυνση του δυνάστη, στην αυτοδιάθεση και στη δημιουργία της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τη νύχτα της 31ης του Μάρτη προς την 1η του Απρίλη του 1955, πριν 63 χρόνια, οι εκρήξεις που ακούστηκαν δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η έντονη διαμαρτυρία ενός λαού για την αδικία μέσα στην οποία ζούσε και την περιφρόνηση μέσα στην οποία τον κρατούσαν για αιώνες ολόκληρους οι αδίστακτοι κατακτητές.

Οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, ο Ευαγόρας, ο Ονήσιλος, οι ήρωες του 1821, ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, η αυθόρμητη λαϊκή εξέγερση των «Οκτωβριανών», το Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950, ήταν οι βασικές πηγές έμπνευσης των παλικαριών της Κύπρου που είχαν πάρει τη μεγάλη απόφαση της αυτοθυσίας για την ελευθερία. Γνώριζαν πια πολύ καλά πως η ελευθερία δεν προσφέρεται από τους ξένους, αλλά κατακτιέται με τη θέληση και τους αγώνες του λαού. Όνειρο και κρυφός τους πόθος, η ένωση με την Ελλάδα. Ο κυπριακός Ελληνισμός, αντιλαμβανόμενος ότι δεν είχε άλλη επιλογή, παρά να υψώσει το ανάστημά του και να διεκδικήσει τα δίκαιά του, ρίχτηκε αποφασιστικά στον ένοπλο αγώνα για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού. 

Στο κάλεσμα της πατρίδας, με στρατιωτικό αρχηγό τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή και πολιτικό ηγέτη τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄, απλοί και αγνοί άνθρωποι του νησιού έδωσαν με σθένος την απάντησή τους στην επίμονη άρνηση των Βρετανών να αποδώσουν δικαιοσύνη. Νεαροί αγωνιστές, έφηβοι μαθητές και μαθήτριες, φλογισμένοι ιερείς, δάσκαλοι, ηλικιωμένοι, ακόμη και μικρά παιδιά, αγωνίστηκαν, θυσιάστηκαν και έγιναν παραδείγματα απαράμιλλου θάρρους, αυτοθυσίας και προσφοράς για την πατρίδα.

«Αν είναι να πεθάνουμε για την πατρίδα, θεία είναι η δάφνη. Μια φορά κανείς πεθαίνει». Αυτός ο παιάνας δονούσε ολωνών τα στήθια. Η αγάπη για μια ελεύθερη ζωή ταυτίστηκε με την αγάπη για τον ηρωικό θάνατο και αντιλάλησε στα βουνά, στα φαράγγια, στα χωριά και στις πόλεις. Η θύελλα της βαθιά πληγωμένης ελληνικής ψυχής, φώτισε τα πάντα με τις αστραπές της και εξέπληξε όλο τον κόσμο με τα αστροπελέκια της. Σε ολόκληρη την υπόδουλη και μαρτυρική Κύπρο αντηχούσε το «Ίτε, παίδες Ελλήνων ελευθερούτε πατρίδα». Οι Έλληνες της πολύπαθης αυτής ακριτικής γης της Ρωμιοσύνης, για ακόμη μια φορά απέδειξαν ότι ήταν αντάξιοι συνεχιστές της μακραίωνης ιστορικής πορείας του έθνους.

Οι Άγγλοι, μπροστά στην ακατάσχετη ορμή των αγωνιστών, χάνουν τη γνωστή ψυχραιμία τους και ανίκανοι να κάμψουν το αγωνιστικό φρόνημα, τα βάζουν με τον άμαχο πληθυσμό. Γεμίζουν τις φυλακές και τα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς, Ομορφίτας και Πύλας με νέους που διψούσαν για λευτεριά και δικαιοσύνη. Η εκδικητική τους μανία πλησιάζει τις σαδιστικές κτηνωδίες των Άουσβιτς και Νταχάου.

Με την ψευδαίσθηση ότι θα κάμψουν την ένοπλη και ηρωική εξέγερση του Ελληνισμού της Κύπρου, οι Άγγλοι εξορίζουν τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τους στενούς του συνεργάτες στις Σεϋχέλλες. Η δράση όμως των νέων παιδιών της ΕΟΚΑ συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό, παρά τα σκληρά μέτρα και τις ανθελληνικές αποφάσεις που πήρε ο αδίστακτος Άγγλος κυβερνήτης του νησιού Χάρτινγκ. Σε αυτό το πανηγύρι της παλικαριάς και της λεβεντιάς, τα αμούστακα αγόρια που μέχρι πρότινος μοναδική έγνοια είχαν τα μαθήματά τους, ανδρώθηκαν μέσα σε λίγες μέρες. Με εθνικά συνθήματα και πατριωτικά τραγούδια ξεχύνονταν στους δρόμους. Πάντα μπροστά ο σημαιοφόρος με την ελληνική σημαία, το σύμβολο του έθνους. Οι άγριες και βίαιες συμπλοκές με τους πάνοπλους στρατιώτες της αγγλικής αυτοκρατορίας, που χτυπούν αλύπητα μαθητές και μαθήτριες για να τους διαλύσουν, δεν έκαμψαν ποτέ το φρόνημα. Τρανή απόδειξη, ανάμεσα σε άλλες, ο ηρωικός θάνατος του δεκαεξάχρονου μαθητή Τάκη Σοφοκλέους και ο χαμός του ατρόμητου μαθητή Πετράκη Γιάλλουρου, που ξεψύχησε υπερασπιζόμενος την ελληνική σημαία.

Ηρωικά παραδείγματα αυτοθυσίας και προσφοράς στην πατρίδα καταγράφονται το ένα μετά το άλλο. «Στην εσχάτην ανάγκη θα αγωνιστώ και θα πεθάνω σαν Έλληνας, αλλά ζωντανό δεν θα με πιάσουν» είπε ο Γρηγόρης Αυξεντίου. «Τίποτε δεν κερδίζεται χωρίς θυσίες και η ελευθερία χωρίς αίμα» και «ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής», τόνισε ο Κυριάκος Μάτσης. Οι δυο τους, μαζί με τους μαχητές του Αχυρώνα του Λιοπετρίου, περιφρόνησαν με πρωτοφανή αυταπάρνηση τα προσωρινά και τα γήινα και έγιναν ολοκαυτώματα, υπερασπιζόμενοι το πολυτιμότερο ανθρώπινο αγαθό.

Συγκλονιστικοί και οι αγωνιστές που οδηγήθηκαν με γαλήνη και ηρεμία στην αγχόνη, ποθώντας την ελευθερία. Οι τελευταίες λέξεις του Ανδρέα Δημητρίου ήταν: «Λυπούμαι που δεν θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη! Όμως δεν με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στη σκλαβιά! Ζήτω η λευτεριά!». Ο Μιχαήλ Καραολής απηύθυνε τον λόγο του ύστατου αποχαιρετισμού με απόλυτη ψυχική γαλήνη, συγχωρώντας όλους όσους τον αδίκησαν. Ο Ιάκωβος Πατάτσος, βάδισε προς την αγχόνη ψάλλοντας την όγδοη ωδή του Κανόνος του Μεγάλου Σαββάτου. Ο Ανδρέας Ζάκος οδηγήθηκε υπό τους ήχους του εμβατηρίου της Ηρωικής Συμφωνίας του Μπετόβεν. Ο έφηβος  Ευαγόρας Παλληκαρίδης έγραφε συνειδητά, λίγες στιγμές πριν το τέλος: «Ώρα 7.30 μ.μ. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μην ρωτάτε το γιατί». Ο Μιχαήλ Κουτσόφτας σημείωνε: «Απ’ τη στιγμή που άκουσα την ώρα της εκτέλεσής μας, νιώθω την ψυχή μου να είναι γεμάτη από μια αληθινή χαρά!». Ο Ανδρέας Παναγίδης παρατηρούσε πως «αυτά τα σκοτεινά κελιά, που άλλοτε ήταν κελιά φρίκης και τρόμου, είναι τώρα κελιά χαράς και υπερηφάνειας».

Τα πιο πάνω αναφερθέντα, είναι μόνο ενδεικτικά παραδείγματα ήθους, θάρρους και περηφάνιας των ωραίων παλληκαριών μας, που με τη θυσία τους τόνιζαν στον κατακτητή ότι η απόφαση του κυπριακού λαού για απαλλαγή από το ζυγό ήταν οριστική και αμετάκλητη.

Πέρα όμως από τους  ξεχωριστούς ήρωες που γράψανε τις ένδοξες σελίδες του 1955-59, με αληθινή ανδρεία αγωνίστηκε και ο ανώνυμος λαός. Ένας λαός που έζησε και άντεξε τέσσερα μαρτυρικά χρόνια, υποφέροντας καρτερικά πιέσεις, συλλήψεις, βασανιστήρια, λεηλασίες, κλείσιμο σχολείων, φόνους, εκτελέσεις. Πρόσφερε ό,τι πολυτιμότερο είχε ενισχύοντας υλικά, οικονομικά και προπάντων ηθικά τον αγώνα.

Φίλες και φίλοι,

Ο Αγώνας του ‘55 ήταν μια εποποιία στην οποία η συμμετοχή των Ελληνοκυπρίων ήταν καθολική και η ενότητα του λαού και η αλληλεγγύη προς τους αγωνιστές συγκινητική. Μπορεί ο Αγώνας να μην οδήγησε στην επίτευξη του βασικού στόχου, που ήταν η αυτοδιάθεση και η ένωση με την Ελλάδα, έφερε ωστόσο το τέλος της αποικιοκρατίας και την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Διαφύλαξε τις αξίες και τα ιδανικά  μας, την εθνική και πολιτισμική μας ταυτότητα, την ανθρωπιά και την αξιοπρέπειά μας.

Η επέτειος της 1ης Απριλίου 1955 που γιορτάζουμε σήμερα, δεν είναι μόνο ευκαιρία μνήμης και απόδοσης τιμής στους ηρωικούς νεκρούς μας. Είναι ταυτόχρονα και μέσο παιδείας, είναι ένα ελεύθερο και ανοικτό σχολείο της ιστορίας για το σύνολο του λαού. Το πνεύμα, το ήθος και η αρετή των αγωνιστών παραμένουν ζωντανά στην ιστορία, εμπνέουν και καθοδηγούν. Παράλληλα όμως, αυτές οι θυσίες των ηρώων, των προγόνων και του λαού μας, νιώθουμε να μας βαραίνουν.

Ο λαός μας, για 44 ολόκληρα χρόνια σηκώνει ένα αβάσταχτο σταυρό μαρτυρίου με υπομονή, θάρρος και εγκαρτέρηση, με το νησί μας να βρίσκεται υπό το βάρος της τουρκικής κατοχής. Οι πρόσφυγες, οι αγνοούμενοι, οι εγκλωβισμένοι, η καταστροφή της πολιτιστικής και θρησκευτικής μας κληρονομιάς, αποτελούν τα τεκμήρια της κατ’ εξακολούθηση διεθνούς παρανομίας της Τουρκίας εις βάρος της Κύπρου.

Έχοντας πλήρη επίγνωση της πραγματικότητας και των κινδύνων του απαράδεκτου status quo, καλούμαστε να χαλυβδώσουμε την πίστη στο δίκαιο του αγώνα μας. Καλούμαστε να διαφυλάξουμε την ιστορική μας ταυτότητα, την ελληνική μας γλώσσα και παιδεία, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό μας. Καλούμαστε σήμερα να πάρουμε ιστορικές αποφάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον μας.

Η εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, η αποδοχή από όλες τις πλευρές ότι η λύση πρέπει να εδράζεται στις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, καθώς και η αναβαθμισμένη γεωπολιτική σημασία του νησιού μας, αποτελούν παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν θετικά στην προσπάθειά μας να φτάσουμε σε μια σωστή λύση.

Επιπλέον, πέρα από την προσπάθεια που γίνεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η κυβέρνηση χτίζει συνεχώς στρατηγικές συμμαχίες σε διάφορους τομείς, αναδεικνύοντας τον αναβαθμισμένο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Κύπρος και το γεγονός ότι μπορεί να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας και ανάπτυξης στην ευαίσθητη, αλλά και ταλαιπωρημένη από τις συνεχείς διαμάχες, ευρύτερη περιοχή. Μέσα από αυτές μας τις προσπάθειες, καθώς και τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για περαιτέρω εκσυγχρονισμό του κράτους μας και οριστική έξοδο από τις οικονομικές περιπέτειες, επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε το μέλλον των παιδιών μας και των επόμενων γενιών μέσα σε συνθήκες ειρήνης, ασφάλειας, ευημερίας και προόδου.

Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες, φίλες και φίλοι,

Υποκλινόμαστε σήμερα ευλαβικά και με δέος στη θυσία των ηρωικών νεκρών μας που γενναία αντιστάθηκαν και δεν συμβιβάστηκαν με τον Άγγλο κατακτητή. Υποκλινόμαστε στη θυσία όλων όσοι πρόσφεραν διαχρονικά τη ζωή τους στους αγώνες του έθνους μας.

Αφουγκραζόμαστε σήμερα τα μηνύματα της επετείου που τιμούμε και έχουμε χρέος να θέσουμε το συμφέρον της πατρίδας πάνω από προσωπικά οφέλη και να προχωρήσουμε μονοιασμένοι, για να πετύχουμε τον στόχο μας για μια ελεύθερη, επανενωμένη και ευημερούσα Κύπρο.

Έχουμε χρέος να δουλέψουμε σκληρά για να μην αφήσουμε τις ηρωικές θυσίες τους να πάνε χαμένες. Έχουμε χρέος να διαπαιδαγωγήσουμε ορθά τις νέες γενιές, ώστε να συνεχίσουν με σθένος τον αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία και αξιοπρέπεια.

Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψη μου να μη συγχαρώ και πάλι θερμά τον Δήμο Νεάπολης – Συκέων, την Ένωση Κυπρίων Βόρειας Ελλάδας, το Πειραματικό Γυμνάσιο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καθώς και το μουσικό σχήμα «Μιχάλη Χατζημιχαήλ», που με τη διοργάνωση της σημερινής εκδήλωσης, μας έδωσαν την ευκαιρία να τιμήσουμε τους ήρωές μας, να αισθανθούμε εθνική ανάταση και να επαναβεβαιώσουμε το οφειλόμενο χρέος μας προς την πατρίδα. Συγχαρητήρια απευθύνω και στην Ομοσπονδία Κυπριακών Οργανώσεων Ελλάδος για τη στήριξη της εκδήλωσης.

Τιμή και δόξα σε όσους έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία  της πατρίδας. Αιωνία ας είναι η μνήμη όσων αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν στον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1955-59.

(ΑΧ)