Ανακοινωθέντα

Θέμα του Παγκύπριου Συνεδρίου:

«Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΣΤΙΣ ΟΡΕΙΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥΣ»

Χαίρομαι ιδιαίτερα που είμαι εδώ σήμερα μαζί σας και ευχαριστώ τον Πρόεδρο και το Κοινοτικό Συμβούλιο για την πρόσκληση. Και πώς να μη χαίρεται κανείς σε έναν τόσο όμορφο και ευλογημένο τόπο; Ευλογημένο από τη φύση, αλλά ευλογημένο και από την ιστορία.

Το Φοινί, μέσα στην πανέμορφη φύση του Τροόδους, έχει τον γνωστό καταρράκτη της Χαντάρας μέσα σε ένα πανέμορφο τοπίο. Ενώ στη γύρω περιοχή βλέπουμε αξιοθέατα σημάδια αλλοτινής ιδιαίτερης ακμής, όπως είναι τα μεσαιωνικά γεφύρια. Το Γεφύρι του Πισκόπου και το Γεφύρι της Ελιάς. Πολύ σημαντική ήταν η συμβολή αυτής της κοινότητας μέσα από τέκνα της που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία και την ανάπτυξη της χώρας μας. Όπως ο Αρχιεπίσκοπος Σωφρόνιος, που διακρίθηκε και διέπρεψε ως ιεράρχης αλλά και ως εθνάρχης, τα αδέλφια Αντώνης και Θεοφάνης Θεοδότου, ο γιατρός Αριστόδημος Φοινιεύς και ο γιος του Λεωνίδας, με πολύ σημαντική εθνική, πολιτική, επιστημονική και κοινωνικο-οικονομική δράση και συνεισφορά. Όπως και άλλοι ακόμη – και να μου συγχωρεθούν παραλείψεις ή και που δεν είναι δυνατό εδώ να τους αναφέρουμε όλους.

Ίσως δεν είναι ευρύτερα γνωστό, αλλά ιδρυτές του ΓΣΠ ήταν φοινιώτες. Όπως και εκ των πρωτεργατών, πρώτος νομοθέτης του συνεργατικού συστήματος, υπήρξε ο Θεοφάνης Θεοδότου, νομικός, πολιτικός και συνεργάτης του περίφημου Νικολάου Καταλάνου. Πρωτεργάτες και στην τραπεζική και πρόεδροι της Τράπεζας Κύπρου στα πρώτα στάδιά της υπήρξαν οι φοινιώτες αδελφοί Θεοδότου, αλλά και ο γιατρός Φοινιεύς προηγουμένως. Ενώ η σύζυγος του Αντωνίου Θεοδότου, Ευγενία μαζί με τον άντρα της υπήρξαν εκ των μεγάλων ευεργετών έχοντας δωρίσει μεταξύ άλλων το οίκημα που και σήμερα χρησιμοποιείται ως Προξενείο της Πρεσβείας της Ελλάδος στην Κύπρο.

Η συνεννόηση μας με τη δραστήρια Κοινοτική Αρχή σας είχε ξεκινήσει αρκετά πριν και είχε να κάνει αρχικά με την τέχνη της Αγγειοπλαστικής για την οποία δικαίως περηφανεύεστε. Όπως επίσης, πληροφορούμαι, ότι κρατάτε στο Φοινί την τέχνη της παραδοσιακής «βούρκας του βοσκού» και την παραδοσιακή καρεκλοποιεία. Είναι αυτή η επιμονή και η αγάπη σας για τις αξίες και την προκοπή του ανθρώπου που μας δημιουργεί την υποχρέωση να ανταποκριθούμε και να στηρίξουμε όσο μπορούμε τις προσπάθειες και τις προσδοκίες του Φοινιού.

Θα σας μιλήσω λοιπόν για τις προσπάθειες που κάνει η Κυβέρνηση και για το σχεδιασμό που υπάρχει. Γιατί έχουμε και τον σαφέστατο προσανατολισμό από το ιδιαίτερο προσωπικό ενδιαφέρον του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη για τις ορεινές περιοχές. Θα μιλήσουμε για τη Στεγαστική Πολιτική με κίνητρα για τους κατοίκους ορεινών περιοχών, για τον προγραμματισμό οδικών έργων που αφορούν ορεινές περιοχές, αλλά και για την Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων. Διότι όλα αυτά ευελπιστούμε να βοηθήσουν την παραμονή των νέων ή και την προσέλκυση ακόμα άλλων στις ορεινές περιοχές μας.  

Όπως βέβαια και για το σχεδιασμό του Υπουργείου Παιδείας για τη στήριξη σχολικών μονάδων σε ορεινές κοινότητες και για τη δημιουργία Ζώνης Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας Ορεινών Σχολείων (ΕΠΟΣ) σε συνεργασία του Υπουργείου με τον Επίτροπο Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων. 

Προηγουμένως όμως, νομίζω ότι πρέπει να σας πω και τι νοιώθω να με συνδέει προσωπικά με το Φοινί, έστω και έμμεσα. Έχω φοιτήσει τα περισσότερα χρόνια της δημοτικής εκπαίδευσης στο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Αντωνίου (στο σχολείο εκείνο όπου για αρκετά χρόνια δίδασκε και η μητέρα μου).  Τότε λεγόταν Αστική Σχολή Αντωνίου και Ευγενίας Θεοδότου. Ήταν ο φοινιώτης Αντώνης Θεοδότου και η σύζυγός του, γνωστοί ευεργέτες, που έφτιαξαν εκείνο το σχολείο στην καρδιά της Λευκωσίας. Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι και χιλιάδες παιδιά της Λευκωσίας οφείλουμε τα γράμματα που μάθαμε, για την εκπαίδευσή μας, σε φωτισμένους ανθρώπους που ξεκίνησαν από τόπους όπως το Φοινί. Έπειτα, και το Παγκύπριο Γυμνάσιο στο οποίο φοίτησα και αποφοίτησα και εγώ, όπως και δεκάδες χιλιάδες άλλοι από τη Λευκωσία και την επαρχία Λευκωσίας, είχε τη σύγχρονη εξέλιξη του, ως σχολή Μέσης Εκπαίδευσης, στα χρόνια του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου, του φοινιέως. Ενός ηγέτη ο οποίος είχε τόσο πολύ μεριμνήσει και φροντίσει -εκτός όλων των άλλων- και για την παιδεία. Ακριβώς αυτές τις μέρες, βρεθήκαμε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο με την Πρέσβειρα της Γαλλίας αφού αυτό είναι ένα από τα πρώτα σχολεία όπου γενικεύεται πλέον σε όλο το λύκειο η διδασκαλία της Γαλλικής γλώσσας. Εκεί θυμήθηκα την περασμένη Τετάρτη τον Αρχιεπίσκοπο Σωφρόνιο. Γιατί όταν επί των ημερών του, το 1893, η Ελληνική Σχολή αναβαθμίστηκε σε Παγκύπριο Γυμνάσιο, το πρώτο αναγνωρισμένο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, στην ιδρυτική τελετή, κυμάτιζε και η γαλλική σημαία, αφού από τότε διδασκόταν η γαλλική γλώσσα στο σχολείο εκείνο. Γενικότερα πρέπει να σημειώσω ότι φαίνεται μέσα από το γένος του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου να αναπτύχθηκε μια σχέση της κοινότητας με τη Γαλλία, αφού στο Παρίσι σπούδασαν και οι αδελφοί Θεοδότου και οι πατέρας και γιός ψυχίατροι Αριστόδημος και Λεωνίδας Φοινιεύς. 

Έχω λοιπόν και προσωπικά την ευκαιρία, ως Υπουργός Παιδείας να θυμάμαι τη συμβολή αυτής της κοινότητας διαμέσου της ιστορίας.

Το θέμα μας σήμερα είναι η ενίσχυση της δυνατότητας των νέων να παραμείνουν και να ζήσουν στις ορεινές περιοχές. Αυτή είναι πράγματι η πολύ μεγάλη πρόκληση. Την επιθυμία μας να δούμε να υπάρχουν αποτελεσματικά κίνητρα και οι νέοι είτε να μένουν είτε και να επιστρέφουν στις ορεινές και απομακρυσμένες κοινότητες μας αναζωογονώντας τις, να τη θεωρείτε ως δεδομένη. Όταν όμως σκεφτούμε τα γεγονότα και τις ανάγκες της ζωής, τότε έχουμε μπροστά μας ένα δύσκολο ζήτημα, μια αληθινή πρόκληση.

Τα όσα μπορεί να θυμηθούμε, για την παρουσία και τη συμβολή του Φοινιού στην ιστορία και την πρόοδο της Κύπρου από τον 19^ο και στον 20^ο αιώνα, είχαν πάντα την ίδια φορά. Άνθρωποι έφευγαν από το Φοινί και διέπρεπαν στη Λευκωσία, σε άλλα αστικά κέντρα ή και στο εξωτερικό. Είναι μια ιστορία που δικαίωνε τις ρίζες και τις καταβολές, αλλά ταυτίζεται με δημογραφική παρακμή -αφού φεύγουν- και με όλα τα παρεπόμενα. Ο πληθυσμός που άλλοτε πλησίαζε τους 1000 κατοίκους, σήμερα δεν είναι ούτε ο μισός. Στην πορεία του χρόνου και όσο και αν προσπαθείτε φιλότιμα να κρατήσετε τις ρίζες, να αναπτύξετε φιλοπρόοδες πρωτοβουλίες είτε μέσα από το Συμβούλιο Κοινοτικής Ευημερίας και το αξιόλογο έργο του είτε μέσα από το Σύνδεσμο Αποφοίτων και Φίλων, το Κέντρο Νεότητας  και βεβαίως το Κοινοτικό Συμβούλιο, η κοινότητα του Φοινιού βλέπει τον πληθυσμό να φθίνει – το δημοτικό σχολείο σταμάτησε να λειτουργεί εδώ και σχεδόν δέκα χρόνια…

Είμαστε σήμερα εδώ για το 3^ο Παγκύπριο Πολιτιστικό Συνέδριο σας και το θέμα είναι « Η Ζωή και η συνέχιση της παρουσίας των νέων στις ορεινές περιοχές και οι ανάγκες τους».

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΟΕΡΕΙΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Ένα πρώτο ζήτημα είναι σίγουρα οι δυνατότητες κινητικότητας. Οι δυνατότητες συγκοινωνίας. Θυμάμαι όταν είχα πρωτοεκλεγεί βουλευτής Λευκωσίας να συζητώ συχνά με τους ανθρώπους αυτό το ζήτημα. Στην ορεινή περιοχή της Λευκωσίας. Στην Κακοπετριά, τη Γαλάτα και άλλες ορεινές κοινότητες. Από τότε ήταν στόχος ένας σύγχρονος δρόμος που θα ένωνε την πρωτεύουσα με εκείνη την πλευρά της ορεινής περιοχής. Πριν από 25 περίπου χρόνια. Είναι λοιπόν με ικανοποίηση που βλέπω τώρα την Κυβέρνησή μας να ανακοινώνει δια στόματος του συναδέλφου Υπουργού Μεταφορών, Γιάννη Καρούσου, ότι μέσα σε αυτό το χρόνο που διανύουμε προκηρύσσεται επιτέλους ο αυτοκινητόδρομος Αστρομερίτη-Ευρύχου. Όπως επίσης προκηρύσσεται ο πολύ-αναμενόμενος δρόμος Λευκωσίας-Παλαιχωρίου. Υπό εκτέλεση είναι και οι δρόμοι Λεμεσού-Σαϊτά και Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς.  Αναπτύσσεται επομένως ένα καλύτερο οδικό δίκτυο που θα συμβάλει στη διευκόλυνση της ζωής και την παραμονή των κατοίκων ή και την προσέλκυση και άλλων σε ορεινές περιοχές.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ

Παράλληλα σημειώνω ότι είναι αναμφίβολα πολύ σημαντικές οι δραστηριότητες που ανέπτυξαν πρόσφατα το Κοινοτικό Συμβούλιο και ο Σύνδεσμος Αποδήμων σε συνεργασία με τον Επίτροπο, τον φίλο μας Κώστα Χαμπιαούρη. Αναφέρομαι στη δημιουργία του Περιφερειακού Κέντρου Υποστήριξης Ηλικιωμένων Νότιας Μαραθάσας/ Ορεινών Περιοχών,  με τη στήριξη βέβαια της Υπουργού Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, της συναδέλφου Ζέτας Αιμιλιανίδου. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτή την περίοδο πρέπει να προχωρούν οι εργασίες για το Περιφεριακό Κέντρο Ηλικιωμένων και Αναπήρων και τη μεταστέγαση της στέγης ηλικιωμένων. Θα είναι ακόμα σημαντικό το κέντρο αυτό να επεκταθεί και σε άλλα προγράμματα θεραπείας, και ίσως και σε άλλες ηλικίες. Σημαντικό είναι ότι υπάρχουν και παράλληλοι σχεδιασμοί για τη δημιουργία βρεφοπαιδοκομικών σταθμών στην περιοχή Μαραθάσας και Κρασοχωρίων.  

ΝΕΑ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΝΕΩΝ ΣΕ ΟΡΕΙΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Στην κατεύθυνση της αναζωογόνησης προσδοκούμε ότι θα συμβάλει και η εφαρμογή της νέας στεγαστικής πολιτικής που ανακοίνωσε ο συνάδελφος Υπουργός Εσωτερικών, Νίκος Νουρής και για τις ορεινές περιοχές, με πολεοδομικά κίνητρα και επιδόματα που μπορεί να στηρίξουν τους νέους. Ήδη από το προηγούμενο Στεγαστικό Σχέδιο Αναζωογόνησης Ορεινών, Ακριτικών και Μειονεκτικών Περιοχών, είχαν επωφεληθεί 226 αιτητές με δαπάνες 6,5 εκατ. ευρώ. Στο νέο σχέδιο που ανακοινώθηκε εντάσσονται άλλες 130 κοινότητες και φτάνουμε σε σύνολο 258 κοινοτήτων. Πρόκειται για ένα σχέδιο που στηρίζει την ιδιοκατοίκηση στην ύπαιθρο και τις ορεινές περιοχές, ιδιαίτερα των νεαρών ζευγαριών. Στοχεύει με βελτίωση της ποιότητας της ζωής στην ύπαιθρο να καταπολεμήσει την αστυφιλία, αλλά και να ενθαρρύνει την προσέλκυση νέων νεαρών ζευγαριών. Όπως είμαι βέβαιος ότι θα γνωρίζετε, καλύπτονται οι κοινότητες Τροόδους, με κριτήριο το υψόμετρο άνω των 500 μέτρων (εδώ είμαστε στα 900), την απόσταση πέραν των 40 χλμ από αστικά κέντρα ή πληθυσμό κάτω από 500 κατοίκους και απόσταση άνω των 30 χλμ.  Προβλέπονται ειδικά επιδόματα που φτάνουν μέχρι 50 χιλιάδες για νεαρή οικογένεια με τέκνα. Δεν θα μπω όμως σε περισσότερες λεπτομέρειες, αφού δεν είναι και δική μου αρμοδιότητα. Είναι πάντως ένα σχέδιο που τρέχει.  

ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Αναγνωρίζοντας βέβαια ότι πρέπει να γίνουν και άλλα ακόμα, θέλω πάντως να υπογραμμίσω ότι η κυβέρνηση μας σήμερα εφαρμόζει για πρώτη φορά μια συνολική Εθνική Στρατηγική για την Ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων. Έχει διοριστεί ειδικός Επίτροπος και υπάρχει ένα συγκροτημένο στρατηγικό σχέδιο, σε συνεργασία με όλα σχεδόν τα υπουργεία και άλλες κρατικές υπηρεσίες. Θα αναφερθώ στη συνέχεια και σε εκείνα που σχεδιάζουμε εμείς στο Υπουργείο Παιδείας, στο πλαίσιο της πρότασης για δημιουργία Ζώνης «Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας Ορεινών Περιοχών» (ΕΠΟΣ) σε συνεργασία με το Γραφείο του Επιτρόπου Ανάπτυξης Ορεινών Περιοχών.

ΜΕΤΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ

Προηγουμένως όμως θέλω να υπογραμμίσω ότι στο Υπουργείο Παιδείας μόνιμη έγνοια μας είναι να ενισχύουμε όσο μπορούμε την εκπαίδευση στις ορεινές κοινότητες. Ενδεικτικά αναφέρω αποφάσεις που έχουμε ήδη πάρει και εφαρμόζουμε, με όσα μέσα μπορεί να χρησιμοποιήσει ο Υπουργός Παιδείας.

Πρώτα απ’ όλα έχουν δοθεί πρόσθετα μέσα και εκπαιδευτικοί πόροι, κατ’ εξάιρεση, σε λυκειακούς κύκλους που λειτουργούν σε σχολεία ορεινών περιοχών. Στο Όμοδος, στον Αγρό, στη Λεμύθου, στην Ευρύχου και στα Λεύκαρα. Ούτως ώστε να λειτουργήσουν τμήματα και ειδικότητες με μικρότερο του ελάχιστου προβλεπόμενου αριθμού. Επιπρόσθετα στα Λεύκαρα -και εξαιτίας και ειδικών περιστάσεων στις πυρόπληκτες περιοχές- εγκρίθηκαν και κάποιες άλλες πρόσθετες παρεκκλίσεις ως προς τη λειτουργία τμημάτων του σχολείου.

Έπειτα, με στόχο τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και την ενίσχυση των μικρών σχολείων το Υπουργείο μας ετοίμασε πρόταση για αύξηση του χρόνου στο Ωρολόγιο Πρόγραμμα των τριδιδάσκαλων ενισχυμένων σχολείων σε 105 διδακτικές περιόδους.  Πρόταση που κατέθεσε ο Υπουργός Παιδείας εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 31 Μαρτίου 2021 και τίθεται σε εφαρμογή αυτή τη σχολική χρονιά. Έχουμε έτσι  πρόσθετη ενίσχυση στα τριδιδάσκαλα ενισχυμένα σχολεία, αλλά και σε άλλα σχολεία με ένα ή περισσότερα συμπλέγματα δυο τάξεων. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας κατά μια περίοδο την εβδομάδα, στις τέσσερις πρώτες τάξεις και των μαθηματικών στην Στ’ τάξη σε όλα τα σχολεία. Είναι μια απόφαση που αφορά μικρά σχολεία της υπαίθρου και μεταξύ αυτών και τις ορεινές περιοχές.

Το τρίτο που θα πρέπει να αναφέρω είναι ότι με απόφαση του Υπουργού Παιδείας μειώθηκε ο μέγιστος αριθμός μαθητών σε 20 για κάθε συνδιδασκόμενη τάξη (σύμπλεγμα) ούτως ώστε να μπορεί να δημιουργηθούν κατά τόπους περισσότερες τάξεις, ενώ όπου σε τέτοιες τάξεις φοιτούν μεταξύ 14 και 20 μαθητών δίνεται πρόσθετος διδακτικός χρόνος 15 περιόδων.

Η επιπρόσθετη στήριξη που δίνουμε με αυτούς τους τρόπους σε 44 σχολικές μονάδες απομακρυσμένων περιοχών -από τις οποίες οι 8 στο σύμπλεγμα ορεινών κοινοτήτων Τροόδους- αντιστοιχεί φέτος σε χρόνο 12 εκπαιδευτικών (δηλαδή σχεδόν 400 χιλιάδες ευρώ σε όρους δαπάνης).

ΝΕΑ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΑ ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΘΕΡΙΝΑ ΣΧΟΛΕΙΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2022-24

Όλα αυτά ίσως ακούγονται κάπως τεχνικές συζητήσεις, αφορούν όμως τη συνειδητή προσπάθεια που κάνουμε στην πράξη για να ενισχύσουμε την εκπαίδευση στις ορεινές περιοχές και επομένως, έμμεσα, να ενθαρρύνουμε την παραμονή νέων ζευγαριών. Επιτρέψτε μου να συμπληρώσω όμως με κάτι ακόμα σημαντικό. Στο πλαίσιο του σχεδιασμού του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΠΑΝ), σε συνεργασία με τον Επίτροπο Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων, προτείνεται να συμπεριληφθεί στον μεσοπρόθεσμο προϋπολογισμό 2022-24 ετήσια δαπάνη 50.000 ευρώ για τη δημιουργία δυο νέων Προαιρετικών Ολοήμερων Σχολείων (ΠΟΣ) κάθε χρόνο. Δηλαδή έξι στα επόμενα προγραμματισμένα χρόνια. Σημειώνω ότι ήδη από αυτό το σχολικό έτος λειτουργούν τρία νέα ΠΟΣ, στο Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό Σχολείο Πάχνας και στο Νηπιαγωγείο Κοράκου. 

Παράλληλα και για τις ορεινές κοινότητες πάντα, στο πλαίσιο των δράσεων της Διεύθυνσης Δημοτικής Εκπαίδευσης, προτείνεται να συμπεριληφθεί στον μεσοπρόθεσμο προϋπολογισμό 2022-24 ετήσια δαπάνη 20.000 ευρώ για τη δημιουργία ενός πρόσθετου Θερινού Δημόσιου Σχολείου. Δηλαδή για τρία πρόσθετα Θερινά. Εξάλλου μετά τη λειτουργία του Θερινού Σχολείου στο Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο Τριμίκλινης πρόσφατα, αποφασίστηκε ήδη και η λειτουργία νέου Θερινού Σχολείου στο Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο Ευρύχου.

Η ειδική τεχνοκρατική επιτροπή που λειτουργεί για αυτούς τους σχεδιασμούς εξετάζει και άλλες προτάσεις για την ενίσχυση των σχολείων ορεινών περιοχών, καθώς και τη σταδιακή εφαρμογή της «Εθνικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων Τροόδους», όσον αφορά στην Εκπαίδευση. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζω και καταθέτω την ιδέα για να αναπτυχθούν συνέργειες ανάμεσα στα σχολεία των ορεινών κοινοτήτων Τροόδους, με τη μορφή δικτύων. Γίνεται λόγος για 45 συνολικά σχολεία: 20 δημόσια νηπιαγωγεία, 21 δημοτικά σχολεία και τέσσερα γυμνάσια/λύκεια. Η λειτουργία σχέσεων δικτύου μεταξύ τους αναμένεται να συμβάλει σε συνεργασίες που θα οδηγούν σε καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, σε συνεννοήσεις που θα επιτρέψουν καλύτερο προγραμματισμό και σε περαιτέρω αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και προτάσεις που θα λαμβάνουν υπόψη τον ειδικό παράγοντα της ορεινότητας. Τα δίκτυα που μπορεί να αναπτυχθούν θα αφορούν παιδαγωγικά θέματα, την ομαλή μετάβαση μαθητών/μαθητριών στην επόμενη βαθμίδα, τις σχέσεις των σχολείων με τους γονείς και τις κοινότητες και την επαγγελματική επιμόρφωση και ενημερότητα των εκπαιδευτικών.

Βελτίωση της εκπαίδευσης και ενίσχυση των εκπαιδευτικών ευκαιριών, καλύτερη και ευκολότερη συγκοινωνία, αναβάθμιση των υποδομών και υπηρεσιών στις κοινότητες, διευκόλυνση της στέγασης… Αυτές είναι βασικές πολιτικές με τις οποίες προσπαθεί η Κυβέρνηση να ενισχύσει τις ορεινές περιοχές.

Αναγνωρίζω βέβαια ότι κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν μπορεί από μόνος του να επιφέρει τις επιθυμητές αλλαγές. Χρειάζεται συνδυασμός. Θα πρέπει τέτοιες ενέργειες να συντρέχουν. Γι’ αυτό εξάλλου είναι που προσεγγίζουμε το ζήτημα μέσα από μια σφαιρική στρατηγική. Ενώ, εκτός από αυτά που ανέφερα πιο πάνω, τεράστιο και καθοριστικής σημασίας θέμα είναι η απασχολησιμότητα, οι ευκαιρίες απασχόλησης. Είναι νομίζω ο πιο καθοριστικός παράγοντας για να συζητήσουμε για παραμονή των νέων στις ορεινές περιοχές. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να συζητήσουμε και για την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας. 

Τα τελευταία 50 χρόνια τα υπέροχα χωριά της ορεινής υπαίθρου μετατράπηκαν σε χωριά ηλικιωμένων, αφού οι νέοι άνθρωποι τα εγκατέλειψαν οριστικά. Η επιστροφή των νέων στην ύπαιθρο φάνταζε μέχρι πρόσφατα ουτοπική, καθώς ο τρόπος ζωής τους και οι προϋποθέσεις που έβαζαν δεν καλύπτονταν σε μια κοινότητα της υπαίθρου.  Κι όμως, τα τελευταία χρόνια κάτι φαίνεται να αλλάζει. Σήμερα αρκετοί είναι οι νέοι -ακόμη και πτυχιούχοι- οι οποίοι έχουν επιστρέψει στην ύπαιθρο μας, αξιοποιώντας τα κίνητρα που δόθηκαν μέσα από διάφορα προγράμματα, εισάγοντας νέες αντιλήψεις στις μεθόδους παραγωγής, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το μέλλον. Χωριά που εκμεταλλεύτηκαν τους φυσικούς τους πόρους, την πολιτιστική τους κληρονομιά, την ομορφιά του τοπίου και επένδυσαν σε «φρέσκιες» ιδέες, σε νέες καλλιέργειες ή στον αγροτουρισμό, κατάφεραν σιγά σιγά, αλλά σταθερά να μπουν σε μια πορεία ανάκαμψης  προσπαθώντας να αναγεννηθούν ξανά.

Είναι σε μεγάλο βαθμό αλήθεια. Πράγματι, έχουμε τα τελευταία χρόνια και παραδείγματα αναπτύξεων στην ύπαιθρο, με τη δημιουργικότητα και με νέες ιδέες νέων να δημιουργούν ευκαιρίες και οικονομική δραστηριότητα για τους ίδιους. Παρατηρούνται πρωτοβουλίες με νέες ιδέες αγροβιομηχανίας, βιολογικών ή άλλων καινοτόμων προϊόντων ή ακόμα και αξιοποίησης των δυνατότητων που δίνει η ψηφιακή τεχνολογία και το διαδίκτυο για νέες μορφές επιχειρηματικότητας που εκμηδενίζουν  αποστάσεις και υλικές προϋποθέσεις.

Θα πει κανείς ότι δεν είναι καθόλου εύκολο ούτε και αυτά είναι πανάκεια. Ή ακόμα ότι εξαρτάται και από την περιοχή ή και άλλες συνθήκες. Ίσως. Θα πρέπει όμως να προσθέσουμε ότι αυτό είναι το μεγαλύτερο στοίχημα: να αξιοποιηθούν το ενδιαφέρον και η προθυμία της Κυβέρνησης μέσα από συγκεκριμένες προτάσεις, καινοτόμες ιδέες και πρωτοβουλίες ακόμα των νέων μας.  Η δημιουργία αναπτυξιακής νοοτροπίας για την ύπαιθρο, σε περιοχές που μέχρι πρόσφατα εθεωρούντο μειονεκτούσες και για τις ορεινές περιοχές ειδικά, είναι στόχος της κυβέρνησής μας. Και γι’ αυτό το σκοπό, όποτε προσφέρεται θα στηρίξουμε και τις σχετικές προτάσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία αφού βρίσκεται πιο κοντά στους ανθρώπους μπορεί να εντοπίσει, να ενθαρρύνει και να καθοδηγήσει πρωτοβουλίες.

Το ότι στη δεκαετία του 1890 ένας νέος από το Φοινί, αφού μετεκπαιδεύτηκε δίπλα σε ένα διάσημο Γάλλο καθηγητή ψυχιατρικής όπως ο Charcot, εργάστηκε και διέπρεψε ως γιατρός στο Παρίσι, ακούγεται εξαιρετικά εντυπωσιακό! Η πορεία τότε και η διαδρομή του γιατρού Αριστόδημου Δημητρίου Φοινιέως σημαίνει πολλά . Όπως πολλά σημαίνει η πολύπλευρη δράση του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου, η εκπαιδευτική δραστηριότητά του στη Σμύρνη, η ώθηση που έδωσε στα γράμματα μαζί με τη διακονία του ποιμνίου και η πλούσια εθνική δράση του. Όπως πολλά σημαίνουν και τα αναρίθμητα επιτεύγματα άλλων τέκνων του Φοινιού, όπως οι αδελφοί Θεοδότου, μέσα στην Κύπρο που άνοιγε τα μάτια μέσα στον 20^ο αιώνα και δημιουργούσε και τις προϋποθέσεις και τις προοπτικές της για να διεκδικήσει μετέπειτα την ελευθερία. Δίνοντας τη ψυχή της, μέσα από τους ανθρώπους που έφτιαχνε για πολλές δεκαετίες και τους έδινε να εξελιχθούν και να ανεβάσουν την Κύπρο, αυτή η κοινότητα τελικά μέσα από τον κόσμο που διαμορφώθηκε στη συνέχεια, μπορεί να φαίνεται να έχει εξαντληθεί.

Εμείς όμως μαζί με σας, πιστεύουμε ότι δεν τελείωσε. Το Φοινί όπως και άλλες κοινότητές μας, συνεχίζει να έχει ποιότητες και πράγματα να προσφέρει, πρώτα απ’ όλα στους ανθρώπους του. Πιστεύουμε ότι η διαβίωση στην ορεινή  ύπαιθρο μπορεί να έχει σήμερα μεγάλες δυσκολίες, αλλά ταυτόχρονα όχι μόνο είναι όμορφη και προσφέρει ποιοτικά στοιχεία που αλλού σπανίζουν, αλλά μπορεί να δώσει στους ανθρώπους και τις ευκαιρίες για μια ποιοτική σύγχρονη ζωή.  Γι’ αυτό πρέπει να κάνουμε μαζί την προσπάθεια.

Να το ξέρετε κι εσείς, όπως το ξέρουμε εμείς και μέσα από τη συνεχή ενθάρρυνση και τις παραινέσεις που μας δίνει ο ίδιος ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης που νοιάζεται για τις ορεινές περιοχές μας, ότι θα συνεχίσουμε τις προσπάθειες. Θα σταθούμε στο πλευρό σας. 

ΙΠ