Ανακοινωθέντα

H Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Δασών, που για πρώτη φορά οργανώθηκε το 2008, αποτελεί μοναδική ευκαιρία για περαιτέρω προβολή του ρόλου των δασών, καθώς και για ευαισθητοποίηση σχετικά με τα δάση.

Η Εβδομάδα διοργανώνεται από κοινού από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) και την Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UNECE).

Η φετινή Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Δασών, με τίτλο «Foresta 2021», θα πραγματοποιηθεί από τις 22 μέχρι τις 28 Νοεμβρίου 2021, με κεντρικό θέμα «Το μέλλον των δασών».

Παγκόσμια, τα δάση καλύπτουν το 31% της χερσαίας επιφάνειας του πλανήτη. Τα δάση και οι λοιπές δασικές εκτάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλύπτουν πάνω από το 43,5 % της επιφάνειας της. Είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και την ευημερία μας, καθώς εξαρτόμαστε από αυτά, τόσο για τον αέρα που αναπνέουμε όσο και για το νερό που πίνουμε. H πλούσια βιοποικιλότητα και το μοναδικό φυσικό τους σύστημα αποτελούν τόπο φιλοξενίας για τα περισσότερα χερσαία είδη που απαντώνται σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα δάση είναι χώρος που μας βοηθά να συνδεθούμε με τη φύση, συμβάλλοντας έτσι, στην ενίσχυση της σωματικής και ψυχικής μας υγείας, ενώ ιδιαίτερος είναι ο ρόλος τους για τη διατήρηση ζωντανών και ευημερουσών αγροτικών περιοχών.

Η σημασία τους: Τα δάση διαχρονικά διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην οικονομία και στην κοινωνία μας, καθώς συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και αποτελούν πηγή προέλευσης τροφίμων, φαρμάκων, υλικών, καθαρού νερού και πολλών άλλων αγαθών.

Εκτιμάται ότι στην ΕΕ υπάρχουν 16 εκατομμύρια ιδιώτες ιδιοκτήτες του 60% των δασών της. Το 2018, εργάζονταν στον παραδοσιακό δασικό τομέα 2,1 εκατομμύρια άτομα (διαχείριση δασών, υλοτομία, πριόνιση ξύλου, προϊόντα με βάση την ξυλεία, φελλός, χαρτοπολτός και χαρτί). Άλλα 1,2 εκατομμύρια άτομα εργάζονταν στην κατασκευή επίπλων με βάση το ξύλο και στον τομέα των εκτυπώσεων σε χαρτί, όπως βιβλία και εφημερίδες, ενώ 397 000 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνταν σε βιομηχανίες με βάση το ξύλο, αντιπροσωπεύοντας το 20% των μεταποιητικών επιχειρήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Συνολικά υπολογίζεται ότι τα Ευρωπαϊκά δάση υποστήριζαν 4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Τα δάση αποτελούν, εδώ και αιώνες, ακμάζουσα πηγή πολιτιστικής κληρονομιάς και κατασκευαστικής τέχνης, παράδοσης και καινοτομίας. Ο ρόλος τους, ωστόσο, όσο σημαντικός και αν ήταν στο παρελθόν, θα είναι ακόμη πιο ουσιώδης για το μέλλον μας, και τούτο γιατί αποτελούν φυσικό σύμμαχο για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την καταπολέμησή της και θα διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στο να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. Η προστασία των δασικών οικοσυστημάτων μειώνει επίσης τον κίνδυνο ζωονόσων και παγκόσμιων πανδημιών. Ως εκ τούτου, ένα υγιές μέλλον για τους ανθρώπους, τον πλανήτη και την ευημερία εξαρτάται από τη διασφάλιση υγιών, ανθεκτικών δασών με βιοποικιλότητα, σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο.

Απειλές: Τα ευρωπαϊκά δάση υφίστανται αυξανόμενη πίεση, εν μέρει λόγω των φυσικών διεργασιών αλλά και λόγω της αυξημένης ανθρώπινης δραστηριότητας και πιέσεων. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει αρνητικά τα ευρωπαϊκά δάση, ιδιαίτερα τις δασοσυστάδες με δένδρα ίδιας ηλικίας, ενώ ανέδειξε, παλαιότερα τρωτά σημεία, τα οποία επιδεινώνουν τις ήδη υφιστάμενες λοιπές καταστροφικές πιέσεις, όπως αυτές που ασκούνται από επιβλαβείς οργανισμούς, τη ρύπανση και ασθένειες.

Επηρεάζεται επίσης, ο κύκλος των δασικών πυρκαγιών, καθώς δημιουργούνται συνθήκες που ευνοούν τόσο την αύξηση του αριθμού όσο και της έντασης των δασικών πυρκαγιών στην ΕΕ τα επόμενα χρόνια.

Η απώλεια δασοκάλυψης επιταχύνεται την τελευταία δεκαετία, λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων και λόγω της αύξησης της συγκομιδής για διαφορετικούς οικονομικούς σκοπούς.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, τα δάση αποτελούν σανίδα σωτηρίας για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που στράφηκαν σε αυτά για τις πιο βασικές ανάγκες επιβίωσής τους. Πριν από την πανδημία, πολλές χώρες εργάζονταν σκληρά για να αντιστρέψουν την απώλεια γηγενών δασών και να αυξήσουν τις προστατευόμενες περιοχές που προορίζονται για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Ορισμένα από αυτά τα κέρδη κινδυνεύουν τώρα με ανησυχητικές τάσεις αυξημένης αποψίλωσης των πρωτογενών τροπικών δασών.

Το μέλλον των δασών: Η νέα δασική στρατηγική της ΕΕ που βασίζεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, αποσκοπεί στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και αναγνωρίζει τον κεντρικό και πολυλειτουργικό ρόλο των δασών.

Μέσα από τις προτεινόμενες δεσμεύσεις και τις δράσεις της, θα επιτευχθεί ο στόχος της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% μέχρι το 2030, ενώ θα συμβάλει και στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για το 2030, ιδίως στον Στόχο 15 που αναγνωρίζει ότι οι προκλήσεις που σχετίζονται με τα δάση είναι εγγενώς παγκόσμιες και ότι οι δασικές εκτάσεις εξακολουθούν να παρουσιάζουν εξαιρετικά ανησυχητική μείωση κατά 4,7 εκατομμύρια εκτάρια κατά μέσο όρο ετησίως, με τον ρυθμό αποψίλωσης των δασών να ανέρχεται σε 10 εκατομμύρια εκτάρια ετησίως.

Επομένως, για την επίτευξη του στόχου, απαιτούνται μεγαλύτερα, πιο υγιή δάση, με μεγαλύτερη ποικιλομορφία από ότι σήμερα, ιδίως για την αποθήκευση και δέσμευση του άνθρακα, τη μείωση των επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία του ανθρώπου και την ανάσχεση της απώλειας οικοτόπων και ειδών. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση προκειμένου τα δάση, μέσα από τη βιώσιμη διαχείριση, να είναι σε θέση να παρέχουν μέσα βιοπορισμού και να εκπληρώνουν τις κοινωνικοοικονομικές τους λειτουργίες για τις επόμενες δεκαετίες.

Δράσεις: Στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα, με ορίζοντα το 2030, αναλαμβάνεται η δέσμευση να φυτευτούν τουλάχιστον 3 δισεκατομμύρια επιπλέον δέντρα, έως το 2030, με πλήρη σεβασμό των οικολογικών αρχών. Η πρωτοβουλία αυτή θα λειτουργήσει ανασχετικά στη συνεχιζόμενη τάση μείωσης της καθαρής αύξησης των δασικών εκτάσεων της ΕΕ. Με την πάροδο του χρόνου, θα συμβάλει επίσης στην αύξηση της δασικής κάλυψης της ΕΕ και, με αυτόν τον τρόπο, της καταβόθρας και των αποθεμάτων άνθρακα στην ΕΕ. Θα συμβάλει επίσης στην αύξηση της ευαισθητοποίησης και της δέσμευσης της κοινωνίας, συμβάλλοντας στην επίτευξη του στόχου να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050, στην αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και στην κυκλική οικονομία. Η στρατηγική αυτή περιλαμβάνει χάρτη πορείας για την υλοποίηση της δέσμευσης με βάση τη γενική αρχή της φύτευσης και της ανάπτυξης του κατάλληλου δέντρου στον κατάλληλο τόπο και για τον σωστό σκοπό.

Σε τοπικό επίπεδο, το Τμήμα Δασών, που εδώ και δεκαετίες διαχειρίζεται τα κυπριακά δάση στην αρχή της αειφορίας, διασφαλίζοντας ότι και οι μέλλουσες γενεές θα απολαμβάνουν από τα δάση τα ίδια τουλάχιστον οφέλη που απολαμβάνουν και οι σημερινές, υλοποιώντας απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για δωρεάν παροχή δενδρυλλίων, με σκοπό την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, παραχώρησε μέσω του προγράμματος «Φυτεύω για το Κλίμα», σε δημόσιους φορείς και οργανωμένα σύνολα 105 χιλιάδες δενδρύλλια, κατά τα έτη 2019 και 2020, ενώ κατά τη φετινή φυτευτική περίοδο θα παραχωρηθούν μέχρι και 60 χιλιάδες.

Επιπρόσθετα, η προσπάθεια για αποκατάσταση του δασικού οικοσυστήματος σε υποβαθμισμένες δασικές περιοχές, αποτελεί πραγματικό μέσο για ανάκαμψη και ευημερία γιατί προσφέρει την προοπτική να επιστρέψουν τα δέντρα και τα δάση στις περιοχές αυτές. Ιδιαίτερα όμως σημαντική, πέραν της ανάσχεσης και της αναστροφής της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, είναι και η πρόληψη.

Ευθύνη του απλού πολίτη είναι η προστασία των δασών μας και η αποφυγή πράξεων και ενεργειών που ενδεχόμενα θα είναι καταστροφικές.

Στο πλαίσιο της εβδομάδας στον πιο κάτω σύνδεσμο, έχουν αναρτηθεί ντοκιμαντέρ παραγωγής του Τμήματος Δασών σε διάφορες γλώσσες, τα οποία θα είναι διαθέσιμα από την Κυριακή και για δύο Εβδομάδες για δωρεάν θέαση στον σύνδεσμο: https://watch.eventive.org/6theuropeanforestweek.

(ΝΓ/ΙΚ)