Ανακοινωθέντα

Με μεγάλη χαρά χαιρετίζω την πρωτοποριακή έκθεση Under Mining- Εκ|Μετάλλευσιςπου πραγματοποιείται στην Καλαβασό στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτιστικής Αποκέντρωσης του Υφυπουργείου Πολιτισμού.

Χαιρετίζω επίσης τους επιμελητές καθώς και τους διακεκριμένους καλλιτέχνες που λαμβάνουν μέρος στην έκθεση από την Κύπρο, τη Μάλτα, την Ελλάδα, την Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η πολιτιστική αποκέντρωση, η διάχυση του έργου των καλλιτεχνών μας σε όλη την Κύπρο, οι δημιουργικές συνέργειες με τις τοπικές κοινωνίες αλλά και η ενθάρρυνση του γόνιμου διαλόγου με τη διεθνή εικαστική κοινότητα αποτελούν κύριες στρατηγικές επιδιώξεις του νεοσύστατου Υφυπουργείου Πολιτισμού.

Η Κύπρος αποτελεί τόπο με πανάρχαια ιστορία και πολιτισμό, με ένα πλουσιότατο φυσικό περιβάλλον καθώς και μια σημαντική εξορυκτική ιστορία. Αυτή δε η ιστορία είναι αναπόφευκτα συνδεδεμένη με την τρικυμιώδη σύγχρονη ιστορία του νησιού μας αλλά και με τις μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές του 20ού αιώνα.

Ως γνωστόν, κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας Μεγάλης Ύφεσης, τη δεκαετία του 1930, και λόγω της μεγάλης ανεργίας στον τόπο μας, τα ορυχεία προσέλκυσαν πολλούς κατοίκους των κοντινών σε αυτά κοινοτήτων.

Από το 1932 έως το 1938 η μεταλλευτική βιομηχανία αναπτύχθηκε ραγδαία: η εξόρυξη μετάλλων υπερδιπλασιάστηκε, ενώ ο αριθμός των εργατών στα ορυχεία και τα λατομεία σχεδόν τετραπλασιάστηκε.

Η αποικιακή κυβέρνηση μάλιστα είχε παραχωρήσει στις ξένες εταιρείες εξωεδαφικά δικαιώματα και μεγάλο περιθώριο για την εκμετάλλευση των Κύπριων εργατών.

Οι μεταλλωρύχοι δε αναγκάζονταν να εργάζονται κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες και για πολύ χαμηλά μεροκάματα (10-12 γρόσια την ημέρα το 1923), ενώ το ωράριο εργασίας διαρκούσε από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου.

Κύρια χαρακτηριστικά ήταν οι πολύωρες βάρδιες, οι χαμηλοί μισθοί και οι σχεδόν απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Η τοξική σκόνη στα ανοικτά ορυχεία όπως αυτό του Αμιάντου, οι κατολισθήσεις από τις εκρήξεις αλλά και η ασφυξία αποτελούσαν καθημερινές πραγματικότητες για τους μεταλλωρύχους μας.

Αλλά και οι πληγές στο τοπίο, οι οποίες παραμένουν ανοικτές μέχρι και σήμερα, αναδεικνύουν τη σκληρότητα και τη βιαιότητα,  με την οποία ο άνθρωπος καταστρέφει το ζωτικό φυσικό οικοσύστημα και συνάμα αυτοκαταστρέφεται.

Είναι γι’ αυτούς τους λόγους που εικαστικά προγράμματα όπως το Underminingαποτελούν εν δυνάμει ουσιώδη πεδία κριτικού διαλόγου μεταξύ τέχνης και κοινωνικοπολιτικών και πολιτισμικών πραγματικοτήτων.

Η στρωματογραφία των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων σε άμεση αντιπαραβολή με τις πολλαπλές στρώσεις ιστορίας και μνήμης που βρίσκονται θαμμένες στη φαινομενική ηρεμία του φυσικού τοπίου, αναδεικνύουν τον καταλυτικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η σύγχρονη τέχνη, αφενός μεν στην κατανόηση των μεγάλων θεμάτων που απασχολούν την ανθρωπότητα σήμερα, αλλά και στην ανθρώπινη αφύπνιση για μια βιώσιμη πορεία προς το μέλλον.

Συγχαίρω θερμά τόσο τους επιμελητές όσο και τους συμμετέχοντες, οι οποίοι λειτουργώντας ως σύγχρονοι μεταλλωρύχοι, μέσα από υπόγειες στοές και δαιδαλώδεις διαδρομές, φέρνουν με τόσο δημιουργικό και εύστοχο τρόπο στην επιφάνεια πολύτιμες διαπιστώσεις.

Η Καλαβασός, όπου βρισκόμαστε σήμερα, αλλά και η Λίμνη, το Μιτσερό, η Σκουριώτισσα και ο Αμίαντος, τόσο ως φυσικοί τόποι όσο και ως αποθετήρια «δύσκολης» συλλογικής μνήμης, μπορούν να λειτουργήσουν ενεργά αλλά και θεραπευτικά για ένα διαφορετικό μέλλον.

Ένα μέλλον, το οποίο όλοι νομίζω προσδοκούμε, αυτό όπου η οργανική και η ανόργανη ύλη, ο άνθρωπος και τα υπόλοιπα έμβια όντα θα μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά και λειτουργικά όπως τους εξάλλου μας έταξε η φύση.

(ΕΛ)