Ανακοινωθέντα

Είναι μεγάλη μου χαρά που σας καλωσορίζω σήμερα σε αυτό το σημαντικό γεγονός, που αποτελεί το πλέον καθοριστικό βήμα για την αναβάθμιση της ειδικής εκπαίδευσης στην Κύπρο – γιατί αυτός είναι ο σκοπός μας –, ενός τομέα που θεωρείται το θεμέλιο μιας δίκαιης και ισότιμης κοινωνίας, όπου κάθε παιδί, ανεξαρτήτως της ιδιαιτερότητάς του, έχει το δικαίωμα να λαμβάνει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Έχω τονίσει κατ’ επανάληψη ότι η παιδεία και η υγεία αποτελούν τις πιο βασικές προτεραιότητες της διακυβέρνησής μας και ειδικότερα τα θέματα παιδείας, για μένα και την Κυβέρνηση, έχουν ξεχωριστή σημασία, αφού η οριζόντια διάστασή τους επηρεάζει και όλους τους υπόλοιπους τομείς της διακυβέρνησης. Τους τελευταίους επτά μήνες έχουν ήδη αρχίσει να προωθούνται μια σειρά από αλλαγές, οι οποίες αξιολογούνται συνεχώς, έτσι ώστε να φέρουν τα επιθυμητά για όλους μας αποτελέσματα. Με την Υπουργό Παιδείας είμαστε σε συνεχή επαφή. Ο τομέας της Παιδείας είναι για τη διακυβέρνησή μας ο υπ’ αριθμόν ένας τομέας.

Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι, σε κάθε εκπαιδευτικό σύστημα, η αγωγή και εκπαίδευση των παιδιών με αυξημένες ανάγκες στήριξης αποτελεί ένα θέμα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, το οποίο αντιμετωπίζεται με ξεχωριστή ευαισθησία και προσοχή. Αγγίζουμε, λοιπόν, και αυτό το θέμα, έχοντας ως όραμά μας τη μετάβαση στην ενιαία εκπαίδευση, η οποία προφανώς δεν μπορεί να επέλθει από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά μέσω ενός μακροπρόθεσμου προγραμματισμού. To συμπεριληπτικό σχολείο θα πρέπει να διασφαλίζει σε όλα τα παιδιά το δικαίωμα για ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες, χωρίς αποκλεισμούς, ενισχύοντας τις δυνατότητές τους για ενεργητική συμμετοχή στην κοινωνία.

Η ισότιμη συμμετοχή όλων των παιδιών αποτελεί θεμελιώδη αρχή της Κυβέρνησης, του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, το οποίο αναγνωρίζει και διασφαλίζει τα δικαιώματα όλων των παιδιών με αναπηρία, αλλά και των παιδιών των οποίων οι ανάγκες απαιτούν ενισχυμένη και εξειδικευμένη στήριξη. Ήδη, την τελευταία εικοσαετία, στο πλαίσιο της υφιστάμενης νομοθεσίας, καταβλήθηκαν σοβαρές και συστηματικές προσπάθειες, ώστε η εκπαιδευτική πολιτική να είναι εναρμονισμένη με τις σύγχρονες παιδαγωγικές και κοινωνικές αντιλήψεις, με απώτερο στόχο όλα τα παιδιά να έχουν ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση.

Παρά το γεγονός ότι ο περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμος και οι συναφείς Κανονιστικές Διατάξεις αναπροσαρμόστηκαν κατά καιρούς, είναι γενικά αποδεκτό ότι, μετά από 20 και πλέον χρόνια εφαρμογής, χρήζουν περαιτέρω αναθεώρησης και εκσυγχρονισμού, για να συμβαδίζουν με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές και διεθνείς τάσεις και να εναρμονίζονται στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό με τις διεθνείς συμβάσεις και ειδικότερα τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και τη Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Γνωρίζω ότι η προσπάθεια που έγινε στο παρελθόν με την εμπλοκή του Ευρωπαϊκού Φορέα για την Ειδική Αγωγή και την Ενταξιακή Εκπαίδευση και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν οδήγησε, για διάφορους λόγους, στο αναμενόμενο αποτέλεσμα.

Ο λόγος που συγκεντρωθήκαμε εδώ σήμερα είναι για να ξεκινήσουμε εκ νέου έναν εποικοδομητικό διάλογο, για τον παιδαγωγικό εκσυγχρονισμό της ειδικής εκπαίδευσης, με απώτερο στόχο τη μετάβαση στην ενιαία εκπαίδευση. Όλοι και όλες μαζί και ο καθένας και η καθεμιά, ξεχωριστά, φέρουμε την ευθύνη για τη διαμόρφωση μίας εκπαιδευτικής πολιτικής που θα ευνοεί την ολόπλευρη ανάπτυξη και την ακαδημαϊκή επιτυχία των παιδιών. Η συνεργασία όλων είναι απαραίτητη, στο πλαίσιο της συμμετοχικής δημοκρατίας που προωθούμε, για την επίτευξη του καλώς νοούμενου συμφέροντος των παιδιών μας. Κάθε μέλος αυτής της προσπάθειας έχει πολλά να προσφέρει, εκπαιδευτικοί, γονείς, ειδικοί, ακαδημαϊκοί, σχολικοί βοηθοί/συνοδοί, επαγγελματικοί φορείς και εκπρόσωποι του αναπηρικού κινήματος. Οι υφιστάμενες προκλήσεις απαιτούν μοίρασμα γνώσεων και εμπειρίας, με στόχο την εξεύρεση λύσεων που θα βελτιώνουν την παρεχόμενη εκπαίδευση στα παιδιά με αναπηρίες και άλλες ενισχυμένες και εξειδικευμένες ανάγκες.

Γνωρίζω ότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, για αυτό χρειάζεται σήμερα να ξεκινήσει αυτός ο διάλογος με ανοικτά μυαλά και να εργαστούμε, ώστε στο τέλος της ημέρας να δούμε πώς εξυπηρετούμε αυτά τα παιδιά. Αυτός είναι ο μοναδικός στόχος και χωρίς τους όποιους δογματισμούς από κανέναν, καλώ να ξεκινήσουμε τον διάλογο και είμαι σίγουρος ότι τα αποτελέσματα θα είναι θετικά.

Στο πρόγραμμα της διακυβέρνησής μας, το οποίο διαπνέεται από την ανθρωποκεντρική προσέγγιση της εκπαίδευσης, περιλαμβάνεται ρητή και σαφής αναφορά στην επαναξιολόγηση του θεσμού της ειδικής εκπαίδευσης. Προς αυτή την κατεύθυνση, λοιπόν, προχωρούμε στον σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας νομοθεσίας η οποία θα συμπεριλαμβάνει όλους τους μαθητές και όλες τις μαθήτριες, παρέχοντάς τους τις εύλογες προσαρμογές που χρειάζονται, ώστε το σχολείο να προσφέρει ποιοτική και συμπεριληπτική εκπαίδευση. Για να το πετύχουμε αυτό, θα πρέπει να ενισχύσουμε ακόμη περισσοτερο το δημόσιο σχολείο, για να μπορεί να απευθυνθεί σε όλα τα παιδιά με τρόπο που θα σέβεται τη διαφορετικότητα και τα ταλέντα τους.

Σε συνεργασία με πολυθεματικές ομάδες και τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις παιδιών με αναπηρίες, αναμένεται να προχωρήσει η εισαγωγή νέων πρακτικών, ευέλικτων αναλυτικών προγραμμάτων και υιοθέτηση διαφοροποιημένης διδασκαλίας, στη βάση των αρχών του καθολικού σχεδιασμού, ώστε όλοι και όλες να έχουν ισότιμες ευκαιρίες, πρόσβαση και συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην κοινότητα του σχολείου τους, χωρίς οποιονδήποτε αποκλεισμό ή διάκριση.

Στη βάση των πιο πάνω, κηρύττω σήμερα την έναρξη του διαλόγου, έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο καλώς νοούμενο συμφέρον των παιδιών μας και στοχεύοντας στην υιοθέτηση νέων και την επανεξέταση των υφιστάμενων πρακτικών, στη βελτίωση των ισχυουσών διαδικασιών και στην υιοθέτηση νέων επιτυχημένων προσεγγίσεων που εφαρμόζονται διεθνώς. Αναμφισβήτητα, η αναθεώρηση και ο εκσυγχρονισμός της ειδικής εκπαίδευσης αποτελούν μια πολύπλοκη διαδικασία, κατά την οποία θα πρέπει να μελετηθούν και να αξιολογηθούν οι προκλήσεις που προκύπτουν από την εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας και των συνεπακόλουθων διαδικασιών, όπως για παράδειγμα:

• η διαδικασία εντοπισμού και αξιολόγησης των παιδιών με ειδικές ανάγκες,
• η εκπαίδευση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών σε θέματα εκπαίδευσης παιδιών με αναπηρίες,
• η διαδικασία και τα κριτήρια πρόσληψης, τα προσόντα και καθήκοντα των σχολικών βοηθών/συνοδών,
• η άμεση παροχή τεχνολογικών και άλλων μέσων για την πρόσβαση των παιδιών στα αναλυτικά προγράμματα,
• το διαφοροποιημένο εκπαιδευτικό υλικό,
• το γενικότερο πλαίσιο φοίτησης,
• η παροχή απολυτηρίου ή πιστοποιητικού φοίτησης και η σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας,
• η διυπουργική συνεργασία και η εμπλοκή επαγγελματιών, για τη στήριξη των παιδιών με αναπηρία και των οικογενειών τους,
• η στήριξη πολυεπίπεδα των ατόμων που συμπληρώνουν το 21^ο έτος της ηλικίας τους και χρειάζονται φροντίδα. Σε αυτό υπάρχει κενό στη χώρα μας. Πρόσφατα υιοθετήσαμε μια πρόταση της Υφυπουργού Πρόνοιας για την ανάγκη να στηρίξουμε αυτά τα άτομα που συμπληρώνουν το 21^ο έτος ηλικίας και χρειάζονται φροντίδα.

Όλα αυτά είναι μόνο μερικές από τις πολλές προκλήσεις που θα πρέπει να τύχουν μελέτης και διεξοδικής συζήτησης, στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου.

Βασικός μας στόχος δεν είναι μόνον η αλλαγή της υφιστάμενης νομοθεσίας και η υλοποίηση διαδικασιών και δράσεων έγκαιρης και ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση. Επιδίωξή μας είναι η εμπέδωση μιας νέας νοοτροπίας, μιας νέας κουλτούρας, με έντονο το στοιχείο της συμπερίληψης, του απόλυτου φραγμού στον αποκλεισμό. Με τη δική σας συνεργασία, το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και ειδικότερα η καθ’ ύλην αρμόδια Υπουργός θα υλοποιήσουν δράσεις και προγράμματα για την αντιμετώπιση των προαναφερόμενων προκλήσεων, στοχεύοντας στην ενθάρρυνση και διευκόλυνση της συμμετοχής των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία και στη χαρά της μάθησης.

Πέρα από τη σύμπραξη για την εκπόνηση δράσεων με άλλα συναρμόδια Υπουργεία για τη στελέχωση των σχολείων με επαγγελματίες διάφορων ειδικοτήτων, όπως για παράδειγμα νοσηλευτές ή κοινωνικούς λειτουργούς, στοχεύουμε και στην πραγματοποίηση θεσμικών παρεμβάσεων, αλλά και στην τροποποίηση της νομοθεσίας για την κατάργηση ή αλλαγή των μη αποτελεσματικών διαδικασιών και την ανάπτυξη στοχευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δράσεων κοινωνικής ένταξης.

Στοχεύουμε, επίσης, στην πραγματοποίηση ενημερωτικών σεμιναρίων και επιμόρφωσης των εμπλεκομένων στην εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία. Παράλληλα, επιδιώκουμε τη στήριξη των ακαδημαϊκών και τη συνεργασία με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, ώστε να ενημερωθούν οι εμπλεκόμενοι φορείς για τις σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις, τα μεθοδολογικά εργαλεία και τις εφαρμοσμένες πρακτικές σχεδίασης και υλοποίησης δομημένων εκπαιδευτικών δράσεων.

Σας καλώ να είστε ενεργοί σε αυτόν τον διάλογο και να μοιραστείτε τις ανησυχίες, τις σκέψεις και τις εισηγήσεις σας, καταθέτοντας ρεαλιστικές προτάσεις οι οποίες να μπορούν να εφαρμοστούν. Ο καθένας και η καθεμιά από εσάς έχει κρίσιμο ρόλο και λόγο σε αυτή τη συμμετοχική προσπάθεια. Όλες και όλοι μαζί, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα μέλλον ίσων ευκαιριών, για την ολόπλευρη ανάπτυξη κάθε παιδιού. Όλες και όλοι μαζί, ας έχουμε στον νου μας την Ιθάκη, τον τελικό μας προορισμό.

Κλείνω την εισαγωγική αυτή παρέμβασή μου με τη βεβαιότητα ότι θα ενώσουμε τις δυνάμεις μας και θα εργαστούμε μαζί, για τον κοινό στόχο, για να διασφαλίσουμε ότι κάθε παιδί με αναπηρία ή επιπρόσθετες ανάγκες για ενισχυμένη ή εξειδικευμένη στήριξη θα απολαμβάνει όλα όσα δικαιούται, όλα όσα ως πολιτεία έχουμε υποχρέωση να προσφέρουμε απρόσκοπτα για τη συμμετοχή του στην εκπαίδευση – και αυτό το παιδί να προοδεύει, ξεπερνώντας τα εμπόδια ή δυσκολίες, έχοντας συνοδοιπόρο και συμπαραστάτη σε αυτόν τον δύσκολο δρόμο το κράτος. Είναι υποχρέωση μας και των αρμοδίων φορέων του κράτους να ανταποκριθούμε σε αυτή την ανάγκη.

Αμετάθετος στόχος μας είναι η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος χωρίς αποκλεισμούς, που να ευθυγραμμίζεται με τις προτεραιότητες και τις υποχρεώσεις μας έναντι των πολιτών μας, αλλά και τον ευρωπαϊκών και διεθνών υποχρεώσεών μας. Προς αυτήν την κατεύθυνση, σας προτρέπω να εργαστείτε συστηματικά, μεθοδικά, ώστε να πετύχουμε αυτό που επιδιώκουμε, πρώτα και κύρια, προς όφελος των παιδιών μας, προς όφελος των αυριανών πολιτών αυτής της κοινωνίας, χωρίς τους όποιους αποκλεισμούς.

(ΡΜ/ΑΦ/ΣΧ)