Ανακοινωθέντα

Αίθουσα «Καστελιώτισσα», Λευκωσία

Τετάρτη, 4 Οκτωβρίου 2023 - 6.00 μ.μ.

Να ιδώ ποιος είμαι ζύγωσα και πούθε το χώμα μου κρατά. Μπήκα και στάθηκα στο σπίτι τ' αλμυρό, σιμά σε λάκκο. Μια μαντιλοδεμένη μου 'φερε νερό, μου πρόσφερε γλυκό· ευχαριστώ την. Έκοψε και καρπούς από τον Κήπο του ποθητού σπιτιού μου, φρούτα λαμπερά ό,τι λογής, διάχυτα με χείλη πραγματικά και μέλι εμποτισμένα στην καλοσύνη της χαράς αντιδωρήματα. Της είπα ευχαριστώ, αναθάρρησα και ζήτησα το σπίτι μου να ιδώ, αν επιτρέπεται.

«Και βέβαια επιτρέπεται», μου λέει· «μπορείς να 'ρθεις και στην κρεβατοκάμαρα». Μπαίνω, θωρώ τη μάνα μου στον τοίχο, να με κοιτάει από 'να κάδρο. Αφήνω την εντροπή και γύρεψα να πάρω τη μάνα μου ο δόλιος απ' την Τροία. «Πάρτηνε», λέει αυτή σαν καλογέλαστη, «τι να την κάνω τώρα πια που ξέρω; Να πούμε την αλήθεια, τη νομίσαμε ηθοποιό με κείνη την κοτσίδα και τα λουλούδια γύρω της και με τη χάρη που την ομπρέλα της κρατεί».

Άξιζε βέβαια να προσθέσει και το χέρι που γαντοφορεμένο, ραδινό* σε καναπέ ακουμπούσε· αλλά τι περιμένεις; Σάμπως γνωρίζει πόσοι αιώνες κύλησαν ίσαμε που να φτάσουμε στη σύνταξη γλυκού του κουταλιού; μεγάλο θέμα. Πάλι καλά που μ' άφησε και μπήκα στο σπίτι μου το πατρικό η γυναίκα. Μη συνεχίσουμε άλλο και αγριέψει. Το μόνο που εύχομαι: από καιρού εις καιρό να 'χω την άδειά της να ξανάβλεπα την όψη τη γλυκιά του ποθητού μου...

Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,

Φίλες και φίλοι,

Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης καταφέρνει να μιλά στις ψυχές μας όχι μόνο φιλολογικά, αλλά πρωτίστως βιωματικά, αισθητικά και συναισθητικά. Η ποίησή του μας πάει πίσω από τα συρματοπλέγματα χωρίς ελέγχους και ταυτότητες. Μας βάζει στο σπίτι το πατρικό απ’ τη σχισμή του ονείρου και σ’ εκκλησιές αλειτούργητες. Στην παιδική του ψυχή ένα ταπεινό σαλιγκάρι υψώνει το βλέμμα του προς τον ουρανό, επιζητώντας μια διαφορετική θέαση των πραγμάτων. Από τους κορυφαίους εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, προέβαλε με το έργο του τη λογοτεχνία της Κύπρου σε όλα τα πέρατα της οικουμένης.

Γι αυτό και σήμερα είναι μια μέρα γιορτής. Μια μέρα που επιβάλλεται με απόλυτη φυσικότητα απ’ το εκτόπισμα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη, όχι μόνο για τη νεοελληνική λογοτεχνία, αλλά και για την εποχή του και για τον τόπο μας. Τιμούμε έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής ποίησης. 

Έναν ποιητή που με την αδέσμευτη σκέψη του, τη δημιουργικότητά του, αλλά και το ήθος του, αγγίζει διακριτικά αλλά τόσο ουσιαστικά τις πιο λεπτές χορδές από βιώματα και ψυχές. Τιμούμε τον στοχαστή που συνδυάζει το τυχαίο με το διαρκές. Τον προσεκτικό χρήστη των λέξεων, των φράσεων, των στιγμών, των αισθημάτων. Τον γνώστη, αλλά και κυνηγό του θησαυρού της ελληνικής γλώσσας, που σέβεται, αναδεικνύει και απογειώνει το μεγαλείο της σε κάθε αφορμή. Τον πλέον σημαντικό εν ζωή ποιητή της Κύπρου.

Ήδη από το 1967 ο Τάκης Παπατσώνης είχε πει πως ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης «ζωογονεί τη μαρασμένη και ασθενούσα νεοελληνική Ποίηση».

Γεννημένος στην Άχνα πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ακούγοντας τη μητέρα του και τη θεία του Παρθενόπη να απαγγέλουν τη Χιώτισσα του Βασίλη Μιχαηλίδη, συμπληρώνοντας στίχους η μία στην άλλη. Κι εκείνος ρουφούσε σα σφουγγάρι ό,τι και αν άκουγε. Κι έπειτα ήρθε η Αμμόχωστος... Το πρώτο του ποίημα για την ελληνική σημαία που κυμάτιζε στα τείχη της Αμμοχώστου....Τα κρινάκια της Αμμοχώστου...  Το Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου, το οποίο ο ίδιος παρομοίασε με τον Παρθενώνα. Πίσω από τους κίονες, το φως και τα συγγράμματα, εκδήλωσε το ενδιαφέρον του για το γράψιμο. Ένα ενδιαφέρον που ενισχύθηκε από καθηγητές ιδιαίτερης κουλτούρας, καλλιέπειας και οράματος για την εκπαίδευση.

Τα γυμνασιακά του χρόνια συνέπεσαν με εκείνα του απελευθερωτικού αγώνα '55-59. Ένας αγώνας, που όπως ο ίδιος ομολόγησε τον γέμισε με βαθύ ήθος και ψυχική γαλήνη. 

Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση και έπειτα στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, απ’ όπου αφυπηρέτησε ως Διευθυντής Ραδιοφωνίας. Εξέδωσε σπουδαίες ποιητικές συλλογές, μεταφράστηκε, βραβεύτηκε, αναγνωρίστηκε ευρέως.

Υμνησε τον τόπο μας. Τον Ελληνισμό. Για τον ποιητή, ο Ελληνισμός δεν πρέπει να αναζητηθεί εντός ελληνικών συνόρων, γιατί χάνει τη μαγεία του και τη μυθική του προέκταση. Είναι πλασμένος να μεγαλουργεί και να διαπρέπει όταν απλώνεται. Μια από αυτές τις εστίες του Ελληνισμού είναι και η Κύπρος, από τις λίγες που έμειναν εκτός γεωγραφικού πλαισίου. Γι’ αυτήν ο Σεφέρης είπε ότι η Κύπρος είναι ένας χώρος όπου το θαύμα λειτουργεί ακόμη.

Για τον Κυριάκο Χαραλαμπίδη, το παρόν δε μπορεί να είναι αποκομμένο από το παρελθόν και δε μπορεί να αδικεί το μέλλον. Σε αυτό το μέλλον, η ποίηση έχει τη δική της θέση.    

Η σημερινή συγκυρία διακρίνεται μεταξύ άλλων από σήψη και βαρβαρότητα. Βιώνουμε ως λαός, αλλά και στο ευρύτερο διεθνές περιβάλλον πρωτοφανείς προκλήσεις, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τα ατομικά δικαιώματα, την κοινωνική συνοχή, την ίδια την επιβίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος και του ευρωπαϊκού οράματος. Πώς μπορεί να συμβάλει η ποίηση στην αναμόρφωση της πολιτικής και της κοινωνικής μας ζωής; Ποιο το μέρισμα της ευθύνης που αναλογεί στον Κύπριο, ειδικότερα, ως ακρίτα της ελληνικής γλώσσας και ταυτότητας, όταν ξεθεμελιώνεται από τη ρίζα του –δίπλα και μέσα μας– ο ευρωπαϊκός πολιτισμός;

Το ερώτημα θα μπορούσε να τεθεί διαφορετικά: Πόσο ενδιαφέρον υπάρχει σήμερα για τις Επιστήμες του Ανθρώπου; Τη σπουδή και την καλλιέργεια του όντος εκείνου που η οικονομία, η τεχνολογία, ακόμα και η εκπαίδευση η ίδια έχει απεμπολήσει, υπακούοντας συχνά στους νόμους της αγοράς; «Το ερώτημα», γράφει ο Χαραλαμπίδης, «κατά πόσον η ποίηση μπορεί να διαδραματίσει στις μέρες μας κάποιο ρόλο θα μπορούσε να τεθεί και ως εξής: Μπορεί ο ταραγμένος κόσμος να ηρεμήσει και ν’ αναπαυθεί μέσα σ’ αυτό που του προσφέρει η αισθητική αρμονία;» «Την ποίηση την χρειαζόμαστε», δηλώνει περαιτέρω ο ποιητής, «και […] μας χρειάζεται και αυτή, γιατί κι αυτή κινδυνεύει».

Αλίμονο στη χώρα που δεν έχει ανάγκη από τους ποιητές της, έχει δηλώσει ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης, σημειώνοντας ότι η ίδια μας η κοινωνία πρέπει να αναζητήσει την ποίηση. ''Η εποχή μας με τις αλλεπάλληλες κρίσεις που βιώνουμε, δίνει αφορμές για να φτιάξεις ποίηση. Ας είναι και απελπισμένη. Ο Ρίτσος έλεγε ότι οι ποιητές είναι οι απαρηγόρητοι αυτού του κόσμου. Είμαστε απαρηγόρητοι και ακριβώς γι’ αυτό γράφουμε. Η θλίψη, όχι μόνο γεννά τη γνώση, αλλά τη δεκαπλασιάζει, έλεγε ο μεγάλος Ρώσος σκηνοθέτης Ταρκόφσκι. Κι όσο περισσότερο σκοτάδι υπάρχει γύρω μας, τόσο περισσότερη είναι η ανάγκη να ανάψουμε ένα κερί και να φωτίσουμε το περιβάλλον μας. Η ποίηση είναι ελπίδα''.  

Φίλες και φίλοι,

Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης είναι ένας από τους μείζονες ποιητές του νεότερου ελληνισμού. Η αναγνώρισή του είναι καθολική και διεθνής, πιστοποιημένη από πλήθος βραβείων και διακρίσεων, μεταφράσεων και κριτικών μελετών. Διέπρεψε ως ποιητής και ως πολίτης, ως δοκιμιογράφος και ως μεταφραστής, εκπροσωπώντας τη χώρα μας «και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά», κατά το προσφιλές καβαφικό του πρότυπο, «ως μέσα στην Βακτριανή, ως τους Ινδούς». Στο πρόσωπό του τιμήθηκε διαχρονικά το σύνολο των κυπριακών γραμμάτων. Σε μια εποχή αναλωσίμων εξύψωσε την ελληνική γλώσσα και ταυτότητα στο ήθος και το πραγματικό τους μέγεθος. Εκκινώντας από το σταυρικό σημείο του νησιού μας, έχει αναγάγει την περιφέρεια σε κέντρο του οικουμενικού ελληνικού κόσμου.

Εκλεκτέ μας ποιητή, κύριε Χαραλαμπίδη,

Η Βουλή των Αντιπροσώπων τιμά στο πρόσωπό σας τις αξίες που πρεσβεύει το ανθρώπινο πνεύμα. Με μεγάλη συγκίνηση σας καλώ στο βήμα, για να σας απονείμω τιμητικό μετάλλιο της Βουλής των Αντιπροσώπων. Σας ευχαριστούμε που τιμάτε διαχρονικά την πατρίδα μας με το έργο σας και με την ποιητική σας ανδρεία.

Η σπουδαία και τόσο επιδραστική ποιήτρια Κική Δημουλά αναρωτήθηκε το 2013 αν η γλώσσα του είναι εξ ολοκλήρου άνωθεν δωρεά ή ολοκληρώνεται με την επίμονη άσκηση…

Κλείνω με τα λόγια του ίδιου του ποιητή, όπως και στο ξεκίνημα αυτής της σπουδαίας βραδιάς. Αν ο λαός μας δεν μπορεί να αντλήσει απ’ τα δεινά του , τότε του δόθηκε άδικα μια τέτοια τραγωδία.   

Ευχή όλων μας να είστε πάντα ένας φάρος ελπίδας για τον τόπο μας.

Σας ευχαριστώ.

(Το κείμενο ως απεστάλη από τη Βουλή των Αντιπροσώπων)