Ανακοινωθέντα

Είναι τιμή μου να εκπροσωπώ τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Νίκο Χριστοδουλίδη σε αυτή τη μεγαλοπρεπή εορταστική εκδήλωση για την επέτειο της 1^ης Απριλίου 1955, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην υπερήφανη κοινότητα της Κυπερούντας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, δυστυχώς λόγω έκτακτων υποχρεώσεων δεν κατέστη δυνατόν να παραστεί. Θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη του για την πρόσκληση και να μεταφέρω τους χαιρετισμούς του στους διοργανωτές και στους εκλεκτούς προσκεκλημένους. Επιτρέψτε μου εκ μέρους του να ευχαριστήσω το ΘΟΙ Κυπερούντας, το οποίο κάθε χρόνο, διατηρεί τα ηνία των επετειακών εορτασμών της 1ης Απριλίου στην ύπαιθρο, συνδέοντας με τον συμβολικό αυτό τρόπο όλη την Κύπρο με τους τόπους που ανατράφηκαν, ανδρώθηκαν, έδρασαν ως αντάρτες και θυσιάστηκαν για την πατρίδα οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ.

Πριν από λίγες ημέρες ο απανταχού Ελληνισμός, μαζί με τη μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, γιόρτασε με σεβασμό και τη δέουσα λαμπρότητα την επέτειο της Εθνεγερσίας του 1821, η οποία προσέφερε στον υπόδουλο για τέσσερις αιώνες ελληνικό λαό την πολυπόθητη λευτεριά και την αναγνώριση της Ελλάδας ως ανεξάρτητου κράτους.

Έναν αιώνα μετά την ελληνική εποποιΐα και το «Ελευθερία ή Θάνατος» που διακήρυξαν οι αδελφοί μας στον μητροπολιτικό χώρο, ξεπρόβαλε και αναβίωσε ο θρύλος του Έθνους μέσα από τα σπλάχνα της κυπριακής γης, στις πόλεις και στα λησμονημένα χωριά μας, μέσα από τον πόθο και την ακατάβλητη επιθυμία των νέων της Κύπρου για ελευθερία.

Οι επέτειοι της 25^ης Μαρτίου και της 1^ης Απριλίου αποτελούν ύψιστης σημασίας σταθμούς της νεότερης και σύγχρονης Ιστορίας του Ελληνισμού και ταυτόχρονα καθοδηγητικό φάρο για όλους εμάς και τις μελλοντικές γενιές.

Το 1955 η σκλάβα Κύπρος, που επιζητούσε επίμονα να απαλλαγεί από τυραννικά καθεστώτα και υποτέλειες, έπιασε να σιγοψιθυρίζει τους γλυκείς στίχους του ύμνου του ‘21 και μέθυσε με το αθάνατο τραγούδι της ελληνικής λεβεντιάς, βροντοφωνάζοντας το «Όποιος πεθαίνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει!»

Η ηρωική και ανιδιοτελής στάση των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, το υψηλό φρόνημα και η διάθεση με την οποία εισέρχονταν στον αγώνα ανέδειξε το μεγαλείο της ελληνικής ψυχής και επανέλαβε το έπος που έγραψαν οι πρόγονοί τους το 1821. Έδωσαν τον ιερό όρκο της Οργάνωσης για «αποτίναξιν του αγγλικού ζυγού» και μετέλαβαν τα άχραντα μυστήρια, έτοιμοι όσο ποτέ άλλοτε να προσφέρουν ό,τι ιερότερο είχαν, την ίδια τους την ζωή, ως θυσία στην προσπάθεια κατάκτησης της περιπόθητης και δυσαπόκτητης λευτεριάς «στα μαρμαρένια αλώνια» της τιμής.

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ δεν ήταν τίποτε άλλο από την ανάγκη ενός καταπιεσμένου λαού να αναπνεύσει αέρα ελευθερίας, αλλά και του προαιώνιου πόθου για Ένωση με τον εθνικό κορμό.

Αποτελεί την ιστορική συνέχεια προγενέστερων κινημάτων και διακηρύξεων. Όπως αυτής των Κυπρίων ιεραρχών και προκρίτων, που το 1821 διαφεύγοντας των σφαγών των Τούρκων κατέφυγαν στη Ρώμη διακηρύσσοντας στις 6 Δεκεμβρίου ότι «[…] συμφώνως μέ τούς λοιπούς ἀδελφούς ἡμῶν Ἓλληνας θέλομεν προσπαθήσει διά τήν ἐλευθερίαν τῆς εἰρηνικῆς ἡμῶν, πάλαι μέν μακαρίας, ἢδη δέ τρισαθλίας νήσου Κύπρου[…]».

Αποτελεί την ιστορική συνέχεια των τριών, σχεδόν ταυτόχρονων, εξεγέρσεων του 1833, στη Λάρνακα με πρωταγωνιστή τον Κύπριο Φιλικό Νικόλαο Θησέα, στη Γιαλούσα και στην Πάφο.

Αποτελεί την ιστορική συνέχεια της λαϊκής εξέγερσης στα Οκτωβριανά του 1831 αλλά και της καθολικής σχεδόν αξίωσης του λαού για Ένωση με την Ελλάδα, όπως αυτή εκφράστηκε στο Δημοψήφισμα του 1950.

Ελληνίδες και Έλληνες,

Έχουν περάσει 69 χρόνια από το ξημέρωμα της 1ης Απριλίου του 1955. Τότε που οι Έλληνες της Κύπρου, χωρίς προετοιμασία και χωρίς να υπάρχουν οργανωτικές δομές και συγκροτημένα ένοπλα τμήματα, τόλμησαν να σηκώσουν το κεφάλι και παίρνοντας τα όπλα να εξεγερθούν και να διεκδικήσουν την πολυπόθητη ελευθερία και ανεξαρτησία.

Παράτησαν την οικογένεια και την καθημερινότητα, τις σχολικές αίθουσες, τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους και ανηφόρισαν στις απάτητες βουνοπλαγιές της κυπριακής γης.

Τιμούμε σήμερα τον ηρωισμό όλων εκείνων των αγωνιστών, ο οποίος αναδυόμενος από τις αξίες και τα ιδανικά του ένδοξου ελληνικού παρελθόντος τούς ώθησε να ορθώσουν το ανάστημα και να αντισταθούν σθεναρά απέναντι σε ένα υπέρτερο αντίπαλο, επιτυγχάνοντας εν τέλει τον ιερό σκοπό του Αγώνα.

Αυτό, άλλωστε, αποτελεί στοιχείο που χαρακτηρίζει τον Έλληνα διαχρονικά.

Να μάχεται και να θυσιάζεται για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη.

Να αποδεικνύει ότι η ανιδιοτέλεια και ο ανόθευτος πατριωτισμός του υπερτερεί κάθε προσωπικού οφέλους.

Η κήρυξη του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ σαν φλόγα που σιγοκαίει διαδόθηκε απ’ άκρου εις άκρον στην κυπριακή γη. Είναι αυτή η ίδια φλόγα, εφτά σχεδόν δεκαετίες μετά, που υποδεχθήκαμε και εμείς πριν από λίγο να καταφθάνει από τα Φυλακισμένα Μνήματα – τα Άγια των Αγίων της πατρίδας μας – από τα Μνημεία των Πεσόντων του Αγώνα της ΕΟΚΑ και από τους χώρους θυσίας των ηρώων της περιοχής.

Μας υπενθυμίζει την «ομόψυχον τε και άτρεπτον» απόφαση των προγόνων μας, να μην αποδεχθούν «ζυγόν δουλείας».

«[…] Πόλεις, κώμαι, χωρία κατεστραμμένα, ερείπια, έρημα. Και μένει τούτο μόνον εις τον πολυπαθή και θαυμάσιον τόπον, ο αρχαιότροπος των οικητόρων αυτού χαρακτήρ, και απόφασις αυτών ομόψυχος τε και άτρεπτος, μηδέποτε να υποστώσι τον τουρκικόν ζυγόν, ουδ’ άλλον ξένον ζυγόν οποιονδήποτε […]»,

έγραφε σε σημείωμά του προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, έναν αιώνα πριν, ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας.

«Όσοι το χάλκεον χέρι

βαρύ του φόβου αισθάνονται,

ζυγόν δουλείας, ας έχωσι·» μας υποβάλλει στην «Ἑις Σάμον» ωδή του ο Ζακυνθινός ποιητής Ανδρέας Κάλβος

«θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία […]».

Τρεις λέξεις που για αιώνες προσδιορίζουν και καθοδηγούν τη μοίρα των Ελλήνων.

Και μας υπενθυμίζουν ότι η ελευθερία, ως το κορυφαίο ανθρώπινο αγαθό, δεν χαρίζεται ακοπίαστα. Αντιθέτως, αποκτάται με αποφασιστικότητα, αγώνα, θάρρος, σύνεση, αλτρουισμό, στερήσεις και θυσίες.

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο αισθανόμαστε πολύ μεγάλη υπερηφάνεια κάθε φορά που βρισκόμαστε στην ιερή γη της ορεινής Κύπρου. Τη διάσπαρτη από κρησφύγετα, καταφύγια, κρυφά μονοπάτια και κρυψώνες, τη γεμάτη από ένδοξες ιστορίες, κατορθώματα και άθλους των αγωνιστών της πατρίδας μας.

Κάθε βουνοκορφή και βουνοπλαγιά, κάθε σπιθαμή του Τροόδους είναι ταυτισμένη με πρόσωπα και γεγονότα της κυπριακής Ιστορίας.

Κυρίες και κύριοι,

Από την κάθοδο των Άγγλων αποικιοκρατών στην Κύπρο το 1878, οι Έλληνες Κύπριοι δεν έπαψαν στιγμή να προσδοκούν και να προσμένουν την ελευθερία.

Κι όταν από νωρίς φάνηκαν οι πραγματικές προθέσεις της αγγλικής πολιτικής και έγινε αντιληπτό ότι το όνειρο και ο πόθος τους δεν θα εκπληρώνονταν, ότι οι Άγγλοι ήρθαν για να μείνουν, αθετώντας υποσχέσεις, επιβάλλοντας φορολογίες, ελέγχοντας την παιδεία και εφαρμόζοντας διχαστική πολιτική, οι Έλληνες Κύπριοι ξεχύθηκαν στους δρόμους και διεκδίκησαν την αυτοδιάθεση και Ένωση με την Ελλάδα όσο πιο έντονα μπορούσαν.

Οι μαζικές αυθόρμητες μαχητικές διαδηλώσεις της μαθητιώσας νεολαίας, οι δραστικές κινητοποιήσεις των πολιτών, οι υποστολές αγγλικών σημαιών σε σχολεία και δημόσια κτήρια και η ανάρτηση στη θέση τους της Ελληνικής Σημαίας μετέδιδαν σε όλο το νησί τον παλμό της ΕΟΚΑ.

Στις τάξεις της έσπευσαν να ενταχθούν, αυθόρμητα και με ενθουσιασμό, νέοι με πάθος, όραμα, αγάπη για την πατρίδα, για την Ελλάδα και για την ελευθερία.

Ο Ανδρέας Πατσαλίδης, ο Αλέκος Κωνσταντίνου, ο Κώστας Αναξαγόρου, και ο Παναγιώτης Γεωργιάδης υπήρξαν τέσσερις εξ αυτών. Τέσσερις αγωνιστές που προσέφεραν τη σάρκα και το αίμα τους στο δισκοπότηρο της ιστορίας για ιερή κοινωνία της γενιάς του αγώνα και των μελλοντικών γενιών της Κύπρου.

Ο Παναγιώτης Γεωργιάδης καταγόταν από το χωριό Λειβάδια της Επαρχίας Λευκωσίας. Διετέλεσε μέλος της ΟΧΕΝ και από τις τάξεις της εντάχθηκε στον αγώνα από την πρώτη κιόλας περίοδο. Με την έναρξη του αγώνα υπηρέτησε ως σύνδεσμος του Διγενή με τον Εθνάρχη Μακάριο με το ψευδώνυμο «Ίκαρος» και ήταν υπεύθυνος για τη φύλαξη και διανομή του οπλισμού στην περιοχή Λευκωσίας. Τον Οκτώβριο του 1956, αφού καταζητήθηκε από τους Άγγλους κατέφυγε στα βουνά, όπου ενώθηκε με την αντάρτικη ομάδα του Στυλιανού Λένα. Μετά τη σύλληψη του Λένα και τον θάνατο του Δημητράκη Χριστοδούλου, τον Φεβρουάριο του ΄57, κατέφυγε στη Λεμεσό και ακολούθως επέστρεψε στο χωριό του, όπου επιδόθηκε στην αναδιοργάνωση του Αγώνα στην περιοχή, ο οποίος είχε υποστεί πλήγμα λόγω προδοσίας.

Ο Αντρέας Πατσαλίδης γεννήθηκε στην κοινότητα Καννάβια. Κατά τη διάρκεια του αγώνα διέμενε στο Κούρδαλι. Εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ από την αρχή και είχε επιδείξει πλούσια δράση. Έλαβε μέρος σε ενέδρες με τον ήρωα Χρίστο Τσιάρτα και επίσης συνεργαζόταν με τοπικούς υπεύθυνους της Οργάνωσης και με τις αντάρτικες ομάδες της περιοχής. Μαζί με τη σύζυγό του, η οποία ήταν επίσης μυημένη στον Αγώνα απέκρυπταν οπλισμό και πολεμοφόδια και φιλοξενούσαν αντάρτες στο σπίτι τους, το οποίο χρησιμοποιούσαν και ως κέντρο διανομής στους τομείς της περιοχής.

Ο Κώστας Αναξαγόρου καταγόταν από τα Σπήλια. Μετά την ολοκλήρωση της φοίτησής του στο δημοτικό σχολείο της κοινότητας εργαζόταν στο Μεταλλείο Αμιάντου. Διακρινόταν για τον πατριωτισμό και την αγάπη του για την ελευθερία. Στον Αγώνα έλαβε μέρος σε ενέδρες και αποστολές, διατηρούσε κρύπτες για την απόκρυψη εκρηκτικών υλών και οπλισμού της Οργάνωσης και διετέλεσε, μεταξύ άλλων, σύνδεσμος των ομάδων της περιοχής.

Ο Αλέκος Κωνσταντίνου γεννήθηκε στην Κακοπετριά, αλλά διέμενε με τη μητέρα του στην Αμμόχωστο. Με την έναρξη του αγώνα εντάχθηκε σε ομάδα του εκτελεστικού Αμμοχώστου, οι συγκεντρώσεις της οποίας λάμβαναν χώρα στο σπίτι του. Μετά την παράτολμη ενέργειά του να πυροβολήσει εξ επαφής Άγγλο ανακριτή, αφού καταδιώχθηκε, κατέφυγε στο αντάρτικο και έδρασε κυρίως μαζί με τον Παναγιώτη Γεωργιάδη.

Η μοίρα έσμιξε τους τέσσερις νέους στον τομέα της βορειοδυτικής περιφέρειας της Πιτσιλιάς. Στις 20 Ιουνίου 1958, στο σπίτι του Ανδρέα Πατσαλίδη επισυνέβη ένα από τα τραγικότερα γεγονότα του Αγώνα.

Ενώ επεξεργάζονταν εκρηκτικούς μηχανισμούς, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες σημειώθηκε ισχυρή έκρηξη, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το σπίτι να υποστεί πολύ σοβαρές ζημιές και οι τέσσερις αγωνιστές να βρουν τραγικό θάνατο.

Από θαύμα σώθηκαν η έγκυος σύζυγος του Ανδρέα Πατσαλίδη Ειρήνη, και η μόλις δεκαέξι μηνών κόρη του Μαρία, οι οποίες τη στιγμή της έκρηξης βρίσκονταν έξω από το σπίτι.

«Ανατινάχθησαν από έκρηξη νάρκης ενώ διδάσκονταν τον χειρισμό της, και δίδαξαν το μάθημα «θυσία». Κομματιασμένη η σάρκα και ζεστό το αίμα τους μπήκαν στο δισκοπότηρο της ιστορίας για να κοινωνούμε όλοι στο όνομα της λευτεριάς που ακόμα ψάχνουμε να βρούμε» αναγράφει στην τιμητική πλάκα που βρίσκεται στο «Κούγκι» της ΕΟΚΑ, στο μισογκρεμισμένο σπίτι του Ανδρέα Πατσαλίδη, όπου η ισχυρότατη έκρηξη διαμέλισε τους τέσσερις λεβέντες.

Το γεγονός συγκλόνισε την κυπριακή κοινωνία που προέβη σε παλλαϊκές διαδηλώσεις τις μέρες μετά τον θάνατό τους. Η κηδεία των τεσσάρων παλικαριών τελέστηκε υπό τους ολοφυρμούς των οικείων και των συγχωριανών τους, οι οποίοι με συγκίνηση υποδέχθηκαν τα φέρετρά τους.

Τάφηκαν με τις τιμές και τις δόξες που αρμόζουν σε ήρωες.

Το ολοκαύτωμα στο Κούρδαλι, όπως κι άλλα παρόμοια περιστατικά του Αγώνα, αποτελούν μια τραγική αλλά και ένδοξη συνάμα μαρτυρία της ζωής και δράσης των αγωνιστών της ΕΟΚΑ.

Μαρτυρεί τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξαγόταν ο Αγώνας, με την έλλειψη πολεμικού υλικού και την ανάγκη για πρόχειρα αυτοσχέδια μέσα, τα οποία κατασκεύαζαν οι αγωνιστές, θέτοντας τον εαυτό τους σε μεγάλο κίνδυνο.

Οι περισσότεροι ήταν απλοί άνθρωποι της βιοπάλης, ήταν νέοι με οράματα και πόθους, οι οποίοι σε μικρό χρονικό διάστημα αναγκάστηκαν να μετατραπούν σε αποφασισμένους και ατρόμητους πολεμιστές.

Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες,

Δηλώνουμε περήφανοι για τους αγωνιστές της πατρίδας μας, για όλους όσοι μόχθησαν, αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία της.

Την ίδια στιγμή νιώθουμε το βάρος της ευθύνης απέναντι στη θυσία και στους αγώνες τους.

Ως Πολιτεία εργαζόμαστε καθημερινά, επίμονα και επίπονα για επίτευξη εξόδου από το αδιέξοδο, στο οποίο μας έφερε η τουρκική πλευρά, και επανέναρξη των συνομιλιών.

Αγωνιζόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις, έχοντας ως σύμμαχο το Διεθνές Δίκαιο, το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, για απαλλαγή από την κατοχή και τα τουρκικά στρατεύματα, για απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας.

Ολοκληρώνοντας, συγχαίρω ιδιαιτέρως τους διοργανωτές της ετήσιας επετειακής αυτής εκδήλωσης, το ΘΟΙ Κυπερούντας, το οποίο διαχρονικά, με ποικίλες δράσεις καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διατηρηθεί άσβεστη η ιστορική μνήμη.

Το έργο σας είναι πολύτιμο και εύχομαι να συνεχίσετε να μεταλαμπαδεύετε την αγωνιστικότητα και το φρόνημα των αγωνιστών της πατρίδας μας σε πολλές γενιές ακόμα.

Σας ευχαριστώ.

(ΑΦ/ΕΠ)