Ανακοινωθέντα

Ανά το παγκόσμιο:

-           Εννέα στους δέκα άνδρες και γυναίκες έχουν βαθιές προκαταλήψεις κατά των γυναικών.

-          Το 49% πιστεύει ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι ηγέτες από τις γυναίκες.

-          Το 25% πιστεύει ότι είναι δικαιολογημένο για έναν άντρα να κτυπά τη σύντροφο του (ΟΗΕ, 2023). Σε μια εποχή του #MeToo.

Οι προκαταλήψεις κατά των γυναικών γίνονται πραγματικότητα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ):

-          37% κατέχουν διευθυντικές θέσεις, 28% θέσεις στα Διοικητικά Συμβούλια. (Στην Κύπρο 40% Προέδροι και αντιπρόεδροι των Διοικητικών Συμβουλίων [είναι γυναίκες], 38.8% γυναίκες είναι Υπουργοί και Υφυπουργοί).

-          Στο 16% βρίσκεται το χάσμα αμοιβών (στην Κύπρο 9.7%).

-          Μια στις πέντε γυναίκες έχει υποστεί σεξουαλική ή/και σωματική βία από νυν ή πρώην σύντροφο της. (Στην Κύπρο μια στις τέσσερεις.)

Ανά το παγκόσμιο:

-          81.000 γυναίκες και κορίτσια έχουν πεθάνει από τα χέρια του συντρόφου τους ή κάποιου μέλους της οικογένειάς τους. Αυτό σημαίνει ότι κάθε 11 λεπτά μία γυναίκα δολοφονείται στο σπίτι της, έναν χώρο που θεωρητικά θα έπρεπε να είναι ασφαλής.

-          Μέχρι να φύγουμε από εδώ, περίπου 19 γυναίκες κάπου στον κόσμο θα έχουν δολοφονηθεί από τον σύντροφό τους ή ένα συγγενικό τους άντρα.

«Μην φορέσεις αυτό.»

«Πού νομίζεις ότι πάς;»

«Δεν θα πας πουθενά.»

Αυτές οι φράσεις καθιστούν τις γυναίκες ευάλωτες στο ίδιό τους το σπίτι, με αποτέλεσμα στον χώρο στον οποίο θα έπρεπε οι γυναίκες –και ο καθένας και κάθε μια από εμάς– να αισθάνονται την περισσότερη ασφάλεια, να αισθάνονται τον μεγαλύτερο φόβο και ανασφάλεια.

Συγχαρητήρια για την έκδοση του συλλογικού τόμου «Γυναικοκτονία και Ποινικό Δίκαιο» και στον επιμελητή κ. Χαράλαμπο Παπαχαραλάμπους.

Κυρίες και κύριοι,

Οι δολοφονίες γυναικών, οι γυναικοκτονίες, είναι η πιο ακραία εκδήλωση βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Ορίζεται στα διεθνή κείμενα ως σκόπιμη δολοφονία με μόνο κίνητρο το γεγονός ότι το θύμα είναι γυναίκα. Μπορεί να οφείλεται στο βαθιά ριζωμένο σύστημα της πατριαρχίας, στους αναχρονιστικούς στερεότυπους ρόλους και αντιλήψεις, σε διακρίσεις εις βάρος των γυναικών και των κοριτσιών. Βασίζεται στις άνισες σχέσεις εξουσίας μεταξύ γυναικών και αντρών.

Οι δολοφονίες γυναικών, επειδή είναι γυναίκες, συμβαίνουν παντού, σε κάθε χώρα και κοινωνία. Είναι ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μας αφορά όλες και όλους, και απαιτεί συντονισμένη και επείγουσα δράση από όλες και όλους. Την ίδια στιγμή είναι και μια υπενθύμιση ότι τα δικαιώματα των γυναικών, η προώθηση της ισότητας των φύλων δεν είναι θέμα τοπικό, ούτε εθνικό, αλλά παγκόσμιο. Οι γυναικοκτονίες είναι έγκλημα το οποίο απαιτεί στρατηγική αντιμετώπιση, διεθνή ανταλλαγή εμπειρίας και ενιαία κοινωνική, αλλά κυρίως ενιαία πολιτική απάντηση.

Είναι μια σκληρή υπενθύμιση ότι σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει η επείγουσα ανάγκη να επιταχύνουμε τις προσπάθειές μας για πλήρη και ουσιαστική ισότητα μεταξύ γυναικών ανδρών, για να ζούμε σε ένα κόσμο όπου διασφαλίζεται η ισότητα των φύλων, ώστε όλοι και όλες να ζούμε χωρίς βία και διακρίσεις. 

Τα στερεότυπα, κυρίες και κύριοι, μπορούν να κτυπήσουν, μπορούν και να δολοφονήσουν.

Από πολύ νεαρές ηλικίες, ακόμη και πριν γεννηθούν [τα παιδιά μας] –μόλις μάθουμε το φύλο– τα εντάσσουμε  σε κουτιά, τα περιορίζουμε και λίγο ή πολύ προκαθορίζουμε το μέλλον τους στη βάση του βιολογικού τους φύλου.

Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις αρχίζουν λοιπόν από τη μέρα που θα μάθουμε το φύλο τους. Αρχίζοντας από απλά χαϊδευτικά στερεότυπα, μέσω των ρούχων που θα αγοράσουμε στα κορίτσια και τα αγόρια, από τα χαριτωμένα και τα cool, μέχρι τα παιχνίδια που ενισχύουν σημαντικά σχετικές ικανότητες και δεξιότητες των παιδιών μας, αλλά και το ποιος είναι ο ρόλος τους στην κοινωνία. Τις κουζινούλες και τις κουκλίτσες, που έχουν ως αποτέλεσμα να θέλουν τις γυναίκες να γνωρίζουν τη θέση τους στο σπίτι, να είναι ευαίσθητες, να αναλαμβάνουν το ρόλο της φροντίστριας, να περιποιούνται τους άλλους, αλλά και την ίδια στιγμή να είναι οι ίδιες περιποιημένες, διότι αυτό απαιτεί η κοινωνία. Τα αγόρια με μια μπάλα, ένα όπλο, έξω. Αν κτυπήσουν δεν τους επιτρέπουμε να κλαίνε, αλλά τους επιτρέπουμε, με πρόσχημα την αδρεναλίνη, να κτυπιούνται με τη δικαιολογία: «Τα αγόρια πάντοτε θα είναι αγόρια - boys will be boys.»

Έχουμε την τάση ως κοινωνία, ακόμη, όταν οι γυναίκες κυοφορούν κορίτσι να ακούν εκφράσεις όπως:

«Άντε το επόμενο να είναι γιος.»

«Πότε θα κάνεις και τον γιο;»

«Το παιδί και η κόρη», έλεγαν μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα. Έχουμε την τάση, γιαγιάδες, παππούδες, μαμάδες, μπαμπάδες να χαρακτηρίζουμε τα κορίτσια μουρμούρες. «Είσαι υστερική». «Είσαι με την περίοδό σου». Με ποιο τρόπο όλα αυτά τα παιχνίδια, οι λέξεις και οι περιγραφές μεταφράζονται καθώς μεγαλώνουμε; Όλα αυτά τα στερεότυπα πάνε πίσω αιώνες, συμπεριλαμβανομένης της θανάτωσης γυναικών ως μάγισσες που δεν ήταν συμμορφωμένες στους κοινωνικούς ρόλους, οι αντιδραστικές. Μέχρι και σήμερα που «τη σκότωσε γιατί την αγαπούσε».

Ανέφερα  προηγουμένως ότι οι άντρες δεν κλαίνε, την καθημερινή πίεση στα κορίτσια για το πώς πρέπει να είναι το σώμα τους, τα οικογενειακά τους καθήκοντα τόσο προς τον σύζυγο, όσο και προς τα παιδιά, τους γονείς και τους ηλικιωμένους. Παρακολουθούμε ακόμα στην αγορά εργασίας να υπάρχει διαχωρισμός των επαγγελμάτων σε γυναικεία και ανδρικά, με τα ανδρικά να αμείβονται  καλύτερα από τα λεγόμενα γυναικεία. Βλέπουμε νεαρές γυναίκες μέχρι και σήμερα να ερωτώνται σε συνεντεύξεις εργασίας αν σκέφτονται σύντομα να δημιουργήσουν οικογένεια.

Παρατηρούμε ως συμβουλές σε γυναίκες, όταν διαφωνήσουν με τους συντρόφους τους, να μην τους εξάπτουν, να μην τους προκαλούν. Το γεγονός ότι προκαλούν, το ακούμε όχι μόνο στο σπίτι, αλλά και στο δρόμο, με τα ρούχα που φορούν ή με τις συμπεριφορές τους. «Μην φοράτε κολάν στη γυμναστική» είπε μια δασκάλα σε μια μαθήτρια 14 ετών, όπως μου το μετέφερε η ίδια η μαθήτρια. Και ο λόγος ήταν –σύμφωνα με τη δασκάλα– ότι  θα προκαλέσουν τα αγόρια. Όλα αυτά τα στερεότυπα ταλαιπωρούν και τους άντρες με ένα συνεχόμενο άγχος, ως οι κύριοι οικονομικοί κουβαλητές.

Το σύνολο των ρόλων, των συμπεριφορών που οι κοινωνίες ορίζουν ως κατάλληλες για γυναίκες και άνδρες μπορεί να είναι η αιτία και το αποτέλεσμα του μηχανισμού των σχέσεων εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών, από την ιδιωτική σφαίρα έως και τα υψηλότερα επίπεδα λήψης των αποφάσεων. Όλα τα πιο πάνω έχουν δημιουργήσει ένα κανονιστικό πλαίσιο, που δικαιολογεί –εντός εισαγωγικών– την αντρική βία κατά των γυναικών, στο πλαίσιο των σχέσεων εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Αυτό είναι που καλούμαστε  να σπάσουμε. Η ανδρική βία κατά των γυναικών, οι γυναικοκτονίες, παύουν να εντάσσονται στο  πλαίσιο της ιδιωτικής σφαίρας. Είναι θέμα πολιτικό, αφού το προσωπικό γίνεται πολιτικό.

Κυρίες και κύριοι,

Αναφέρθηκε προηγουμένως ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης στη δράση της κυβέρνησης, μέσα από τον Συντονιστικό Φορέα, για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, όπως και για την εφαρμογή ομότιτλου νομοσχεδίου στη βάση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.

Σε μια προσπάθεια ολιστικής προσέγγισης της κυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη, και με την αναβάθμιση του ρόλου του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, με στόχο την οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στα Υπουργεία και Υφυπουργεία, προωθούμε, μέσα από στοχοθετημένες πολιτικές, δράσεις και συστηματική ενημέρωση τη δημιουργία ενός έμφυλου περιβάλλοντος, το οποίο θα μπορεί να στηρίξει και να συμβάλει στην πρόληψη της βίας κατά των γυναικών. Στο πλαίσιο της εφαρμογής μιας ολιστικής προσέγγισης, εργαζόμαστε παράλληλα σε όλα τα επίπεδα με δράσεις και συστηματικές ενημερώσεις στο εκπαιδευτικό μας σύστημα για την ισότητα και τον σεβασμό στο εσωτερικό του κάθε Υπουργείου και Υφυπουργείου και τις πολιτικές τους, όπως εξάλλου προνοεί και η Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων. Ενεργούμε με παράλληλες δράσεις και συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα,  μέχρι το ανώτατο επίπεδο της κυβέρνησης,  με την υιοθέτηση της δήλωσης πολιτικής για μηδενική ανοχή σε σεξιστικές και παρενοχλητικές συμπεριφορές. Η Δήλωση Πολιτικής υπογράφηκε από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τους Υπουργούς,  Υφυπουργούς και Επιτρόπους παρά τω Προέδρω.

Ανάφερα προηγουμένως ότι τα δικαιώματα των γυναικών, η προώθηση της ισότητας των φύλων δεν είναι θέμα τοπικό, ούτε εθνικό, αλλά παγκόσμιο. Η προώθηση όμως της ισότητας των φύλων είναι θέμα εθνικού συμφέροντος, αφού μια υγιής κοινωνία, μακριά από στερεότυπα και έμφυλη βία μπορεί να είναι κοινωνικά και οικονομικά πιο βιώσιμη και πιο ισχυρή.  

Ευχαριστώ

(ΝΓιαν/ΕΑθ)