Οι διαμαρτυρίες φοιτητών στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου και οι επιπτώσεις στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας

Διαμαρτυρίες φοιτητών στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου: Μπορεί να οδηγήσει σε μια εξέγερση τύπου Γκεζί και τι επιπτώσεις έχει στα νέα ανοίγματα εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας;

«Δεν κοιτάμε προς τα κάτω». Αυτό είναι ένα από τα βασικά συνθήματα που ακούγονται αυτές τις μέρες από τους φοιτητές του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου (Boğaziçi Üniversitesi)  οι οποίοι συγκρούονται άγρια με την Τουρκική αστυνομία για  τις διαμαρτυρίες που ξεκίνησαν στο πανεπιστήμιο τους και έχουν αρχίσει να παίρνουν ευρύτερες διαστάσεις στη χώρα. Οι αντιδράσεις των φοιτητών είναι πολύ σημαντικές, αφενός επειδή δείχνουν πως μπορούν να πάρουν την έκταση που είχαν οι γενικευμένες αντιδράσεις στο Πάρκο Γκεζί στην Τουρκία το 2013 και αφετέρου επειδή προκαλούν προβλήματα στην νέα στροφή που κάνει η κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν προς την νέα διακυβέρνηση των ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι αντιδράσεις ανάμεσα στους φοιτητές άρχισαν με τον διορισμό του Μελίχ Μπουλού στη θέση του Πρύτανη του Πανεπιστημίου, μετά από Διάταγμα του ίδιου του Ταγίπ Ερντογάν. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ερντογάν διόρισε Πρύτανη στο Πανεπιστήμιο, ούτε η πρώτη φορά που οι φοιτητές αντιδρούν στον διορισμό του. Το δικαίωμα του Τούρκου Προέδρου να διορίζει Πρυτάνεις πηγάζει από το Σύνταγμα που εκπονήθηκε  στην Τουρκία μετά το πραξικόπημα της 12^ης Σεπτεμβρίου 1980 και αποτελεί προσπάθεια του τότε  καθεστώτος να ελέγχει τα Πανεπιστήμια της χώρας. Ωστόσο, ο εκάστοτε Πρόεδρος ήταν υπόχρεος  να λαμβάνει υπόψη του τις εισηγήσεις των  καθηγητών του κάθε Πανεπιστημίου για τον διορισμό του πρύτανη, μέχρι το διάταγμα που εξέδωσε ο Ερντογάν  στις 29 Οκτωβρίου 2016, που του επιτρέπει να διορίζει χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους καθηγητές. Στο πλαίσιο αυτό είχε γίνει και ο διορισμός του προηγούμενου Πρύτανη του Πανεπιστημίου  του Βοσπόρου, του Μεχμέτ Οζκάν, τον Ιούνιο του 2017 που είχε προκαλέσει επίσης την αντίδραση των φοιτητών. Οι αντιδράσεις που προκάλεσε, ωστόσο, ο διορισμός του Μελίχ Μπουλού στην θέση του Πρύτανη, ήταν ακόμη μεγαλύτερες ανάμεσα στους φοιτητές και τους ακαδημαϊκούς του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου, λόγω του ότι ο Μπουλού στερείται ακαδημαϊκών προσόντων για να γίνει Πρύτανης στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο και δεν έχει να επιδείξει καμιά σπουδαία ακαδημαϊκή καριέρα. Επιπλέον, όπως αποκάλυψε ανάμεσα σε άλλα έντυπα η εφημερίδα Bir Gün (08.02.21), ο Μπουλού φαίνεται να έχει διαπράξει λογοκλοπή στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών του σπουδών. Πέραν αυτών ο Μπουλού προέρχεται από τις τάξεις του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και απέτυχε να εκλεγεί Βουλευτής με το Κόμμα στις γενικές εκλογές του 2015. Η κυριότερη ένσταση των φοιτητών είναι πως ο διορισμός του Μπουλού αποτελεί προσπάθεια του Ταγίπ Ερντογάν να ασκήσει  έλεγχο στο Πανεπιστήμιο, που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα αν όχι τα πιο σημαντικότερο, Πανεπιστήμιο της Τουρκίας, που συγκεντρώνει την ελίτ των φοιτητών και των ακαδημαϊκών και   είναι γνωστό για την φιλελεύθερη και δημοκρατική ατμόσφαιρα του. Οι φοιτητές υποστηρίζουν πως θέλουν πρύτανη που να εκλέγεται και όχι να διορίζεται, ούτε να ελέγχεται από το κράτος.

Σκληρή η στάση της αστυνομίας-Τρομοκράτες οι διαδηλωτές λέει η κυβέρνηση

Οι αντιδράσεις των φοιτητών, που συγκεντρώθηκαν μπροστά από το Πανεπιστήμιο, έτυχαν σκληρής αντιμετώπισης από την Τουρκική αστυνομία. Η ειδησεογραφική ιστοσελίδα T24 (05.01.21) είχε μεταδώσει ότι συνελήφθησαν δεκάδες φοιτητές  και πως οι  συλλήψεις έγιναν τόσο την ώρα των διαδηλώσεων, όσο και μετά από επιδρομές που έγιναν στα σπίτια τους τα ξημερώματα. Οι φοιτητές κατήγγειλαν την αστυνομία από την πρώτη στιγμή για υπέρμετρη βία, για εφόδους στα σπίτια τους τις πρωινές ώρες και για μεταγωγή στα αστυνομικά τμήματα με χειροπέδες.  Την ίδια στιγμή, αναφερόμενη στις συλλήψεις των φοιτητών, η φιλοκυβερνητική Yeni Şafak (05.01.21) υποστήριζε ότι τα άτομα που συνελήφθησαν δεν είναι φοιτητές άλλα έχουν σχέσεις με την «τρομοκρατική οργάνωση» MLKP, που σχετίζεται με το κομμουνιστικό-Λενινιστικό Κόμμα Τουρκίας.

Η ρητορική ότι ανάμεσα στους φοιτητές έχουν διεισδύσει τρομοκράτες και μέλη άκρο-αριστερών οργανώσεων υιοθετήθηκε από την πρώτη στιγμή από την Τουρκική κυβέρνηση. Η Milliyet (07.01.20) έγραψε ότι ο Τούρκος Υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, υποστήριξε ότι αυτοί που προσπαθούν να εισέλθουν στον Πανεπιστήμιο δεν είναι φοιτητές αλλά μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων και ότι είναι αυτούς που προσπαθεί να εμποδίσει η τουρκική αστυνομία. Ο αρχηγός του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί επέκρινε έντονα τις διαμαρτυρίες, υποστηρίζοντας ότι αυτοί που διαμαρτύρονται δεν είναι φοιτητές αλλά τρομοκράτες  που δοκιμάζουν τις αντοχές και την υπομονή της Τουρκίας. «Μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης, που έκαναν τρεις ή πέντε ασυνείδητους μαθητές ως μέτωπο, ρίχνουν λάδι στη φωτιά. Οι ληστές προσκολλώνται στο Πανεπιστήμιο του Βόσπορου και προκαλούν τη χώρα μας. Άλλο είναι φοιτητής και άλλο τρομοκράτης. […] Αυτή η δουλειά δεν είναι αστεία. Δεν υπάρχει τίποτα να ληφθεί σοβαρά υπόψη σε αυτή την επιβαρυντική υπόθεση»,  είπε ο Μπαχτσελί (Cumhuriyet 04.03.21).

Ο ίδιος ο  Τούρκος Πρόεδρος (Sabah 03.02.21) αποκάλεσε τους διαμαρτυρομένους φοιτητές τρομοκράτες. «Δεν αποδεχόμαστε αυτούς τους νέους, που είναι μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων, ως νέους με τις πραγματικές εθνικές και ηθικές αξίες της χώρας μας. Είστε φοιτητές ή τρομοκράτες; Ή είστε τρομοκράτες που επιχειρούν να καταλάβουν το γραφείο του πρύτανη; Δεν θα σας δώσουμε αυτή την ευκαιρία, θα συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που πρέπει. Αυτή η χώρα δεν θα ξαναζήσει πια τα γεγονότα του Γκεζί στο Ταξίμ, δεν θα το επιτρέψουμε. […] Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα που να λέγεται ΛΟΑΤ. Αυτή η χώρα είναι έθνος, έχει ήθος», είπε.

Η  φιλοκυβερνητική Turkiye (04.02.21) υποστήριξε σε άρθρο γνώμης ότι το ζήτημα δεν είναι το Μπογάζιτσι αλλά κάποιοι που θέλουν να μετατρέψουν το θέμα σε νέο Γκεζί.  «Οι περιθωριακές αριστερές οργανώσεις, που είναι παιχνίδια τρομοκρατικών οργανώσεων, θέλουν να επεκτείνουν σε ολόκληρη τη χώρα τις διαδηλώσεις και οι εξελίξεις στο Πανεπιστήμιο τυγχάνουν εκμετάλλευσης από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης για συγκέντρωση ψήφων, ειδικότερα από τον Μανσούρ Γιαβάς και τον Εκρέμ Ιμάμογλου, που μαζεύουν ψήφους για τις προεδρικές εκλογές του 2023», υποστήριξε.

Στηρίζει του φοιτητές η αντιπολίτευση

Από την πλευρά της η αντιπολίτευση υποστήριξε τον αγώνα των φοιτητών. Ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, επέκρινε τις συλλήψεις των φοιτητών σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι είναι απαράδεκτο να συλλαμβάνουν φοιτητές μεσονυχτίς, επειδή υπεραμύνονται της δικαιοσύνης, των αξίων και του πανεπιστημίου τους (Anadolu 02.02.21). Ο Κιλιντσάρογλου κάλεσε τον πρύτανη Μπουλού να παραιτηθεί, ενώ δήλωσε πως αποτελεί συνταγματικό δικαίωμα των φοιτητών να οργανώνουν διαδηλώσεις και να διαμαρτύρονται ( Yeni Safak 04.02.21). 

H T24 (02.02.21) μετέδωσε ότι το Καλό Κόμμα (IYI Parti) εξέφρασε την υποστήριξη του στην τουρκική νεολαία και επέκρινε τις πρακτικές που χρησιμοποιεί η τουρκική αστυνομία. «Το Καλό Κόμμα εμπιστεύεται την τουρκική νεολαία, την οποία βλέπει ως το μέλλον της χώρας. Νοιάζεται για τα προβλήματα και τις απαιτήσεις της νεολαίας. Τα σχόλια, οι απόψεις και τα αιτήματα της τουρκικής νεολαίας για τα ζητήματα της χώρας είναι πολύτιμα για εμάς, αλλά και καθοδηγητικά. Από αυτή την οπτική γωνία, ως το Καλό Κόμμα, νοιαζόμαστε για τις απαιτήσεις των νέων μας στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου και σεβόμαστε τη χρήση των δημοκρατικών τους δικαιωμάτων», ανέφερε το Κόμμα σε ανακοίνωση.

Το  φιλο-κουρδικού Κόμμα  Δημοκρατίας των Λαών (HDP)  εξέφρασε την υποστήριξή του στον αγώνα που διεξάγουν οι φοιτητές του πανεπιστημίου  ενώ το μέλος του HDP και δικηγόρος Ογιά Έρσοϊ μετέβηκε στο Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης για να υποστηρίξει τους κρατουμένους φοιτητές (Yeni Şafak  08.01.21).

 Ο Δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, που είναι ένας εκ των κυριότερων ανταγωνιστών του Ερντογάν στις Προεδρικές εκλογές του 2023,  επέκρινε τις συλλήψεις, σημειώνοντας ότι δεν είναι δυνατόν να συλλαμβάνουν νέους, γιατί απλά «κάποιος (ο Ερντογάν) το επιθυμεί» (Cumhuriyet 01.02.21).  Σύμφωνα με την  T24 (03.02.21)  ο Δήμαρχος του Μητροπολιτικού Δήμου της Άγκυρας Μανσούρ Γιαβάς, ο έτερος μεγάλος αντίπαλος του Ερντογάν στις Προεδρικές,  κάλεσε τον Μπουλού, με ανοικτή επιστολή, να επιδείξει σύνεση και να παραιτηθεί.

Η ένταση ανάμεσα στην αστυνομία και τους φοιτητές εντάθηκε όταν, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας,  τέσσερεις φοιτητές συνελήφθησαν στο Πανεπιστήμιο του Μπογάζιτσι αναφορικά με έργο τέχνης που τοποθετεί σύμβολα της ΛΟΑΤ κοινότητας με ιερά σύμβολα του Ισλάμ, σε έκθεση φωτογραφίας που έγινε στον χώρο του Πανεπιστημίου (T24  29.01.21). Το γεγονός προκάλεσε πολλές αντιδράσεις με την  Γενική Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης να αναφέρει ότι ξεκίνησε αυτεπάγγελτη έρευνα «για το έγκλημα εξευτελισμού δημόσιας των θρησκευτικών αξιών που υιοθετείται από ένα τμήμα του λαού». Η ειδησεογραφική ιστοσελίδα αναφέρει επίσης ότι μεγάλη αντίδραση προκάλεσε η ανάρτηση που έκανε ο Υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Σοϊλού στο twitter, ο οποίος αναφέρθηκε σε «διαστρεμμένους ΛΟΑΤ», γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να αποκλειστεί η δήλωση του αυτή από το  συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.  Η T24 (29.01.21) μετέδωσε ακόμα πως ο Διευθυντής Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας Αλί Ερμπάς, καταδίκασε τις ενέργειες των φοιτητών και δήλωσε πως το Γραφείο θα αναλάβει νομική δράση για το θέμα. 

Εξάλλου,  η  Cumhuriyet (05.02.21) έγραψε ότι μετά τον Σοϊλού το twitter υπέβαλε περιορισμό και  στις δηλώσεις που έκανε ο ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) Ντεβλέτ Μπαζτσελί,  που είχε αναρτήσει στο twitter το εξής: «Πότε έγιναν οι τρομοκράτες φοιτητές;». Το γεγονός του αποκλεισμού προκάλεσε την αντίδραση του ΜΗΡ, που σε ανακοίνωση ανέφερε ανάμεσα σε άλλα ότι «οι δυνάμεις πίσω από το twitter […] παρείχαν υποστήριξη σε όσους ήταν συνδεδεμένοι με τρομοκρατικές οργανώσεις που διαμαρτυρήθηκαν μπροστά στο Πανεπιστήμιο Μπογάζιτσι».

H Yeni Safak (05.02.21) έγραψε ότι σε ανάρτησή του σε λογαριασμό του σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ο Υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας Σουλεϊμάν Σοϊλού δήλωσε: «Καταδικάζουμε τη στάση του Twitter που δεν μπορεί να ανεχθεί τις δηλώσεις του Ντεβλέτ Μπαχτσελί».  Η Turkiye (03.02.21) έγραψε  ότι ο Σοϊλού υποστήριξε ότι 79 εκ των ατόμων που συνελήφθησαν ανήκουν σε ακρο-αριστερές τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως DHKP/C και TKP-ML. Ο Σοϊλού είπε επίσης πως  μια μικρή μειοψηφία θέλει να μετατρέψει το Πανεπιστήμιο σε ιδεολογικό κέντρο. Είπε επίσης πως η ΛΟΑΤ αξίες είναι ξένες προς την Τουρκία και τον πολιτισμό και ξενόφερτες από την Δύση. «Υπάρχουν πράγματα όπως το ΛΟΑΤ στο παρελθόν μας; Αυτά είναι πράγματα που συμβαίνουν στη Δύση. […]  Το ΛΟΑΤ είναι διαστροφή, κατά τη γνώμη μου», είπε. «Το Ισλάμ είναι η μεγαλύτερη δύναμη αυτής της γης. Τα γεγονότα ΛΟΑΤ είναι κάτι που μας πουλούν από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ […] που παρέχουν χρηματοδότηση 12 εκατομμυρίων σε αυτές τις οργανώσεις», είπε.

Ενώ γίνονται όλα αυτά, η πέτρα του σκανδάλου δεν δείχνει διάθεση να υποχωρήσει. Η  Τ24 (03.02.21) μετέδωσε ότι ο Πρύτανης Μελί Μπουλού δήλωσε πως σε καμία περίπτωση δεν θα παραιτηθεί από τη θέση του. Ο Μπουλού δήλωσε πως θεωρεί πως η κρίση που ξέσπασε και αφορά στον διορισμό του θα τελειώσει σε έξι μήνες.

Αξίζει να σημειωθεί πως η κοινή γνώμη στην Τουρκία δεν δείχνει να συμφωνεί με τον διορισμό του Πρύτανη. Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε η εταιρεία δημοσκοπήσεων MetroPoll, το 69% των πολιτών δεν θεωρούν σωστό να διορίζονται μέλη κάποιου κόμματος ως πρυτάνεις (Cumhuriyet 04.02.21)

«Δεν μπορείτε να κερδίσετε παίζοντας με τη φωτιά»

Στην επιμονή του Ερντογάν  να μην αναθεωρήσει την απόφασή του, παρά τις αντιδράσεις των φοιτητών για τον διορισμό του Πρύτανη καθώς και στην αυταρχική συμπεριφορά του Τούρκου Προέδρου, αναφέρεται σε άρθρο του  ο Μεχμέτ Γιλμάζ που δημοσιεύεται στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα  T24 (04.02.21) κάτω από τον τίτλο: «Δεν μπορείτε να κερδίσετε παίζοντας με τη φωτιά». Ο Γιλμάζ, που κατηγορεί στο άρθρο του την αστυνομία για τη υπερβολική βία που άσκησε ενάντια στους φοιτητές σημειώνει τα εξής:

« […] Φαίνεται ότι προέρχεται άνωθεν η παρέμβαση της αστυνομίας με υπερβολική βία, εναντίον των  φοιτητών του Πανεπιστημίου Μπογάζιτσι που ασκούν το θεμελιώδες δημοκρατικό τους δικαίωμα. […] Προφανώς, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θα μετανιώσει για ούτε μία από τις λανθασμένες αποφάσεις που έλαβε, χιλιάδες από αυτές κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του.  […] Ο Ερντογάν είναι ένας τυπικός αυτοκράτορας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα ήθελε να προχωρήσει ένα ή δύο βήματα ακόμη αν έχει την ευκαιρία, αλλά οι δημοκρατικές μας παραδόσεις, εκ των οποίων το ‘καταραμένο’ Σύνταγμα και οι ελεύθερες εκλογές  που είναι στα χέρια μας, δεν το επιτρέπουν.

Στους  αυταρχικούς ηγέτες δεν αρέσουν τα λάθη τους να επιστρέφουν και να χτυπούν τα πρόσωπά τους. Αυτός είναι ο λόγος που είναι θυμωμένος με τους φοιτητές και τους καθηγητές του Πανεπιστημίου Μπογατζιτσί. Οι Αυτοκράτορες πιστεύουν ότι η δύναμή τους θα κλονιστεί εάν πάρουν πίσω την απόφασή τους υπό μαζική πίεση. Ο Ερντογάν δεν θα εγκαταλείψει ούτε αυτήν την απόφαση. Εάν είναι απαραίτητο, τολμά να φυλακίσει φοιτητές σε όλα τα πανεπιστήμια, αλλά εξακολουθεί να μην απομακρύνεται από αυτήν την απόφαση (τον διορισμό του Πρύτανη). Είναι πολύ σαφές εδώ».

Επέκταση της διαμαρτυρίας και σε άλλες πόλεις

Οι αντιδράσεις των φοιτητών επεκτάθηκαν και σε άλλα πανεπιστήμια της Τουρκίας. Όπως έγραψε η   Cumhuriyet (05.02.21) διαδηλώσεις έγιναν στην Άγκυρα την Σμύρνη και την Προύσα. Και στις τρεις πόλεις οι φοιτητές εξέφρασαν την υποστήριξη τους και συνελήφθησαν σε διαδηλώσεις συμπαράστασης.   Η ειδησεογραφική ιστοσελίδα T24 (05.02.21) μετέδωσε ότι 49 φοιτητές και 2 δικηγόροι, οι οποίοι συνελήφθησαν με την σκληρή παρέμβαση της αστυνομίας, ενώ προσπαθούσαν να υποστηρίξουν φοιτητές του Πανεπιστημίου Μπογάζιτσι  στη  Σμύρνη και απελευθερώθηκαν από την εισαγγελία, κατάγγειλαν ότι κατά την σύλληψη τους χτυπήθηκαν, τραυματίστηκαν και κρατήθηκαν με χειροπέδες. Η ιστοσελίδα φιλοξένησε δηλώσεις κι άλλων φοιτητών που υποστηρίζουν ότι ξυλοκοπήθηκαν άγρια και τραυματίστηκαν από μεγάλη μερίδα αστυνομικών που κλήθηκε να διαλύσει τις συγκεντρώσεις των φοιτητών μπροστά από το Πανεπιστήμιο (T24 03.02.21).

Η αντίδραση των φοιτητών συνέχισε να μεγαλώνει. Όπως έγραψε η Cumhuriyet (08.02.21)  οι φοιτητές του Πανεπιστημίου απέστειλαν ανοικτή επιστολή  στον Ερντογάν.  Στην επιστολή, η οποία δημοσιεύτηκε σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης της «Αλληλεγγύη Μπογαζίτσι», οι φοιτητές απευθυνόμενοι στον «12^ος Πρόεδρο της Τουρκίας», αναφέρουν τα ακόλουθα: «Μην μας συγχέετε με εκείνους που σας υπακούνε άνευ όρων. Δεν είστε σουλτάνος και δεν είμαστε υπήκοοι. Αλλά αφού κάνατε αναφορά στην  καρδιά, ας το απαντήσουμε εν συντομία. Δεν έχουμε ανοσία! Εσείς φυσάτε και βρυχάστε κάτω από την πανοπλία της ασυλίας εδώ και 19 χρόνια».

Στην επιστολή, οι φοιτητές τονίζουν πως χρησιμοποιούν τα συνταγματικά τους δικαιώματα για να ευαισθητοποιήσουν όλα τα τμήματα της κοινωνίας για την αδικία που υφίστανται και σημειώνουν πως έχουν τις ακόλουθες απαιτήσεις:

• Απελευθέρωσης όλων των φίλων τους που  συνελήφθησαν κατά τις διαμαρτυρίες.
• Οι εκστρατείες ντροπής εναντίον των ΛΟΑΤ  και όλων των άλλων ομάδων που στοχοποιήθηκαν να  σταματήσουν.
• Παραίτηση του Μελίχ Μπουλού.
• Δημοκρατικές εκλογές πρυτάνεων στα πανεπιστήμια, στις οποίες  να συμμετέχουν όλα τα μέρη του πανεπιστημίου.

Κατηγορούν επίσης τον Ερντογάν πως κρατεί παράνομα στην φυλακή τον πρώην συμπρόεδρο του Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (ΗDP), Σελαχαττίν Ντεμιρρτάς, όπως και πολλούς δημοσιογράφους και συνδικαλιστές.

«Λέμε ότι είμαστε ένα με εκείνους που φωνάζουν την αλήθεια χωρίς φόβο», αναφέρεται στην επιστολή, όπου οι φοιτητές κατηγορούν επιπλέον τον Ερντογάν για  σεξιστικό λόγο και συμπεριφορά.

Η ανοικτή επιστολή είχε ως αποτέλεσμα την σύλληψη της  φοιτήτριας του Τμήματος Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Πανεπιστημίου Μιμάρ Σινάν (MSGSÜ) Μπεϊζά Μπουλτάγ,  η οποία συνελήφθη με την κατηγορία «υποκίνησης ανθρώπων σε μίσος και  εχθρότητα» και «υποκίνηση για διάπραξη εγκλημάτων»  λόγω της ανοιχτής επιστολής που δημοσιεύτηκε  στο λογαριασμό «Αλληλεγγύη Μπογαζίτσι», τον οποίο κατηγορείται πως διαχειρίζεται.  Στην κατηγορία ενάντια στην φοιτήτρια, αναφέρεται ως απόδειξη ότι τα δύο τελευταία ψηφία του λογαριασμού  «Αλληλεγγύη Μπογαζίτσι»  και ο δικός της αριθμός τηλεφώνου, είναι τα ίδια (T24 07.01.21). Η φοιτήτρια  μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη αφού συνελήφθη στις 05.00 το πρωί από το σπίτι της στη Σμύρνη, με την κατηγορία της  διαχείριση του λογαριασμού της «Αλληλεγγύη Μπογαζίτσι», για την ανοικτή επιστολή στον Τούρκο Πρόεδρο  και παραπέμφθηκε στο δικαστήριο από τον εισαγγελικό γραφείο με αίτημα σύλληψης.

Η πρώτη αντίδραση στην σύλληψη της φοιτήτριας, ήρθε από την Βουλευτή Κωνσταντινούπολης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Σερά Κατιγκίλ, η οποία αποκάλεσε το Τουρκικό Κράτος «Δημοκρατίας της Μπανάνας».

Εξάλλου, η ειδησεογραφική ιστοσελίδα T24 (08.01.21) μετέδωσε ότι 147 γνωστοί Τούρκοι συγγραφείς, ανάμεσα τους ο Zülfü Livaneli, ο Orhan Pamuk, η Oya Baydar, ο Ahmet Ümit, η Elif Şafak, ο Murathan Mungan, η Ece Temelkuran, η Zeynep Oral και ο İhsan Oktay Anar, σε κοινή ανακοίνωση που υπογράφουν, εκφράζουν την υποστήριξη τους στους φοιτητές του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου.

Στην δήλωση των συγγραφέων, που φέρει τον τίτλο: «Δεν θα κοιτάξουμε κάτω», που αποτελεί ένα από τα βασικά συνθήματα των φοιτητών, οι συγγραφείς αναφέρουν, ανάμεσα σε ότι παρακολουθούν με λύπη  την παρανομία και τις πιέσεις που αντιμετωπίζουν τα μέλη της σχολής και το πανεπιστήμιο, τα οποία ασκούν τα συνταγματικά τους δικαιώματα εναντίον στον διορισμό του Πρύτανη.

«Η ρητορική μίσους που χρησιμοποιείται από τις υψηλότερες δημόσιες αρχές, η επισήμανση των φοιτητών ως τρομοκρατών, η παράνομη κράτηση και η αστυνομική βία είναι νέα απόδειξη ότι η χώρα μας έχει από καιρό απομακρυνθεί από το να είναι συνταγματικό κράτος δικαίου. […]

Υποστηρίζουμε την αντίσταση στο Πανεπιστήμιο Μπογάζιτσι. Δεν θα υποκύψουμε στη δίωξη και την καταπίεση. Δεν θα κοιτάξουμε προς τα κάτω», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Οι διαμαρτυρίες προκαλούν κρίση στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και την ΕΕ

Οι εξελίξεις στο Πανεπιστήμιο φαίνεται να δυσχεραίνουν τις ήδη δύσκολες σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία, σε μια περίοδο που η  Τουρκική κυβέρνηση φαίνεται έτοιμη να κάνει νέα ανοίγματα προς τις ΗΠΑ, μετά την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην ηγεσία της χώρας.

Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις που έκανε ο εκπρόσωπος της τουρκικής Προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν, ο οποίος υπογράμμισέ την ανάγκη ενεργοποίηση του διαύλου επικοινωνίας για  ενδυνάμωση των σχέσεων Τουρκίας – ΗΠΑ (Sabah 02.02.21) και την επιθυμία της Τουρκίας να ανοίξει μια νέα σελίδα για ανάπτυξη ακόμα καλύτερων σχέσεων με τις ΗΠΑ που αποτελούν για αυτή στρατηγικό εταίρο (Milliyet 10.01.21).

Η Cumhuriyet (21.01.21) είχε σημειώσει επίσης   ότι με την έναρξη των καθηκόντων του Αμερικανού Προέδρου οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ θα εισέλθουν σε μια νέα περίοδο. Υπενθυμίζοντας ένα άρθρο του Τζο Μπάιντεν στην εφημερίδα New York Times τον Ιανουάριο του 2020, που χαρακτήρισε τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν «μονάρχη», η εφημερίδα έγραψε ότι οι δηλώσεις του Μπάιντεν επικρίθηκαν τότε έντονα από την τουρκική κυβέρνηση, που κατηγόρησε τον Μπάιντεν ότι εμπλέκεται στην εσωτερική πολιτική της Τουρκίας.  Η εφημερίδα υποστηρίζει ότι η Ουάσιγκτον θα συνεχίσει να αντιδρά στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, προσθέτοντας ότι αυτό θα προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στις σχέσεις τους.

Οι εξελίξεις στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου αποτέλεσαν την πρώτη τροχοπέδη στην νέο άνοιγμα της Τουρκίας αφού οι ΗΠΑ επέκριναν έντονα τον τρόπο που η Τουρκική αστυνομία αντιμετωπίζει του φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου.

Η Sözcü (04.02.21) έγραψε ότι το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, σε γραπτή του ανακοίνωση, απάντησε στις επικριτικές δηλώσεις του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ και της υπηρεσίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ σχετικά με τις διαδηλώσεις και συλλήψεις στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, υποστηρίζοντας: «Έχουν υπερβεί τα εσκεμμένα όσοι επιχειρούν να επεμβαίνουν στα εσωτερικά της Τουρκίας».  Στην ανακοίνωση του, το ΥΠΕΞ συμβουλεύει όσους επικρίνουν τις ενέργειες της Τουρκίας, που είναι εντός του νομικού πλαισίου της, «να κοιταχθούν πρώτα στον καθρέφτη πριν κάνουν μαθήματα δημοκρατίας στην Τουρκία». Η ειδησεογραφική ιστοσελίδα T24 (05.02.21) μετέδωσε ότι ο Διευθυντής Επικοινωνίας της Τουρκικής Προεδρίας Φαχρεττίν Αλτούν, αναφερόμενος στο θέμα, υποστήριξε ότι αποτελεί συνταγματικό δικαίωμα του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν να διορίσει τον  πρύτανη.  «Θα κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να προστατεύσουμε τη νεολαία και τα πανεπιστήμια μας από τον ριζοσπαστισμό, την τρομοκρατία και τον βανδαλισμό», ισχυρίστηκε. H Hurriyet (05.01.21) έγραψε  ότι ο εκπρόσωπος τύπου του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) Ομέρ Τσελίκ αντέδρασε επίσης στη δήλωση των ΗΠΑ. Σε ανάρτηση του σε μέσω κοινωνικής δικτύωσης, ο Τσελίκ είπε πως η δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ είναι αντίθετη με το διπλωματικό ήθος. «Θεωρούμε αυτή τη δήλωση ως παρέμβαση στις εσωτερικές μας υποθέσεις και την απορρίπτουμε», είπε.

Επιπλέον, όπως μετέδωσε η T24 (10.02.21) 54 γερουσιαστές έστειλαν επιστολή με σκληρό περιεχόμενο στον Μπάιντεν, αναφορικά με την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.

Οι εξελίξεις φαίνεται να προκαλούν προβλήματα και στις σχέσεις Τουρκίας και ΕΕ με την οποία η Τουρκία επίσης επιχειρεί να ανοίξει εκ νέου διάλογο. H Αksam (11.01.21) σε δημοσίευμά της με τίτλο «Άρχισε διπλωματική κινητικότητα μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ», είχε αναφερθεί στις εντατικές επαφές του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες και στις Βρυξέλλες: «Αναμένω με ανυπομονησία να επισκεφθώ τις Βρυξέλλες για να πραγματοποιήσουμε ένα ειλικρινή και επικεντρωμένο σε αποτέλεσμα διάλογο», είχε αναφέρει ο Τούρκος ΥΠΕΞ.

Σύμφωνα με τη Milliyet (10.01.21), ο Εκπρόσωπος Τύπου της Τουρκικής Προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν, αναφορικά με τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ , είπε: «Υπάρχει μια εποικοδομητική βάση για να μπορέσει να δημιουργηθεί στις Βρυξέλλες μια θετική ατμόσφαιρα. Και μπορώ να πω ότι σύντομα θα υπάρχουν θετικά αποτελέσματα ως αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών», είπε.

Σύμφωνα με τη Milliyet (01.02.21), ο υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας και Υπουργός Ευρώπης, Πρέσβης Φαρούκ Καϊμακτζί, σε αποκλειστική του συνέντευξη στην αρθρογράφο της Μιλλιέτ, Ντιντέμ Οζέλ Τουμέρ, εξήγησε  πως ανάμεσα στις νέες παραμέτρους που διαμορφώνονται αυτή την περίοδο στις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, βρίσκεται και το θέμα των μεταρρυθμίσεων. Η Τουρκία όπως είπε, έχει εισέλθει ήδη στη διαδικασία των μεταρρυθμίσεων και ήδη έχει εντατικοποιήσει τις προσπάθειες της. «Ο Πρόεδρος μας αναφέρθηκε σε μεταρρυθμίσεις στην δικαιοσύνη, τη δημοκρατία και την οικονομία, μεταρρυθμίσεις που θα γίνουν σε 5 κατευθύνσεις, και θα ανατρέψουν τις λανθασμένες αντιλήψεις που επικρατούν σε διάφορες χώρες της ΕΕ όσον αφορά στην Τουρκία. Αυτές, όχι μόνο θα ενδυναμώσουν το χέρι της Τουρκίας στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα αλλά και στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, αλλά την ίδια στιγμή θα παραχωρηθούν πολλές υπηρεσίες και στους πολίτες μας και θα φέρουν την Τουρκία ακόμη πιο κοντά στην ένταξη της στην ΕΕ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτά τα 5 σημεία, μετά τη σύνοδο της 25-26^ης Μαρτίου θα καθορίσουν την πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ», είπε.

Ερωτηθείς για το θέμα των μεταρρυθμίσεων στην Τουρκία και την σημασία που δίνει η ΕΕ στο θέμα αυτό, ο Καϊμακτζί απάντησε: «Δεν κάνουμε μεταρρυθμιστικά μέτρα για να ευχαριστήσουμε την ΕΕ. Τα βήματα της μεταρρύθμισης θα είναι πρωτίστως ευεργετικά για την τουρκική κοινωνία, την οικονομία και τους θεσμούς. Αυτά τα βήματα αναφέρονται επίσης σε διάφορα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Χωρίς την επικίνδυνη απόπειρα πραξικοπήματος, δεν θα χρειαζόμασταν να ακολουθήσουμε μια τέτοια πολιτική προσανατολισμένη στην ασφάλεια», είπε και ανέφερε ότι είναι σημαντικό να ακολουθούνται βήματα που να αφορούν στην ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας.

Η Τουρκική κυβέρνηση δεν είδε με καλό μάτι την επικριτική στάση που κράτησαν οι Βρυξέλλες απέναντι στην σκληρή αντιμετώπιση των φοιτητών από την Τουρκική αστυνομία. Ενδεικτικός ήταν ο διάλογος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανάμεσα  στον Υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας και στην  Κάτι Πίρι, Αντιπρόεδρο της Ευρω-ομάδας των Σοσιαλιστών και πρώην εισηγήτρια για την έκθεση προόδου της Τουρκίας,. Η Πίρι είχε γράψει σε ανάρτηση της ότι η διεθνής αλληλεγγύη δεν σταματά στα σύνορα: «Θα συνεχίσω να μιλώ και να εκφράζω την υποστήριξη μου στους δημοκράτες στην Τουρκία. Για τους φοιτητές στο Μπογάζιτσι, για τον Οσμάν Καβαλά, τον Σελαχαττίν Ντεμιρτάς και τόσους άλλους», έγραψε, για πάρει την ακόλουθη απάντηση από τον Σοϊλού: «Θα γεράσετε  με τις άσχημες σας απαιτήσεις. Αλλά δεν θα πραγματοποιηθούν ποτέ οι κακές σας επιθυμίες για την Τουρκία» (NTV 08.02.21).

Συμπεράσματα:

Οι διαμαρτυρίες των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο  του Βοσπόρου, που ξεκίνησαν με αφορμή τον διορισμό του Πρύτανη, δείχνουν ότι μπορούν να επεκταθούν σε ένα ευρύτερο κομμάτι της κοινωνίας και ίσως να πάρουν και την έκταση που είχαν λάβει οι διαδηλώσεις στο Πάρκο Γκεζί το 2013, οι οποίες είχαν ξεκινήσει επίσης με μια απλή αφορμή αλλά επεκτάθηκαν και δημιούργησαν πολλά προβλήματα  στην κυβέρνηση της Τουρκίας. Οι διαμαρτυρίες των φοιτητών, αποτελούν την πρώτη σθεναρή αντίσταση ενάντια στον Ερντογάν, μετά το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου 2015 στην Τουρκία, που οδήγησε σε ακόμα πιο αυταρχική συμπεριφορά εκ μέρους των Τουρκικών αρχών, συλλήψεις και καταπιέσεις που έδωσαν την αφορμή να καταπνιγεί το πιο φιλελεύθερο κομμάτι της κοινωνίας. Είναι πολύ σημαντική η στήριξη που φαίνεται να δίνουν και οι άλλοι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, αλλά και η Τουρκική αντιπολίτευση. Η στήριξη και η συμπαράσταση που εκφράζεται οφείλεται και από τον σκληρό τρόπο με τον οποίο η αστυνομία αντιμετωπίζει τους φοιτητές. Ακόμα κι αν η διαμαρτυρία δεν επεκταθεί, είναι σημαντικό το πλήγμα που ήδη έχει καταφέρει στην εικόνα της Τουρκίας και στα νέα ανοίγματα που κάνει προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Η τουρκική κυβέρνηση αυτοακυρώνεται με την στάση που τηρεί απέναντι στους φοιτητές και  που έρχονται σε αντίθεση με τις δικές της διακηρύξεις για μεταρρυθμίσεις και ανοχή απέναντι σε όλη την Τουρκική κοινωνία.

Οι εξελίξεις στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, πρέπει να αξιολογούνται και υπό το πρίσμα των τελευταίων δημοσκοπήσεων που φέρουν την Τουρκική κυβέρνηση να χάνει σημαντική μερίδα των ποσοστών της Συμμαχία της Δημοκρατίας (Cumhur Ittifaki), που απαρτίζεται από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και το  Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHΡ). Χαρακτηριστική είναι η  δημοσκόπηση της εταιρείας  Avrasya  Cumhuriyet (03.02.21), σύμφωνα με τα αποτελέσματα της οποίας, βρίσκεται σε πτώση  η Συμμαχία της Δημοκρατίας  (43%) ενώ η Συμμαχία του Έθνους, που απαρτίζεται από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα  (CHP) και το Καλό Κόμμα (İYİ Parti) λαμβάνει 38%. Την ίδια στιγμή οι Εκρέμ Ιμάμογλου και Μανσούρ Γιαβάς φαίνεται να προηγούνται του Προέδρου Ερντογάν όσον αφορά τις Προεδρικές εκλογές του 2023.

Πέραν αυτού,  το ΑΚΡ δείχνει να αντιμετωπίζει ζητήματα με τον έτερο του στην Συμμαχία της Δημοκρατία, το  Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που έχει εκφράσει πολλές φορές την πρόθεση του να προβεί σε ενέργειες για κλείσιμο του φιλο-κουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), το οποίο κατηγορεί ότι εμπλέκεται σε τρομοκρατικές ενέργειες. Όπως έγραψε η Milliyet (12.01.21) ο αρχηγός του MHP Ντεβλέτ Μπαχτσελί, δήλωσε  ότι το Ανώτατο Δικαστήριο πρέπει να κάνει το καθήκον του σε σχέση με το κλείσιμο του HDP, αλλιώς το κόμμα του θα ενεργήσει ανάλογα. Την ίδια στιγμή ο πρώην συν-πρόεδρος του HDP  Σαλαχαττίν Ντεμιρτάς βρίσκεται στις Τουρκικές φυλακές με την Τουρκία να αγνοεί την γνωμάτευση του ΕΔΑΔ να αφεθεί ελεύθερος. Το θέμα αυτό αποτελεί μεγάλο αγκάθι στις σχέσεις ΑΚΡ-ΜΗΡ με το Κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν να προσπαθεί να κρατεί τις ισορροπίες ανάμεσα στην εικόνα που θέλει να διατηρεί στην ΕΕ αλλά και στις ΗΠΑ και τον πολιτικό του σύμμαχο. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η κακή κατάσταση της Τουρκικής οικονομίας που έχει δοκιμαστεί σκληρά από την πανδημία του covid-19.

Όλα τα πιο πάνω, δείχνουν πως στην δύσκολη φάση που βρίσκεται η Τουρκική κυβέρνηση, οι εξελίξεις στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου προκαλούν μεγάλο πρόβλημα στον Ταγίπ Ερντογάν. Ακόμα κι αν οι διαμαρτυρίες δεν επεκταθούν, είναι εξαιρετικά σημαντικό το πλήγμα που καταφέρνουν στην εικόνα που θέλει να περάσει προς τα έξω, τόσο για τον ίδιο όσο και για την Τουρκία. Επιπλέον είναι σημαντικό ότι υπάρχει αντίδραση από ένα υγιές, φιλελεύθερο κομμάτι της κοινωνίας και ότι οι φοιτητές ορθώνουν λόγο κατηγορώντας απευθείας τον Τούρκο Πρόεδρο για την αυταρχική του συμπεριφορά. Οι διαμαρτυρίες, δύσκολα  θα γκρεμίσουν τον αυτοκράτορα από τον θρόνο του. Μπορούν να καταφέρουν ωστόσο ρωγμές και να δείξουν, όπως είχαν δείξει και οι διαμαρτυρίες στο Γκεζί, σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο ότι ο Βασιλιάς δεν είναι μόνο γυμνός, αλλά αυταρχικός, σκληρός και το κυριότερο μη δημοκράτης.  

 ………………………………….

Τμήμα Τουρκικών Θεμάτων ΓΤΠ

Λευκωσία, Φεβρουάριος 2021