Ανακοινωθέντα

Πριν από περίπου 8 χρόνια, όταν δηλαδή η μεγάλη μου κόρη ήταν 5 χρονών, περνούσαμε έξω από ένα πλυντήριο αυτοκινήτων, και με ρώτησε: «Μάμα, γιατί η κοπέλα είναι γυμνή πάνω στο λάστιχο»; Είμαι σίγουρη πως έχετε κι εσείς βιώσει ανάλογες εμπειρίες. Και θα έχετε διαπιστώσει ότι μέσα από τα μάτια των παιδιών μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε πράγματα τα οποία ενδεχομένως να μην προσέχουμε γιατί τα έχουμε συνηθίσει σε σημείο που να γίνονται «αόρατα».

Η καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων συνίσταται ακριβώς σε αυτό: να συνειδητοποιούμε, να αντιλαμβανόμαστε, να βρισκόμαστε σε μια διαρκή αλληλεπίδραση με τον κόσμο γύρω μας ώστε να τον κάνουμε καλύτερο. Και, αν τα καταφέρουμε, πιο δίκαιο για όλες και όλους.

Να σας καλωσορίσω στη σημερινή συνέντευξη Τύπου κατά την οποία ανανεώνουμε το Μνημόνιο Συναντίληψης μεταξύ του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων και του Φορέα Ελέγχου Διαφήμισης και με την ευκαιρία να ευχαριστήσω το Διοικητικό Συμβούλιο του Φορέα, την Πρόεδρο, τα μέλη του και τη Διευθύντρια για τη συνεργασία.

Είναι γεγονός ότι οι διαφημίσεις διαμορφώνουν τις απόψεις και τις στάσεις της κοινωνίας απέναντι στα δυο φύλα. Όταν η διαφήμιση ακολουθεί την πεπατημένη, καταλήγει να τρέφει στερεότυπα και να συντηρεί πεποιθήσεις που διαιωνίζουν τελικά σεξιστικές συμπεριφορές. Αυτό καταλήγει να καθρεφτίζεται στην καθημερινότητά μας και ασυνείδητα να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας. Πόσο μάλλον όταν είμαστε σε νεαρή ηλικία και διαμορφώνουμε το όραμά και τις προσδοκίες μας για το πώς θέλουμε να είμαστε όταν μεγαλώσουμε. Με άλλα λόγια, τα στερεότυπα και οι δοσμένοι, δομημένοι ρόλοι, περιορίζουν τις επιλογές μας. Δημιουργούν καλούπια. Δημιουργούν νόρμες στην κοινωνία που είναι δύσκολο να αμφισβητηθούν.

Στη διαφήμιση παρακολουθούμε τις γυναίκες να εστιάζουν στην εμφάνιση τους, να έχουν την εικόνα της χαρούμενης οικοκυράς, της μητέρας που φροντίζει, αλλά και της εργαζόμενης που είναι πάντα στιλάτη και ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς.

Οι άντρες είναι οι «cool» και επιτυχημένοι, οι οποίοι συνήθως επιβραβεύονται με «τρόπαιο» μία γυναίκα ή πολλές γυναίκες και αν είναι ακόμα πιο «τυχεροί» και με ένα αυτοκίνητο επιδεικνύοντας την εξουσία τους. Εξού και οι διαφημίσεις με αυτοκίνητα ή τα εξαρτήματά τους συνοδεύονται πάντα από μια γυναίκα. Κατά προτίμηση γυμνή! Με πρόσχημα το χιούμορ, οι γυναίκες εξακολουθούν να παρουσιάζονται ως αντικείμενα πόθου, αφελείς και ευκολόπιστες, με περιορισμένες δυνατότητες και οι άντρες ως λογικοί, σίγουροι, ως κατακτητές και κυρίαρχοι. Στην περίπτωση όπου τα παιδιά μας, αλλά και εμείς οι ενήλικες, δεν ταυτίζονται με αυτό που βλέπουν, βιώνουν μια αμφισβήτηση για τον εαυτό τους, αφού νιώθουν ότι δεν ανήκουν. Ακόμη και τα άτομα που ταυτίζονται με συγκεκριμένες συμπεριφορές, δεν σημαίνει ότι δεν αμφισβητούν τους εαυτούς τους. Ίσως και περισσότερο από τα άτομα που δεν ταυτίζονται.

Έχοντας αναφέρει τα πιο πάνω, θα ήθελα να επισημάνω ότι παρατηρείται μια σημαντική αλλαγή στον τομέα της διαφήμισης, με μια συνειδητή πλέον προσπάθεια να αποδομηθούν και να αμφισβητηθούν τα στερεότυπα.

Πολύ πιθανόν αυτό να προέρχεται από τη μεγάλη πίεση που ασκείται από την κοινωνία, που απορρίπτει την αναχρονιστική αποτύπωση των έμφυλων ρόλων. Το κλίμα που δημιούργησαν κινήματα όπως το #MeToo είχαν μεγάλη απήχηση και έφεραν ριζικές αλλαγές στον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Ήταν μια αφύπνιση και μια συνειδητοποίηση για όλα αυτά που, όπως είπα και πριν, υπήρξαν «αόρατα».

Παράδειγμα, αν θυμάστε τη διαφήμιση του οίκου μόδας Dolce & Gabbana, η οποία ήταν ουσιαστικά μια προσομοίωση ομαδικού βιασμού, θεωρώ ότι αν εμφανιζόταν σήμερα θα αντιμετώπιζε τη μαζική κατακραυγή και το μποϊκοτάρισμα.

Την ίδια στιγμή, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και την τάση μιας γενικευμένης οπισθοδρόμησης στα δικαιώματα των γυναικών, η οποία οφείλεται εν πολλοίς και σε δράσεις που είναι επιδερμικές και όχι ουσιαστικές. Ο φεμινισμός έγινε μόδα και εύηχο σύνθημα. Η πολιτική ορθότητα σε κάποιες περιπτώσεις υπερισχύει της ουσίας. Και αυτά είναι φαινόμενα που δεν πρέπει να αγνοήσουμε.

Κυρίες και κύριοι,

Έφτασε ο καιρός ο κόσμος της διαφήμισης να αποκτήσει κοινωνική συνείδηση. Να προσαρμοστεί στην εποχή μας και να ακολουθήσει τις ανάγκες και τις ευαισθησίες των κοινωνιών στις οποίες απευθύνεται.

Ο Αντόνιο Γκουτέρες σε ομιλία του την Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων των Γυναικών ανέφερε ότι χρειαζόμαστε 300 χρόνια μέχρι να φτάσουμε την πλήρη και ουσιαστική ισότητα των φύλων. Σε πρόσφατη ανάρτησή του σε ΜΚΔ ανέφερε, επίσης, ότι καμία χώρα δεν έχει φτάσει την ισότητα των φύλων.

Κι αυτό είναι η μεγάλη αλήθεια. Ο αριθμός των περιστατικών έμφυλης βίας είναι συντριπτικός και ενδεικτικός. Οι διακρίσεις σε όλα τα επίπεδα είναι υπαρκτές και ορθώνουν ένα τείχος μπροστά στα κορίτσια και τις γυναίκες οι οποίες παλεύουν σε όλη τους τη ζωή για να το διαπεράσουν.

Καμία δράση από μόνη της δεν είναι αρκετή. Αυτό που λέμε και ξαναλέμε είναι η ανάγκη για μια ολιστική αντιμετώπιση. Όπως είπα και πριν, δεν πρέπει να μένουμε σε επιφανειακές προσεγγίσεις και εύηχα σλόγκαν. Χρειάζονται δράσεις σε όλα τα επίπεδα, καλός συντονισμός και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας.

Αυτός είναι εξάλλου και ο στόχος της Κυβέρνησης μέσα από την αναβάθμιση και θεσμοθέτηση του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, που εφόσον θεσμοθετηθεί θα παίξει ένα συντονιστικό, εποπτικό ρόλο στην οριζόντια εφαρμογή της έμφυλης διάστασης στην κρατική μηχανή.

Κυρίες και κύριοι,

Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι, στο πιο πάνω πλαίσιο, το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας έχει ως στόχο να εργαστεί ολιστικά, με δράσεις αλληλένδετες σε όλο το φάσμα ζωής, με σκοπό την εμπέδωση της κουλτούρας της ισότητας των φύλων. Προς αυτή την κατεύθυνση το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων και εγώ προσωπικά είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με τον ιδιωτικό τομέα για την κατάρριψη των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, με στόχο μια πιο υγιή κοινωνία και μια δυνατή οικονομία.

(ΜΒ/ΣΧ)