Ανακοινωθέντα

Ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, κ. Κώστας Καδής, στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης που πραγματοποιεί στην Αθήνα, απηύθυνε χαιρετισμό στο 1^ο Διεθνές Συνέδριο «Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO Ελλάδας–Κύπρου», με θέμα «Ανάδειξη και διαχείριση της γεωλογικής κληρονομιάς: εκπαίδευση, τουρισμός και βιώσιμη ανάπτυξη Γεωπάρκων».  Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις 17 Μαΐου 2018 στο Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα.  Η ομιλία του κ. Κώστα Καδή έχει ως ακολούθως:

«Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχθηκα την πρόσκληση να απευθύνω χαιρετισμό, εκ μέρους της κυπριακής Πολιτείας, στο 1^ο Συνέδριο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων UNESCO Ελλάδας-Κύπρου, με θέμα: «Ανάδειξη και διαχείριση της γεωλογικής κληρονομιάς, εκπαίδευση, τουρισμός και βιώσιμη ανάπτυξη Γεωπάρκων». Χαίρομαι επίσης, που μου δίνεται η ευκαιρία να βρεθώ ξανά στην Αθήνα και να συναντηθώ με εκλεκτούς και αγαπητούς φίλους και συνεργάτες. Οι δεσμοί που συνδέουν τον ελληνισμό της Κύπρου με τον μητροπολιτικό ελληνισμό χάνονται στο βάθος της ιστορίας και οι σχέσεις είναι πολύ στενές σε όλους τους τομείς. Ο τομέας της γεωλογικής και περιβαλλοντικής κληρονομιάς δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

Τα Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO αποτελούν περιοχές με σημαντική γεωλογική κληρονομιά και πλούσιο φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Αναμφίβολα, συμβάλλουν στην ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού, ενισχύοντας την τοπική οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο θεσμός αυτός έχει ήδη ενηλικιωθεί, αφού έκανε τα πρώτα του βήματα το 2000, ως ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης της υπαίθρου, το οποίο πολύ γρήγορα εξελίχθηκε στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων. Το 2004, οι δράσεις που αναπτύχθηκαν για την προστασία και ανάδειξη των γεωλογικών μνημείων οδήγησαν την UNESCO στην υποστήριξη της δημιουργίας του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων, προσδίδοντάς του έτσι διεθνή διάσταση.

Η σημασία των γεωπάρκων έτυχε περαιτέρω αναγνώρισης, όταν το 2015 δημιουργήθηκε το νέο πρόγραμμα της UNESCO, με τίτλο: «Γεωεπιστήμες και Γεωπάρκα». Έτσι, 70 χρόνια από την ίδρυση της UNESCO, μέσω του συγκεκριμένου Προγράμματος, αναγνωρίζονται περιοχές με ιδιαίτερη γεωλογική κληρονομιά ως «Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO». Καθοριστική για την ανάπτυξη του θεσμού των Γεωπάρκων ήταν η ελληνική συμβολή, αρχικά μέσω του Γεωπάρκου Λέσβου και αργότερα με τα υπόλοιπα γεωπάρκα, τους συντελεστές των οποίων συγχαίρω θερμά για την πρωτοποριακή δράση τους. Θα ήταν παράληψη μου να μην κάνω ειδική αναφορά στον Πρόεδρο του Παγκοσμίου Δικτύου Γεωπάρκων UNESCO, Καθηγητή Νικόλαο Ζούρο, τον οποίο επιθυμώ να συγχαρώ ιδιαιτέρως για την ουσιαστική συμβολή του στη δημιουργία και εξέλιξη του θεσμού αυτού.

Στο Πρόγραμμα «Παγκόσμια Γεωπάρκα της UNESCO», εντάχθηκαν διαδοχικά 120 περιοχές από 33 χώρες. Μια από τις περιοχές αυτές είναι η μεγάλη οροσειρά της Κύπρου, το Τρόοδος, το οποίο από το 2015 συμπεριλαμβάνεται στον διεθνή χάρτη των γεωτόπων της παγκόσμιας γεωλογικής κληρονομιάς UNESCO. Η ένταξη του Τροόδους στα Παγκόσμια Γεωπάρκα της UNESCO ήταν το αποτέλεσμα πολυετούς προσπάθειας του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης, που ανήκει στο Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με άλλους φορείς, καθώς και με τη στήριξη της τοπικής κοινωνίας.

Η σημασία του Τροόδους ήταν ευρέως γνωστή στους γεωεπιστήμονες. Η ένταξη του, όμως, στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων UNESCO, του προσδίδει διεθνή αναγνώριση, ως πολυθεματικού πάρκου, με σημαντική γεωτουριστική προοπτική. Η γεωλογική σπουδαιότητα και μοναδικότητα του Τροόδους οφείλεται στο γεγονός ότι αποτελεί το πληρέστερο και το πλέον διατηρημένο τμήμα ωκεάνιου φλοιού που βρίσκεται σήμερα στην επιφάνεια. Από τη μελέτη των πετρωμάτων του Τροόδους προέκυψαν στοιχεία και δεδομένα που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της γεωλογικής γνώσης, και ειδικότερα στην κατανόηση της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών, καθώς και στη γένεση χαλκούχων κυρίως κοιτασμάτων. Άλλωστε, συχνά οι γεωλόγοι χαρακτηρίζουν το Τρόοδος ως τη «Μέκκα της γεωλογίας».

Τα πετρώματα του ωκεάνιου αυτού φλοιού δημιουργήθηκαν πριν 92 εκατομμύρια χρόνια και αναδύθηκαν στην επιφάνεια, έως και δύο χιλιόμετρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας, μέσω πολύπλοκων γεωλογικών διεργασιών. Ως συνέπεια των διεργασιών αυτών, μεγάλο τμήμα των πετρωμάτων διαβρώθηκε με αποτέλεσμα στην κορυφή του Τροόδους να αποκαλύπτονται σήμερα πετρώματα, που κάποτε αποτελούσαν μέρος του ανώτερου μανδύα της Γης. Ανεβαίνοντας δηλαδή κάποιος την οροσειρά του Τροόδους μπορεί να παρατηρήσει και να μελετήσει όλα τα πετρώματα που βρίσκονται από τον βυθό ενός σημερινού ωκεανού, έως και το βάθος του ανώτερου μανδύα. Αυτό καθιστά την περιοχή του Τροόδους ως ένα ανοιχτό χώρο έρευνας και πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Αξίζει να αναφερθεί ότι κάθε χρόνο, εκατοντάδες ερευνητές και φοιτητές από το εξωτερικό επισκέπτονται την περιοχή και εκπονούν εξειδικευμένα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Η διαφορική ανύψωσης των πετρωμάτων του Τροόδους είχε επίσης ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη στην επιφάνεια και την εκμετάλλευση πλούσιων κοιτασμάτων χαλκού, χρωμίου και αμιάντου. Είναι γνωστό, πως η ανάπτυξη του νησιού στηρίχθηκε για σχεδόν τρεις χιλιάδες χρόνια στην αξιοποίηση των χαλκούχων κοιτασμάτων. Με την ανάδυση του Τροόδους αναπτύχθηκαν επίσης εύφορα εδάφη, ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες και επαρκείς υδατικοί πόροι, στοιχεία τα οποία οδήγησαν στην ανάπτυξη της βιοποικιλότητας, καθώς επίσης στην οικονομική και πολιτιστική πρόοδο της Κύπρου, δια μέσου των αιώνων.

Εντός του Γεωπάρκου Τροόδους έχουν αναγνωριστεί 61 γεώτοποι, που αποτελούν χώρους εξαιρετικής γεωλογικής σημασίας. Η σπουδαιότητα του Παγκόσμιου Γεωπάρκου Τροόδους οφείλεται και στα στοιχεία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς που διαθέτει. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε αυτό βρίσκει κανείς τα 92 από τα 143 ενδημικά είδη της Κύπρου, εκ των οποίων τα 37 βρίσκονται αποκλειστικά εντός του Γεωπάρκου.

Στα όρια του Γεωπάρκου υπάρχουν επίσης στοιχεία με μοναδική πολιτιστική αξία. Συγκεκριμένα, 10 βυζαντινές εκκλησίες της περιοχής αποτελούν Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ενώ εξίσου σημαντικά θεωρούνται τα μεσαιωνικά μνημεία. Στην περιοχή του Γεωπάρκου Τροόδους βρίσκονται επίσης 110 κοινότητες, που αποτελούν το σημαντικότερο κεφάλαιό του. Όλα όσα προαναφέρθηκαν, συνθέτουν τον αυθεντικό χαρακτήρα του Παγκόσμιου Γεωπάρκου Τροόδους UNESCO. Η κυπριακή Πολιτεία προσπαθεί να αναδείξει και να αξιοποιήσει τα στοιχεία αυτά, προς όφελος της περιοχής και της Κύπρου γενικότερα.

Μια από τις σημαντικές πολιτικές του προγράμματος διακυβέρνησης του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη, είναι η ανάπτυξη των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών και ειδικότερα της περιοχής του Τροόδους. Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, στήριξε ένθερμα την προσπάθεια για δημιουργία του Γεωπάρκου Τροόδους, αναγνωρίζοντας το ως ένα χρήσιμο εργαλείο για περαιτέρω ανάδειξη και ανάπτυξη της περιοχής. Έτσι, με την ενεργό εμπλοκή του Κράτους, δημιουργήθηκαν οι αναγκαίες υποδομές, που περιλαμβάνουν και το Κέντρο Επισκεπτών, τα εγκαίνια του οποίου τελέστηκαν από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Φίλες και φίλοι,

Η δημιουργία και η ανάπτυξη των Γεωπάρκων είναι θεσμός που εμπλέκει σε μεγάλο βαθμό τις τοπικές κοινωνίες, γεγονός που συνάδει και με την ευρύτερη πολιτική της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό, ως Φορέας Διαχείρισης του Κέντρου Επισκεπτών του Γεωπάρκου Τροόδους, με διευρυμένες αρμοδιότητες, ορίστηκε η Αναπτυξιακή Εταιρεία Τροόδους, την οποία αποτελούν κυρίως οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής. Για την ανάδειξη, προστασία και προβολή του Παγκόσμιου Γεωπάρκου Τροόδους υλοποιούνται διάφορες δράσεις, οι οποίες συντονίζονται από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Το Γεωπάρκο υποστηρίζεται επίσης από την Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO.

Στο παρόν στάδιο πραγματοποιούνται οι αναγκαίες δράσεις, προκειμένου να ολοκληρωθεί επιτυχώς η διαδικασία επαναξιολόγησής του, που θα γίνει το 2019, ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί και να αναπτύσσεται ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO. Με ιδιαίτερη χαρά πληροφορήθηκα το ενδιαφέρον για δημιουργία γεωπάρκου και στην περιοχή Ακάμα - μια περιοχή με εξαιρετικό φυσικό κάλλος, μεγάλη περιβαλλοντική αξία που επίσης διαθέτει πλούσια γεωλογικά χαρακτηριστικά. Το Κράτος, μέσω του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης και άλλων κρατικών φορέων, θα στηρίξει και αυτή την προσπάθεια.

Καταλήγοντας θα ήθελα να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στις Εθνικές Επιτροπές UNESCO Ελλάδος και Κύπρου, στο Ελληνικό Φόρουμ Γεωπάρκων και στο Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης για την άρτια διοργάνωση του συνεδρίου. Συγχαίρω επίσης τους εκλεκτούς εισηγητές για τη συμμετοχή τους, καθώς και όλους εσάς για την εδώ παρουσία σας. Τέλος, ευχαριστώ θερμά το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών που είχε την ευγενή καλοσύνη να φιλοξενήσει τη σημερινή διοργάνωση. Με μεγάλη χαρά προσδοκούμε την παρουσία σας και στο επόμενο συνέδριο, που θα γίνει το 2019 στην Κύπρο.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου, τα συμπεράσματα του οποίου θα αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.»

(ΜΑΚ)