Ανακοινωθέντα

Οι στίχοι του Κυριάκου Χαραλαμπίδη στο ποίημα «Παιδί με μια φωτογραφία» αποτυπώνουν ανάγλυφα, με τον πιο εύστοχο και πυκνό τρόπο, φτάνοντας στο βάθος του δράματος και του πόνου που βιώνει ο ελληνικός κυπριακός λαός εξαιτίας της τουρκικής εισβολής του 1974.

Το παιδί που αναζητά απεγνωσμένα τον πατέρα του μέσα από μια φωτογραφία. Το παιδί που, μέσα στα προδομένα μάτια του, κλείνει τη μάταιη αναζήτηση του δικαίου. Το παιδί που μέσα από την πνιγερή πνοή του κόσμου μένει έχοντας κατάφατσα την αδικία. Το παιδί που έζησε και μεγάλωσε μέσα σε έναν αναποδογυρισμένο κόσμο και στους ώμους του πάντα κουβάλησε ευθύνες άλλων και τα βάρη όλων μας…

Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες,

Ανεξίτηλες οι θύμησες και βαρύ το χρέος. Πολύ βαρύ…Το ελάχιστο που οφείλουμε είναι να αποδώσουμε μέσα στον ιερό τούτο χώρο την πρέπουσα τιμή στους πεσόντες και στους αγνοούμενους μας από εκείνο τον φρικτό πόλεμο κατάκτησης που υπέστη η πατρίδα μας.

Ιερό μνημόσυνο, σαρανταοκτώ χρόνια μετά. Για τα παλληκάρια εκείνα που με αυταπάρνηση και αίσθηση αυτοθυσίας αγωνίστηκαν για την προάσπιση των εδαφών της πατρίδας και της ελευθερίας μας. Για τους νέους εκείνους που με αξιοζήλευτο θάρρος, παρά τον ελλιπέστατο εξοπλισμό και τη γενική αποδιοργάνωση, στάθηκαν και αντιστάθηκαν στην επίθεση και την επιβουλή της τουρκικής στρατιάς. Μαζί όμως με τη μνήμη και την απόδοση τιμής στους νεκρούς, ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας για την επίμονη προσπάθεια διακρίβωσης της τύχης των αγνοουμένων μας.

Μνημονεύοντας τους πεσόντες και αγνοούμενους της Αγλαντζιάς, φέρνουμε στο νου είκοσι δύο συμπατριώτες μας που έπεσαν νεκροί ή που χάθηκαν τα ίχνη τους μέσα στον συρφετό του πολέμου, στα πεδία των μαχών. Στον νου μας έρχονται εικόνες αγωνιστών και μαρτύρων για την τιμή της πατρίδας και για τα πανανθρώπινα ιδεώδη της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Πέντε από αυτούς, τρεις γυναίκες, ένα τετράχρονο κοριτσάκι και ένας πολίτης, χάθηκαν εκείνες τις μέρες και έκτοτε δεν υπήρξε είδηση για την τύχη τους.

Αυτή την ώρα χρειάζεται όμως να θυμηθούμε ότι ο πόλεμος εκείνος που ακολούθησε την τουρκική εισβολή, δεν ήταν απλώς απολύτως αντίθετος στο δίκαιο και πολλαπλώς άνισος, αλλά ήταν και εξαρχής προδομένος. Η προδοσία είχε αποδιοργανώσει τη χώρα και την άμυνα της. Σε αυτό όμως έγκειται το ξεχωριστό μεγαλείο και η φιλοπατρία των υπερασπιστών της πατρίδας που στάθηκαν και αμύνθηκαν στην πρώτη γραμμή και πολέμησαν τον εχθρό και έπεσαν για την ελευθερία, ακόμα κι αφού γνώριζαν για την προδοσία. Πρέπει όμως ακόμα να σημειώσουμε ότι η Τουρκία είναι κατά κανόνα τέτοιες συγκρούσεις που επιδιώκει…Εκμεταλλεύεται διεθνή αστάθεια ή και τοπική αποσταθεροποίηση, παρεισφρέει σε κρίσεις και τροφοδοτεί τον επεκτατισμό της από δυσκολίες και προβλήματα άλλων, παραβιάζοντας συνήθως «ανοιχτές θύρες». Όπως το είδαμε πρόσφατα και αλλού, στη Συρία και τη Λιβύη. Γι’ αυτό και σήμερα, μέσα στις αναταραχές του διεθνούς συστήματος και μπροστά στις συνεχιζόμενες και εντεινόμενες απειλές και τις επιθετικές απόπειρες ανατροπής των διεθνών συμβάσεων και ισορροπιών από το τουρκικό καθεστώς, επιβάλλεται όσο ποτέ η επαγρύπνηση και η ενότητα μας.

Φέρνοντας όμως στη μνήμη τα διαδραματισθένα το 1974, θα πρέπει να υπογραμμισθεί και το πολύ γνωστό. Ότι, αν είχε τότε αφεθεί η Κύπρος να αμυνθεί, πολύ δύσκολα θα πετύχαινε η Τουρκία να εγκαταστήσει τον κατοχικό στρατό της. Μήπως υπάρχει ακόμα αμφιβολία ότι, αν δεν είχαν διώξει κάποια χρόνια προηγουμένως τη δύναμη της «μεραρχίας», ποτέ δεν θα μπορούσε η Τουρκία να πατήσει πόδι στην Κύπρο; Γι’ αυτό λοιπόν, την ώρα που αγγίζουμε με πόνο κάποιες πτυχές της ιστορίας μας πρέπει να αντλούμε και διδάγματα…

Ελληνίδες, Έλληνες,

Τις στιγμές που συναντά την ιστορία ο Ελληνισμός αντλεί στην παράδοση και τις ρίζες του και αναδεικνύει το ανάστημά του. Είναι πλήθος οι μεγάλες στιγμές στην ελληνική και στην ιδιαίτερα κυπριακή ιστορία όπου ο πολίτης γινόμενος στρατιώτης και αμύντορας της πατρίδας, μπροστά στο πατριωτικό καθήκον δείχνει απαράμιλλο θάρρος και κουράγιο. Τέτοιες στιγμές μας φέρνει στο νου η τιμή που αποδίδουμε σήμερα σε στρατευμένους απλούς ανθρώπους που παραμέρισαν το «εγώ» και τάχθηκαν ψυχή τε και σώματι σε κάτι ανώτερο, στη φιλοπατρία και στο «εμείς». Υπερασπιζόμενοι τις ακτές της Κερύνειας, τον Πενταδάκτυλο, τη Μεσαορία, τη Λευκωσία…οι πολεμιστές του 1974 υπερασπίστηκαν τα χώματά μας, αλλά μαζί και πανανθρώπινες αξίες. Την αξιοπρέπεια του ανθρώπου που πρέπει να είναι ελεύθερος στον τόπο και τη γη του.

Αν επιχειρήσει κανείς να αναζητήσει το νόημα μέσα από τις πράξεις αυταπάρνησης και φιλοπατρίας των πολεμιστών του πικρού εκείνου πολέμου, τότε θα φτάσει στο ήθος όλων των αγώνων του κυπριακού ελληνισμού για ελευθερία, από τα αρχαία χρόνια. Οι πράξεις θάρρους και ηρωισμού δεν ήταν ποτέ απονενοημένες ενέργειες ή αλόγιστες εκρήξεις της στιγμής. Πάντοτε ήταν βαθιά ριζωμένες στα υψηλά ιδεώδη της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και της ελευθεροφροσύνης, με τα οποία γαλουχήθηκαν γενεές επί γενεών Ελλήνων σε αυτό τον τόπο και τα οποία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της υπόστασης μιας ειρηνικής κοινωνίας που δεν δέχεται όμως ποτέ να ξεχωρίσει την ουσία της ειρηνικής ζωής από την ελευθερία. Ιδεώδη που, όταν ανάγκη υπάρξει, κάνουν τους απλούς ανθρώπους να ξεπερνούν τα καθημερινά και τα γήινα βαρίδια και να ανυψώνονται, να πετούν ψηλά! Έτσι τις μέρες εκείνες, μέσα στον αχό της μάχης, στην καταστροφή και τη συμφορά, οι ήρωες Αγλαντζιώτες που βρέθηκαν στα πεδία των μαχών κοίταξαν μια στιγμή μέσα τους και είδαν ψηλά. Εξυψώθηκαν πάνω από τα γήινα και τα μικρά. Μετρήθηκαν και αναμετρήθηκαν με το μπόϊ της λευτεριάς, το αληθινό μπόϊ του ανθρώπου -όπως το λέει ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, ο Γιάννης Ρίτσος- και φάνηκαν υψιτενείς πατριώτες, άξιοι υπερασπιστές της ελευθερίας μας. Ταυτίστηκαν οι αγωνιστές αυτοί με τη μακραίωνη παράδοση και την ιστορία αγώνων για την ελευθερία αυτού του τόπου και του έθνους μας και βγήκαν ήρωες! Αναδείχτηκαν έτσι σε πρότυπα αγωνιστικότητας και προάσπισης εθνικών και πανανθρώπινων αξιών:

Γεώργιος Γιάγκου, Μιχαήλ Ζένιου, Μάριος Πέτσας, Κωνσταντίνος Πηλείδης, Χρίστος Τριανταφυλλίδης, Μάριος Χατζησάββας, Φοίβος Χριστοφή, Ανδρέας Κυπριανού, Σάββας Χατζησυμεού, Αλέξανδρος Ολυμπίου…Αγωνίστηκαν θαρραλέα και έπεσαν για την πατρίδα και την ελευθερία.

Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες,

Κάθε προσπάθεια περιγραφής της εθνικής τραγωδίας που βρήκε τον τόπο μας το 1974 δεν μπορεί να αποδώσει το μέγεθος των απωλειών: περίπου 36-37% της γης μας βρίσκεται έκτοτε κάτω από τουρκική κατοχή. Το ένα τρίτο του πληθυσμού ξεριζώθηκε από τους τόπους του και διασκορπίστηκε σε όλη την υπόλοιπη χώρα, σε χωριά και πόλεις, όπως-όπως, χωρίς να υπάρχει τότε κάποια δυνατότητα για να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή. Χιλιάδες νέοι έχασαν τη ζωή τους. Άμαχοι και γυναικόπαιδα κακοποιήθηκαν και μαρτύρησαν. Οικογένειες ξεκληρίστηκαν. Ψυχές στιγματίστηκαν για πάντα. Σαρανταοκτώ χρόνια μετά, μένοντας όρθιοι, μετράμε τον πόνο και το ασήκωτο βάρος των συνεπειών της εισβολής και της κατοχής. Δίπλα στον πόνο και την πίκρα όμως, είναι και η αποφασιστικότητα. Είμαστε αποφασισμένοι να μη δεχτούμε το άδικο και την αρπαγή.

Σε όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν -σχεδόν μισός αιώνας- είναι πια πέραν από φανερό: ό,τι συνέβηκε τότε και ό,τι προστέθηκε έκτοτε, δεν ήταν προϊόν κάποιων περιστάσεων και μεμονωμένων γεγονότων. Φάνηκε ξεκάθαρα η γραμμή που συνέχει σχεδιασμούς από το 1956 και τις απόρρητες τότε εκθέσεις του Νιχάτ Ερίμ. Φάνηκε ότι η Τουρκία συστηματικά και μεθοδευμένα συνεχίζει να παράγει και να αναπαράγει επιθετικότητα και επεκτατική πολιτική εναντίον της Κύπρου.

Δυστυχώς, στο χρονικό διάστημα αυτό όχι μόνο παρέμεινε αδιάλλακτη ως προς τις αξιώσεις κατάκτησης και ελέγχου, αλλά με μια σειρά από δόλιες ενέργειες, στα κατεχόμενα και στη θάλασσα, κλιμακώνει την επιθετική στάση της και επινοεί συνεχώς νέες προκλήσεις. Η ανακήρυξη του ψευδοκράτους -παντελώς αντίθετη με την ουσία μιας ειλικρινούς ομοσπονδιακής λύσης. Η συνεχής, ποσοτική και ποιοτική ενίσχυση των κατοχικών στρατευμάτων και της λαβής εξαναγκασμού που εξασκεί στα κατεχόμενα και στην Κύπρο όλη. Η συστηματική μεταφορά εποίκων από την Τουρκία που έχει επιφέρει σοβαρή αλλοίωση της πληθυσμιακής, αλλά και της κοινωνικής δομής στα κατεχόμενα. Η επινόηση εσχάτως της θρασύτατα επεκτατικής θεωρίας της «γαλάζιας πατρίδας» και η επιδίωξη υφαρπαγής των υποθαλάσσιων φυσικών πόρων της Κύπρου. Οι απειλές εποικισμού της Αμμοχώστου…Όλα αυτά τα δείγματα συμπεριφοράς και προθέσεων πρέπει να μας κρατήσουν σε εγρήγορση και επαγρύπνηση. Πρώτα απαίτησε και επέβαλε λύση ομοσπονδίας, αλλά στη συνέχεια έδειξε πως ούτε αυτό θα αρκούσε να κορέσει τις ορέξεις της, αφού αποδείχτηκε ότι ουσιαστικά επιζητεί, είτε μέσω ομοσπονδιακού καθεστώτος είτε άλλως πώς, να ελέγξει ολόκληρη την Κύπρο. Πρώτα εξάσκησε μαζικό εποικισμό, εξουδετερώνοντας στα κατεχόμενα και αυτή την τουρκοκυπριακή κοινότητα, και τώρα δεν διστάζει να εργαλειοποιεί την προσφυγική κρίση, να αναμοχλεύει τον ανθρώπινο πόνο και την ανάγκη και συστηματικά επιχειρεί μέσω ανθρώπινων ροών να αλλοιώσει και τη δημογραφική δομή στις ελεύθερες περιοχές.

Εμείς όμως μπροστά και σε αυτή την τόσο δύσκολη και ζοφερή διεθνή συγκυρία παραμένουμε προσηλωμένοι σε αρχές και επαναβεβαιώνουμε τον πολιτικό αγώνα μας για την απελευθέρωση των κατεχομένων, την άρση των κατοχικών δεδομένων και τη δημιουργία μιας ενωμένης, ελεύθερης και δημοκρατικής ευρωπαϊκής χώρας, στη βάση των αρχών και κανόνων της μεγάλης οικογένειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα επιμένουμε, όσος χρόνος και αν χρειαστεί και όσο μεγάλες προσπάθειες ή και θυσίες ακόμα και αν φανούν αναγκαίες. Διότι δεν απεμπολούμε τα κατεχόμενα ούτε ξεχνούμε τη θυσία των αγωνιστών του 1974. Διότι δεν παραιτούμαστε από το δικαίωμα να δούμε μια πατρίδα αντάξια των αγώνων και της ιστορίας μας, μια ενωμένη πατρίδα που θα εξασφαλίζει πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες, σε συνθήκες ασφάλειας και ειρήνης, για όλους τους νόμιμους κατοίκους, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους.

Κυρίες και κύριοι,

Θα προσθέσω και από τη σκοπιά του Υπουργού Παιδείας ότι η παιδεία έχει να παίξει ένα πολύ ουσιαστικό ρόλο και είναι απολύτως απαραίτητη για την καλλιέργεια τόσο της σύγχρονης πολιτότητας και της συνείδησης του διεθνούς δικαίου, της ιδιότητας του ελεύθερου πολίτη δημοκρατικής ανοικτής κοινωνίας, όσο και της ιστορικής αυτογνωσίας και της εθνικής ταυτότητας. Θέλουμε να βλέπουμε το σχολείο μας να διαμορφώνει ελεύθερους δημοκρατικούς πολίτες, με τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τα εφόδια για σύνθετη και κριτική σκέψη. Πολίτες με την ιστορική και εθνική συνείδηση του Έλληνα, αλλά και του πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο οποίος ταυτόχρονα και εξ αυτού είναι και συνειδητός Ευρωπαίος πολίτης. Χρέος μας, απέναντι στη θυσία των πεσόντων του 1974, να αποδείξουμε ότι την ελευθερία και τη βούληση που έχουμε χάρη σ’ αυτούς την αξιοποιούμε παραδίδοντας στην κοινωνία νέους πολίτες με αξίες και ιδανικά, με προσήλωση στην ελευθερία και στα δικαιώματα του ανθρώπου, με σεβασμό στον άλλο και στην ετερότητα και με αγάπη στην πατρίδα και βαθιά εκτίμηση για την ελευθερία. Πολίτες που από αγάπη στον τόπο τους και τις αξίες του σύγχρονου κόσμου και από σεβασμό στον άνθρωπο θα μπορούν και θα επιδιώκουν να υπερασπιστούν το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη και τα δικαιώματα όλων. Πολίτες που θα ζωογονούν καθημερινά, στη βάση καθαρών και αδιαπραγμάτευτων αρχών, ένα δημοκρατικό και ελεύθερο κράτος δικαίου. Δηλαδή την Κυπριακή Δημοκρατία για την οποία έδωσαν τη ζωή τους όλοι οι ήρωες και οι ήρωες της Αγλαντζιάς που τιμούμε..

Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες,

Κάθε εκδήλωση μνήμης για τους πεσόντες, τους αγνοούμενους και όλα τα άλλα θύματα της τουρκικής εισβολής, πέραν από την απόδοση της οφειλόμενης τιμής και την έκφραση της ευγνωμοσύνης μας για την προσφορά τους, έχει και αυτό το νόημα: της δέσμευσης ότι θα συνεχίσουμε αμείωτες τις προσπάθειες και τον πολιτικό αγώνα για να αντισταθούμε στον επικίνδυνο επεκτατισμό που συνεχίζει να προβάλλει η Τουρκία και θα διεκδικήσουμε επίμονα μια ειρηνική επίλυση του Κυπριακού στη βάση του διεθνούς δικαίου μέσα από μια λειτουργική λύση, σύμφωνη πάντα και με τις προδιαγραφές ενός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μιας λύσης που θα θέτει οριστικά τέρμα στην κατοχή και στην παρουσία κατοχικών στρατευμάτων, εγγυήσεων ή όποιων επεμβατικών δικαιωμάτων, διασφαλίζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες για όλους τους Κυπρίους, δημιουργώντας συνθήκες ασφάλειας και ειρήνης.

Είναι με αυτό τον τρόπο που θα δικαιωθούν πραγματικά οι προσπάθειες και οι θυσίες όσων αγωνίστηκαν ηρωικά για την απόκρουση της τουρκικής εισβολής ή και υπήρξαν θύματα της τουρκικής βαρβαρότητας και αγριότητας, αλλά και όσων στο παρελθόν αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία.

Ευγνώμων, η Πολιτεία τιμά τους πεσόντες της Αγλαντζιάς, το 1974.

Και εμείς εδώ σήμερα διαβεβαιώνουμε ότι θα είναι αιωνία η μνήμη τους.

(ΜΓ/ΕΧΡ)