Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση που αποδέχτηκα την πρόσκληση να μετάσχω ως ομιλήτρια στη σημερινή εκδήλωση, που διοργανώνει ο Γυναικείος Όμιλος Πρωτοπορία, με θέμα «Σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας».

Συγχαίρω ιδιαίτερα τη φίλη Λία Γεωργιάδη, Πρόεδρο του Γυναικείου Ομίλου Πρωτοπορία, καθώς και τις Προέδρους και Μέλη της Επαρχιακής Επιτροπής Κερύνειας, του Γυναικείου Ομίλου Αγρού και του Κεντρικού Συμβουλίου, για την πρωτοβουλία διοργάνωσης της σημερινής εκδήλωσης, η οποία, πέραν της διαφώτισης, αποσκοπεί στην καλλιέργεια και εδραίωση κουλτούρας ισότητας στην κοινωνία μας.

Ο Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, ως ο αρμόδιος φορέας για την προώθηση της ισότητας των φύλων σε εθνικό επίπεδο, στηρίζει και ενθαρρύνει πρωτοβουλίες και δράσεις όπως η σημερινή, οι οποίες έχουν ως στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών γύρω από φλέγοντα ζητήματα που σχετίζονται με την παραβίαση ουσιαστικών δικαιωμάτων των γυναικών.

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Η σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία αποτελεί δυστυχώς ένα έμφυλο, διαχρονικό φαινόμενο, με παγκόσμιες προεκτάσεις. Η παρενόχληση συνιστά οποιαδήποτε ανεπιθύμητη συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης, η οποία εκφράζεται με λόγια ή πράξεις και αποσκοπεί στην προσβολή της αξιοπρέπειας και της αυτονομίας των ατόμων που την υφίστανται, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι αποδεδειγμένα γυναίκες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός εκφοβιστικού, ταπεινωτικού και εξευτελιστικού περιβάλλοντος, το οποίο στερεί από τις γυναίκες τη δυνατότητα προσωπικής ανάπτυξης, δημιουργίας και έκφρασης.

Όχι σπάνια, τέτοιου είδους συμπεριφορές οδηγούν τις γυναίκες σε απόλυση ή παραίτηση από την εργασία τους, μειωμένη απόδοση στην εργασία, σημαντικά προβλήματα στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία και στις σχέσεις τους με τον επαγγελματικό τους περίγυρο, μείωση της αυτοπεποίθησής τους και σοβαρή επιβάρυνση της υγείας τους.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) με θέμα «Έγκλημα, ασφάλεια και δικαιώματα των θυμάτων», το 55% των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ηλικίας 18–74 ετών, δήλωσαν ότι έχουν υποστεί κάποιας μορφής σεξουαλική παρενόχληση από την ηλικία των 15 ετών.

Ενισχυτικά των πιο πάνω είναι και τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας που εκπονήθηκε το 2021 στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία καταδεικνύουν ότι:

• τουλάχιστον 40% των γυναικών έχουν υποστεί παρενόχληση στον χώρο εργασίας, ενώ οι περιθωριοποιημένες λόγω του χρώματος, της φυλής, της αναπηρίας ή άλλου χαρακτηριστικού τους γυναίκες αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο σεξουαλικής παρενόχλησης και
• σχεδόν το ένα τέταρτο των γυναικών που είχαν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης δήλωσαν ότι αυτή είχε αυξηθεί ή κλιμακωθεί από την έναρξη της πανδημίας, ενώ δούλευαν από το σπίτι.

Παρομοίως, με βάση αποτελέσματα πανευρωπαϊκής έρευνας που διεξήχθη το 2019, 6 στις 10 Ευρωπαίες γυναίκες δήλωσαν ότι έχουν έρθει αντιμέτωπες, τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας, με σεξιστική ή σεξουαλική βία.

Η έρευνα, η οποία διενεργήθηκε από Γαλλικό ερευνητικό κέντρο, έλαβε διαδικτυακές συνεντεύξεις από 5.000 γυναίκες από τη Γερμανία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα αποτελέσματα της έρευνας σοκάρουν:

•          26% των θυμάτων ανέφερε επαναλαμβανόμενη λεκτική βία, περιλαμβανομένων σφυριγμάτων, απρεπών χειρονομιών και σχολίων
•          17% ανέφερε χλευαστικά ή ντροπιαστικά σχόλια για την ενδυμασία ή την εξωτερική τους εμφάνιση
•          14% ανέφερε ανεπιθύμητα αγγίγματα στο πρόσωπο, τα μαλλιά, τους ώμους, τα χέρια ή τα πόδια και
•          10% των θυμάτων ανέφερε ότι είχε εκτεθεί σε άσεμνα μηνύματα ή προτάσεις σεξουαλικού περιεχομένου.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το ποσοστό της τάξης του 11%, που δήλωσε ότι είχε εξαναγκαστεί σε ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή με άτομο του επαγγελματικού του περιβάλλοντος, για την απόκτηση εργασίας ή την εξασφάλιση προαγωγής. Πρόκειται ξεκάθαρα για ένα έμφυλο φαινόμενο, απότοκο σχέσεων υποταγής, εκφοβισμού ή χειραγώγησης που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το ανισοζύγιο ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι, επίσης, το πόρισμα της έρευνας ότι τα περιστατικά σεξουαλικής βίας και κακοποίησης δύσκολα αναφέρονται και καταγγέλλονται στις αρμόδιες αρχές, ενώ η παραίτηση αποτελεί την πλέον διαδεδομένη μορφή αντίδρασης απέναντι στα φαινόμενα αυτά.

Στον τόπο μας, υπάρχει αναντίλεκτα ένα ευρύ πλέγμα νομοθεσιών, μέτρων και πολιτικών που διασφαλίζουν τα δικαιώματα των γυναικών στην εργασία, προστατεύοντάς τις από φαινόμενα σεξουαλικής εκμετάλλευσης και βίας. Αναφέρω ενδεικτικά:

• τη θέσπιση του νόμου για την Ίση Μεταχείριση Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση το 2002
• τη σύσταση και λειτουργία της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων στην Απασχόληση και Επαγγελματική Εκπαίδευση, βάσει των προνοιών του πιο πάνω νόμου
• τη σύσταση και λειτουργία μηχανισμών υποβολής τέτοιων καταγγελιών, όπως είναι οι Επιθεωρητές και Επιθεωρήτριες Ισότητας του Τμήματος Εργασίας και το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
• τη σύσταση και λειτουργία Φορέα Πιστοποίησης Επιχειρήσεων για την Εφαρμογή Καλών Πρακτικών για την Ισότητα των Φύλων στο Εργασιακό Περιβάλλον
• τον Καταρτισμό και Υιοθέτηση Κώδικα Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παρενόχλησης και της Σεξουαλικής Παρενόχλησης στην Εργασία στη Δημόσια Υπηρεσία, καθώς και τον καταρτισμό αντίστοιχου Κώδικα από τις Συνδικαλιστικές Οργανώσεις ΣΕΚ, ΠΕΟ και ΟΕΒ, με στόχο να υιοθετηθεί από τους εργοδότες στον ιδιωτικό και ευρύτερο δημόσιο τομέα
• την ψήφιση του νόμου για την πρόληψη και καταπολέμηση του Σεξισμού, περιλαμβανομένου του Διαδικτυακά Διαδιδόμενου Σεξισμού, το 2020
• την ψήφιση των νόμων για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της παρενοχλητικής παρακολούθησης το 2021, στο πλαίσιο συμμόρφωσης με τις πρόνοιες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης
• τη διοργάνωση προγραμμάτων εκπαίδευσης, επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας των πολιτών από κρατικούς και μη φορείς κ.ά.

Παρά το ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο που υπάρχει τόσο σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, αλλά και στον τόπο μας για καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία, και παρά την υιοθέτηση και εφαρμογή σαφών οδηγιών, κανονισμών και πρωτοκόλλων, εντούτοις, αυτό, δυστυχώς, δεν φαίνεται να είναι αρκετό.

Χρειάζεται να επιτευχθούν βαθιές και ουσιαστικές τομές, οι οποίες θα εδράζονται στην καλλιέργεια μηδενικής ανοχής απέναντι σε τέτοια φαινόμενα, καθώς και στην εμπέδωση κουλτούρας ισότητας και πλήρους σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών. Αυτό μπορεί να καταστεί δυνατό μέσα από τη σταδιακή αποδόμηση καθημερινών στάσεων, αντιλήψεων και νοοτροπιών που εκτρέφουν και ενισχύουν τα φαινόμενα βίας, σεξουαλικής παρενόχλησης και σεξισμού σε βάρος των γυναικών.

Φίλες και φίλοι,

Εάν θέλουμε να είμαστε αποτελεσματικοί, θα πρέπει να συστηματικοποιήσουμε και να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειές μας, εστιάζοντας στους ακόλουθους 6 βασικούς τομείς:

1. Καλλιέργεια κουλτούρας που να αποτρέπει την ανάπτυξη τέτοιων φαινομένων
2. Σχεδιασμός και ανάπτυξη κατάλληλων πολιτικών με σαφή έμφυλη διάσταση
3. Συστηματική κατάρτιση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση εργοδοτών και εργοδοτουμένων
4. Ενίσχυση και επέκταση μηχανισμών αναφοράς καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης
5. Αποτελεσματικός έλεγχος του τρόπου αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών από τους εργοδότες
6. Ουσιαστική στήριξη, προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας, ώστε να είναι σε θέση οι γυναίκες να επανενταχθούν στην εργασία τους, υπό συνθήκες ασφάλειας και υγείας.

Ειδικότερα, προτείνω μια σειρά μέτρων και ενεργειών προς επίτευξη του επιθυμητού στόχου:

•   Ανάπτυξη και Υιοθέτηση Κωδίκων Αντιμετώπισης της Σεξουαλικής Παρενόχλησης σε μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων και οργανισμών του ιδιωτικού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα
•   Επέκταση εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εργοδοτών και εργοδοτουμένων γύρω από ζητήματα σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία
•   Συνέχιση και επέκταση προγράμματος επιβράβευσης και παροχής κινήτρων σε εργοδότες που προάγουν την ισότητα των φύλων στο εργασιακό τους περιβάλλον
•   Συνέχιση και επέκταση συστηματικών ελέγχων από τους Επιθεωρητές Ισότητας στους χώρους εργασίας
•   Καθορισμός Επιτροπών που να επιλαμβάνονται τέτοιων καταγγελιών σε όλους ανεξαιρέτως τους χώρους εργασίας στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και συνεχής επιμόρφωσή τους
•   Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των εργοδοτών και των εργοδοτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων που προάγουν τα δικαιώματα των εργαζομένων και διασφαλίζουν συνθήκες σεβασμού των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών στο εργασιακό περιβάλλον
•   Διασφάλιση συνθηκών ασφάλειας, εμπιστευτικότητας και εχεμύθειας κατά την υποβολή παραπόνων που αφορούν σε σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία
•   Πρόσβαση θυμάτων σε δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής, καθοδήγησης, στήριξης και αποτελεσματικής προστασίας
•   Επιβολή αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων στους δράστες σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας όχι μόνο στον χώρο εργασίας, αλλά και στο πλαίσιο της πρόσβασης στην απασχόληση, την επαγγελματική κατάρτιση και την επαγγελματική ανέλιξη.

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Η σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία συνιστά κατάφωρη παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών και αποτελεί διάκριση λόγω φύλου.

Είμαστε εδώ για να συζητήσουμε και να εξεύρουμε κοινά αποδεκτούς τρόπους ενθάρρυνσης των γυναικών θυμάτων σεξουαλικής βίας να προβαίνουν σε καταγγελίες, παρέχοντάς τους όλη την αναγκαία στήριξη, καθοδήγηση και προστασία που χρειάζονται. Είμαστε εδώ να συζητήσουμε θεσμικούς και μη τρόπους καλλιέργειας και εμπέδωσης κουλτούρας ισότητας, μέσω της ανατροπής παγιωμένων αντιλήψεων γύρω από τον ρόλο και τη θέση των γυναικών στην κοινωνία. Να σχεδιάσουμε αποτελεσματικότερα μέτρα εκπαίδευσης και κατάρτισης όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Η προσπάθεια είναι ξεκάθαρα συλλογική και για να αποδώσει καρπούς χρειάζεται συντονισμός, συνεχής δέσμευση και εγρήγορση.

Σας ευχαριστώ.

(ΝΓ/ΣΧ)