Ανακοινωθέντα

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση να συμμετάσχω στη σημερινή επιμορφωτική συνάντηση για θέματα ισότητας των φύλων και να  σας συγχαρώ για τη διαχρονική σας δράση που αφορά στην καταπολέμηση των έμφυλων ανισοτήτων, αλλά και στην καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος μεταναστών/μεταναστριών και άλλων ομάδων του πληθυσμού μας.

Η προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και η πλήρης διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών αποτελεί ζωτικής σημασίας ζήτημα για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη όλων των κοινωνιών. Η ισότητα των φύλων σημαίνει ότι οι ανάγκες και τα ανθρώπινα δικαιώματα τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών θεωρούνται ισότιμα, όπως εξάλλου και οι υποχρεώσεις τους.

Οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν βιολογικές διαφορές, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό νομοθεσιών, πολιτικών, δράσεων και μέτρων, ενώ παράλληλα οι άνδρες και οι γυναίκες θα πρέπει να συμμετέχουν ισότιμα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, μακριά από στερεότυπα και προκαταλήψεις στη βάση του φύλου τους. Μέσα από μια ολιστική προσέγγιση, στόχος μας είναι να προωθήσουμε την ενεργό συμμετοχή των γυναικών στα κοινά, δημιουργώντας ένα έμφυλο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, δημιουργούμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις μέσω της αποδόμησης των έμφυλων στερεότυπων και προκαταλήψεων σε όλους τομείς αλλά και της ενίσχυσης και της δημιουργίας νέων δομών για διευκόλυνση των γονέων στην ίση κατανομή ευθυνών, στην ενεργό συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας και στις θέσεις λήψης αποφάσεων.

Η εκπαίδευση αποτελεί τη βάση για μια υγιή κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η διαμόρφωση κουλτούρας της κάθε χώρας. Η προώθηση της ισότητας των φύλων δεν μπορεί να αποτελεί εξαίρεση σε αυτό.

Ενώ έχουν γίνει θετικά βήματα προς την ορθή κατεύθυνση, την ίδια στιγμή, σύμφωνα και με τους Δείκτες του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, η Κύπρος κατατάσσεται 22^η από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ στην ισότητα των φύλων. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται μεγάλο χάσμα στον προσωπικό χρόνο, αφού η συμμετοχή γυναικών και ανδρών στη φροντίδα και την εκπαίδευση των παιδιών ή των εγγονιών τους, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία, καθώς και στην οικιακή εργασία –αυτό δηλαδή που ονομάζουμε οικονομία της φροντίδας– είναι σαφώς πολύ μεγαλύτερη για τις γυναίκες. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες συμμετέχουν λιγότερο, λόγω έλλειψης χρόνου, σε κοινωνικές, πολιτιστικές, αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Εξίσου σημαντικό είναι πως το αποτέλεσμα των πιο πάνω έχει αρνητικές επιπτώσεις και στον τομέα «εξουσία» όπου οι άντρες υπερ-εκπροσωπούνται σε όλους τους τομείς: της πολιτικής, της οικονομίας, όπως και στα διοικητικά συμβούλια ερευνητικών οργανισμών και των ΜΜΕ. Παράλληλα, το χάσμα έμφυλων αμοιβών στην Κύπρο φτάνει στο 9.9% το οποίο έχει και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στις συντάξεις, αφού το χάσμα εκεί φτάνει στο 37.2%, με τις γυναίκες να βρίσκονται κοντά στο όριο της φτώχειας. 

Θετικό όμως είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια της Κύπρου βρίσκονται πολύ ψηλά στις επιδόσεις τους όσον αφορά στη μόρφωση και τα ακαδημαϊκά προσόντα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού, η οποία διεξάγεται από τη Στατιστική Υπηρεσία σε ετήσια βάση, το 2014 το ποσοστό αποφοίτων γυναικών και ανδρών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βρισκόταν στο 35.1% και στο 30.1% αντίστοιχα. Το 2022 το ποσοστό αποφοίτων γυναικών ανέρχεται στο 41.1% και των ανδρών 36.7%.

Με μια πιο κριτική ματιά συνδέοντας τα πιο πάνω, όπου παρατηρούμε τις ανισότητες σε αριθμούς και συγκρίνοντάς τις με τις επιδόσεις των κοριτσιών στον χώρο της ακαδημίας, θα έλεγε κανείς ότι ξαφνικά οι γυναίκες εξαφανίζονται από την κοινωνική και πολιτική σφαίρα αφού τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις σε συνδυασμό με την έλλειψη δομών φροντίδας κλείνουν τις γυναίκες στο σπίτι, ή τις σπρώχνουν στη μερική απασχόληση ή τις αμείβουν λιγότερο από τους άνδρες, καθώς συνειδητά ή υποσυνείδητα θεωρούνται υποδεέστερες.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Αμερικής, όπου στον χώρο της ακαδημίας και συγκεκριμένα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι μισθοί ήταν πολύ υψηλότεροι όσο η πλειοψηφία των καθηγητών ήταν άνδρες. Καθώς οι γυναίκες εισέρχονταν στο χώρο, η μισθολογική κλίμακα μειώθηκε.

Έχοντας αναφέρει τα πιο πάνω, στόχος της Κυβέρνησης είναι η υιοθέτηση μιας διαφορετικής προσέγγισης στην καταπολέμηση των διακρίσεων και στην προώθηση της ισότητας των φύλων, μακριά από αποσπασματικές, αλλά μέσα από ολιστικές δράσεις. Πιο συγκεκριμένα, προς αυτή την κατεύθυνση ο πρώτος στόχος είναι η θεσμοθέτηση του Γραφείου Επίτροπου Ισότητας, ώστε να κατευθύνει την παραγωγή πολιτικής, να έχει συντονιστικό ρόλο και να παρακολουθεί την οριζόντια εφαρμογή των πολιτικών ισότητας σε όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία. Έχει ήδη αποφασιστεί από το Υπουργικό Συμβούλιο όπως όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία ορίσουν άτομο το οποίο θα εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση σε συντονισμό με το Γραφείο Επιτρόπου. Για να γίνω πιο σαφής, θα καταρτιστεί ο Εθνικός Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Ισότητα των Φύλων, ο οποίος θα εκπονηθεί σε συνεργασία με όλα τα Υπουργεία / Υφυπουργεία, μετά από διαβουλεύσεις με τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και την κοινωνία των πολιτών.

Ακολούθως, τα Υπουργεία/Υφυπουργεία θα εκπονήσουν το δικό τους εσωτερικό πλάνο δράσης, ώστε να υλοποιηθεί η Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα. Προς αυτή την κατεύθυνση κάθε Υπουργείο ορίζει Λειτουργό Ισότητας των Φύλων. Το άτομο αυτό θα είναι σε συνεχή επαφή και συνεννόηση με το Γραφείο Επίτροπου Ισότητας, το οποίο –πάντα σε συνεννόηση βέβαια με το Υπουργείο του –θα δημιουργήσει πλάνο δράσης, το οποίο θα υλοποιεί τους στόχους της στρατηγικής.

Όσον αφορά στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης στον τομέα της ισότητας των φύλων σε σχέση με την εκπαίδευση, αυτές περιλαμβάνουν :

-        Τον εμπλουτισμό του περιεχόμενου των εκπαιδευτικών μας προγραμμάτων με δράσεις που προάγουν την ενσυναίσθηση, την ισότητα των φύλων, την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών, τη συναίνεση και τον σεβασμό ώστε τα σχολεία μας να ανταποκρίνονται στις πραγματικότητες του σύγχρονου κόσμου και να προωθούνται οι υγιείς σχέσεις.

-        Επεκτείνουμε τον θεσμό των σχολείων STEAM σε όλες τις πόλεις και προωθούμε τη συγκεκριμένη προσέγγιση στο γενικό αναλυτικό πρόγραμμα, ενώ παράλληλα καταπολεμούμε τα έμφυλα στερεότυπα.

-        Μέσα από την ουσιαστική ενίσχυση του επαγγελματικού προσανατολισμού κατευθύνουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες στη βάση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων τους. Στόχος είναι να ενθαρρυνθούν και τα κορίτσια να ακολουθήσουν τα επαγγέλματα του μέλλοντος και παραδοσιακά «ανδρικά επαγγέλματα» αλλά και να επιτρέψουμε στα αγόρια, εφόσον το επιθυμούν και έχουν τις ικανότητες, να ακολουθήσουν παραδοσιακά «γυναικεία επαγγέλματα».

-        Για να είναι βέβαια αυτό εφικτό οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι σύμβουλοι επαγγελματικής κατεύθυνσης θα πρέπει να εκπαιδεύονται συστηματικά για θέματα που αφορούν στην αποδόμηση των έμφυλων στερεοτύπων και να λειτουργούν συνειδητά χωρίς αποκλεισμούς.

Θα ήθελα να τονίσω ότι οι γυναίκες δεν είναι ομοιογενής ομάδα. Με άλλα λόγια, κάθε γυναίκα στη βάση του κοινωνικοοικονομικού της υπόβαθρου, της εθνικής καταγωγής της, της θρησκείας, μεταξύ άλλων, αντιμετωπίζει πολλαπλές διακρίσεις. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που πέραν των πολιτικών που αφορούν στον γενικό πληθυσμό γυναικών στη βάση των βιολογικών τους διαφορών, την ίδια στιγμή θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τα πιο πάνω με στόχο τη συμπερίληψή τους στην κοινωνία μας.

Γνωρίζω πολύ καλά ότι ο προσωπικός σας και ο επαγγελματικός σας στόχος είναι η ευημερία των παιδιών μας και της κοινωνίας μας. Γνωρίζω, επίσης, ότι το επάγγελμά σας είναι λειτούργημα και σας συγχαίρω για το έργο σας. Ήρθε η ώρα τα θέματα ισότητας των φύλων, και άλλα ζητήματα που αφορούν στα παιδιά, να ενταχθούν ως προτεραιότητες στον σχολικό χώρο.

Όπως γνωρίζετε πολύ καλύτερα από εμένα, τα θέματα που απασχολούν τα παιδιά μας στην καθημερινότητα τους ξεπερνούν την Ιστορία, τα Νέα, τα Μαθηματικά και τα Αρχαία. Χωρίς να μειώνουμε τη σημασία της ακαδημαϊκής υπόστασης και της διδακτέας ύλης, μέσω των πιο πάνω πολιτικών και δράσεων που έχω αναφέρει, αλλά και με καινοτόμες δράσεις μέσα από τη διδακτέα ύλη, μπορούμε να διαμορφώσουμε τη συμπεριληπτική κοινωνία που θέλουμε. Μπορούμε να θωρακίσουμε τα παιδιά απέναντι σε βλαπτικά στερεότυπα και συμπεριφορές που επηρεάζουν τις επιλογές τους, αλλά και την ασφάλεια και την ευημερία τους.

Προς αυτή την κατεύθυνση, η συνεργασία του Γραφείου Επίτροπου Ισότητας των Φύλων με το Υπουργείο Παιδείας, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, είναι δεδομένη και βρισκόμαστε στη διάθεσή σας για ενίσχυση των δράσεών σας με στόχο μια πιο υγιή κοινωνία και πιο δυνατή οικονομία, χωρίς αποκλεισμούς. 

(ΕΠ/ΣΧ)