Ανακοινωθέντα

Η νέα Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων είναι συνέχεια του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2019-2023. Έχει διαμορφωθεί λαμβάνοντας υπόψη και τα όσα έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και τις παγκόσμιες προκλήσεις και κρίσεις που επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών, γυναικών και ανδρών στην Κύπρο. Η Εθνική Στρατηγική είναι το βασικότερο έγγραφο πολιτικής για την Ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών και αποτελεί την κατευθυντήρια γραμμή για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς και για τις πολιτικές του κράτους.

Είναι αποτέλεσμα συνεργασίας και διαβούλευσης με όλα τα Υπουργεία, Υφυπουργεία, τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, την κοινωνία των πολιτών, οργανώσεις εργοδοτών, συνδικαλιστικές οργανώσεις και ακαδημαϊκά ιδρύματα. Διαμορφώθηκε στη βάση εθνικών και ευρωπαϊκών νομοθετημάτων και πολιτικών, όπως και διεθνών συμβάσεων και κατευθυντήριων εγγράφων, με πυξίδα μας την πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνο και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση κάθε Μορφής Διάκρισης κατά των Γυναικών.

Η νέα Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων τέθηκε άμεσα σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2024. Μετά από σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο συντονισμός, η παρακολούθηση και η αξιολόγησή της έχει ανατεθεί στην Επίτροπο Ισότητας των Φύλων. Στη βάση αυτή της πρότασης ενισχύεται η στενή συνεργασία με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία.

Για την επιτυχή υλοποίησή της έχουν οριστεί λειτουργοί Ισότητας των φύλων σε όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία, με τους οποίους και τις οποίες συντονιζόμαστε και συνεργαζόμαστε για την εφαρμογή στοχευμένων πολιτικών, μέτρων και δράσεων.

Έχοντας υπόψη τον σημαντικό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην υλοποίηση της Στρατηγικής, υπάρχει συνεχής και αμφίδρομη ενημέρωση, εισηγήσεις και ανταλλαγή ιδεών με τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας.

Η Εθνική Στρατηγική περιλαμβάνει 13 θεματικές και 66 δράσεις.

Οι 13 θεματικές είναι:

1. Έμφυλος προϋπολογισμός: Ισότιμη κατανομή δημόσιων πόρων.
2. Φύλο και Εργασία: Ισότιμη πρόσβαση στην απασχόληση, προώθηση ισόρροπης εκπροσώπησης γυναικών και ανδρών, μείωση χάσματος αμοιβών και συντάξεων.
3. Φύλο και Κοινωνική Πολιτική: Ενίσχυση αποτελεσματικού κοινωνικού κράτους στη βάση της οπτικής του φύλου.
4. Φύλο και Υγεία: Ισότιμη πρόσβαση στην υγεία, στη βάση των διαφορετικών αναγκών γυναικών και ανδρών.
5. Φύλο και Δικαιοσύνη: Δημιουργία έμφυλης κουλτούρας στα σώματα της δικαιοσύνης και ισότιμη πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
6. Φύλο και Εξωτερική Πολιτική: Έμφυλες προσεγγίσεις στην Εξωτερική Πολιτική.
7. Φύλο και Εκπαίδευση και Πολιτισμός: Διαμόρφωση έμφυλης εκπαιδευτικής και πολιτιστικής κουλτούρας.
8. Φύλο και Αθλητισμός: Ενδυνάμωση και ισότιμη αναγνώριση του γυναικείου αθλητισμού και αποδόμηση έμφυλων στερεοτύπων στον αθλητισμό.
9. Φύλο και Αγροτική Ανάπτυξη, Περιβάλλον, Κλιματική Αλλαγή, Ενέργεια και Μεταφορές: Ενίσχυση ορατότητας αγροτισσών και γυναικών της υπαίθρου. Διαμόρφωση έμφυλων συστημάτων μεταφορών. Αναγνώριση έμφυλου αντικτύπου που έχει η κλιματική και ενεργειακή κρίση.

10. Έρευνα, Καινοτομία και Ψηφιακός Μετασχηματισμός: Ενδυνάμωση ανδρών και γυναικών και ισότιμη αξιοποίηση των ψηφιακών δυνατοτήτων.

11. Φύλο και Άμυνα: Διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος με περισσότερη ευαισθησία στην έμφυλη διάσταση.

12. Φύλο και Θέσεις Λήψης Αποφάσεων: Προώθηση ισόρροπης εκπροσώπησης γυναικών και ανδρών για δίκαιη και αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση στη λήψη αποφάσεων.

13. Φύλο και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Ενεργή συμβολή στη διαμόρφωση έμφυλων προτύπων, εξάλειψη στερεοτύπων και προκαταλήψεων.

Όσον αφορά τις 66 δράσεις δεν υπάρχει κάποια που να αποτελεί προτεραιότητα. Η στρατηγική είναι διαμορφωμένη με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε οι περισσότερες δράσεις να είναι αλληλένδετες και η εφαρμογή τους να είναι ολιστική, και έχουμε ήδη αρχίσει να τροχοδρομούμε δράσεις σε διάφορους τομείς.

Για σκοπούς της σημερινής διάσκεψης να αναφερθώ ενδεικτικά στις πιο κάτω δράσεις:

-          Εφαρμογή του έμφυλου προϋπολογισμού. Η δράση αυτή μπορεί να φέρει αρκετές λύσεις και να επισπεύσει την επίτευξη ουσιαστικής Ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Πιο συγκεκριμένα, ο έμφυλος προϋπολογισμός σημαίνει ότι η διαδικασία του καταρτισμού του προϋπολογισμού θα γίνεται στη βάση στατιστικών, με βασικό παράγοντα το φύλο και την ηλικία σε συνδυασμό με στατιστικές που αφορούν το εργατικό δυναμικό, τους άνεργους και τις άνεργες, τους χαμηλο-συνταξιούχους και τις χαμηλο-συνταξιούχες και τα άτομα που ζουν στο όριο της φτώχειας. Να περιλαμβάνει δηλαδή την οπτική του φύλου σε όλα τα επίπεδα κατάρτισης του προϋπολογισμού, αλλά και την αξιολόγηση των επιπτώσεων του προϋπολογισμού ως προς το φύλο, ενσωματώνοντας την αρχή της Ισότητας σε όλα τα στάδια κατάρτισής του.

Είναι ένα τεχνικό εργαλείο και για την εφαρμογή του έχουμε αιτηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) για τεχνική στήριξη και αναμένουμε απάντηση, η οποία εύχομαι να είναι θετική. Να υπογραμμίσω ότι δεν είναι μια εύκολη διαδικασία, αλλά μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο για να εφαρμοστεί πλήρως.

-          Δημιουργία προγραμμάτων ψηφιακής εκπαίδευσης για γυναίκες της υπαίθρου, ώστε οι επιχειρηματίες, οι γυναίκες και άνδρες της υπαίθρου, να μπορούν να αξιοποιούν τις έξυπνες συσκευές τους για προώθηση των προϊόντων τους είτε να μπορούν πιο εύκολα να χειρίζονται ηλεκτρονικές υπηρεσίες και εφαρμογές που εξυπηρετούν την καθημερινότητά τους. Η πιο πάνω δράση αναμένεται να υλοποιηθεί σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου και το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος.

-          Αναγνωρίζοντας τη σημασία της παιδείας προωθείται σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Νεολαίας και Αθλητισμού διοργάνωση επιμορφωτικών προγραμμάτων για καθηγητές/καθηγήτριες Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής και άλλους/άλλες εκπαιδευτικούς, με στόχο την αποδόμηση έμφυλων στερεοτύπων και την ισότητα των φύλων.

-          Προώθηση ενεργειών σε γειτονικές χώρες στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας μαζί τους είναι ανάμεσα στις δράσεις που αφορούν την εξωτερική μας πολιτική και ήδη προωθούνται από το Υπουργείο Εξωτερικών. Στόχος είναι η αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ιδιότητας της ως κράτους μέλους της ΕΕ για ενίσχυση των διμερών σχέσεων με γειτονικές χώρες και περαιτέρω ανάδειξη της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική. Στο ευρύτερο πλαίσιο της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου και αξιοποιώντας το θέμα της ισότητας των φύλων ως διπλωματικό όχημα με θετικό αντίκτυπο και επί της ουσίας, οργανώνεται και φέτος, στο πλαίσιο της ετήσιας συνάντησης της Επιτροπής του ΟΗΕ για το Καθεστώς της Γυναίκας, στη Νέα Υόρκη εκδήλωση με τίτλο «Eliminating violence against women and girls through alleviating poverty: the importance gender mainstreaming in policymaking and in financing». Στην εκδήλωση θα συμμετέχουν με ομιλίες εκπρόσωποι του ΟΗΕ, του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Ιορδανίας, της Πορτογαλίας και άλλων χωρών. Η εκδήλωση θα διοργανωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία τον ερχόμενο Μάρτιο.

-          Μια νέα θεματική αφορά την Ισότητα και τη Δικαιοσύνη και αρχίζουμε με τη σύσταση Επιτροπής Ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Πυροσβεστική Υπηρεσία και στο Τμήμα Φυλακών, με στόχο τον σχεδιασμό και την εφαρμογή δράσεων προαγωγής της Ισότητας και αποδόμησης των έμφυλων στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Η δράση αυτή θα γίνει σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, την Πυροσβεστική Υπηρεσία και το Τμήμα Φυλακών.

Θέλω επίσης να υπογραμμίσω ότι για πρώτη φορά και στο πλαίσιο της οριζόντιας δράσης μας περιλαμβάνονται και συγκεκριμένες θεματικές για τις γυναίκες και τον αθλητισμό και τον πολιτισμό.

Σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής είναι η αξιολόγηση, η λογοδοσία και η διαφάνεια. Μέσω ρυθμίσεων καταγραφής της προόδου υλοποίησης των δράσεων που προωθούνται στο πλαίσιο της Στρατηγικής επιδιώκεται η διαρκής ανατροφοδότηση και αξιολόγηση του βαθμού επίτευξης των προγραμματικών στόχων της Στρατηγικής. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης, της λογοδοσίας και της διαφάνειας, το Γραφείο μας θα προβαίνει σε τακτική άτυπη αξιολόγηση της υλοποίησης της στρατηγικής, σε ετήσια βάση, σε συνεργασία με τη διυπουργική επιτροπή, δηλαδή με τους/τις λειτουργούς Ισότητας των φύλων. Πιο συγκεκριμένα, οι αρμόδιοι φορείς θα καλούνται να υποβάλλουν αναφορές προόδου, περιλαμβανομένων ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων χωρισμένων ανά φύλο και άλλων χρήσιμων πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο υλοποίησης των δράσεων της Στρατηγικής που εμπίπτουν στον τομέα ευθύνης τους. Μελετώντας την αξιολόγηση της προόδου υλοποίησης της στρατηγικής, το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς έχουν τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν με εισηγήσεις στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται πως απαιτούνται πρόσθετες δράσεις, αλλαγές και αναθεωρήσεις σε δράσεις ή/και πολιτικές που προωθούνται στο πλαίσιο της Στρατηγικής.

Αξιοποιώντας την τεχνολογία, θα δημοσιεύονται στοιχεία παρακολούθησης και αξιολόγησης, τα οποία θα επικαιροποιούνται κατά τακτά χρονικά διαστήματα και θα είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα για ενημέρωση της ευρύτερης κοινωνίας και όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Η Εθνική Στρατηγική είναι ήδη αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Γραφείου μας.

Θεσμοθετείται, παράλληλα, για τον σκοπό της αξιολόγησης και της παρακολούθησης της υλοποίησης της Στρατηγικής, η «Πλατφόρμα της Κοινωνίας των Πολιτών», η οποία θα αποτελείται από διάφορους φορείς και οργανώσεις που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της Στρατηγικής και θα προχωρεί στη δομημένη ενδιάμεση άτυπη αξιολόγηση (στα μέσα 2025) της Στρατηγικής.

Πρόσθετα των πιο πάνω, με την ολοκλήρωση της Εθνικής Στρατηγικής προβλέπεται ολιστική αξιολόγηση υλοποίησης της, καταγράφοντας διαπιστώσεις και συμπεράσματα, στη βάση και των σχετικών ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών που περιλαμβάνονται στη Στρατηγική και της συλλογής δεδομένων, εκθέσεων και συμπερασμάτων των αξιολογήσεων από μέρους του Γραφείου Επίτροπου Ισότητας, της διυπουργικής επιτροπής και της Πλατφόρμας της Κοινωνίας των Πολιτών.

Στην τελική αξιολόγηση αναμένεται να παρουσιαστούν και εισηγήσεις σε σχέση με την ετοιμασία και διαμόρφωση της επόμενης τριετούς Στρατηγικής. Στη βάση των πιο πάνω, το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, σε συνεργασία με τη διυπουργική επιτροπή, θα ετοιμάσει τελική έκθεση για ενημέρωση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Τέλος, όπως καταγράφεται και ως προϋπόθεση στη Στρατηγική, θα δημιουργηθούν από τα Υπουργεία και Υφυπουργεία δικά τους πλάνα δράσης για την προώθηση της Ισότητας των φύλων, σε συνεργασία και με τους/τις λειτουργούς αρμόδιους για την ισότητα των φύλων. Σε αυτά τα πλάνα θα περιλαμβάνονται δράσεις που αναφέρονται στη στρατηγική αλλά και επιπρόσθετες δράσεις που θα υλοποιηθούν από τα Υπουργεία και Υφυπουργεία και αφορούν την ισότητα των φύλων. Το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής το έχουν ήδη πράξει. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχει ήδη ετοιμάσει προσχέδιο και θα εργαστούμε και με τα άλλα Υπουργεία και Υφυπουργεία προς αυτή την κατεύθυνση.

Πριν κλείσω, να ευχαριστήσω όλους και όλες τους/τις Υπουργούς/Υφυπουργούς για την αγαστή μας συνεργασία και φυσικά τους λειτουργούς Ισότητας του κάθε Υπουργείου που χωρίς αυτούς και αυτές δεν θα υπήρχε το σημερινό ολοκληρωμένο κείμενο.

Τέλος, να επαναλάβω ότι συνεχίζουμε να κτίζουμε σε ό,τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα, αξιοποιώντας το εργαλείο της οριζόντιας ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στις πολιτικές του κράτους. Συνεχίζουμε να δημιουργούμε και να ενισχύουμε τις στρατηγικές συνεργασίες με την ευρύτερη κοινωνία των πολιτών με εξωστρέφεια και στοχεύμενες δράσεις. Στόχος ένας και μοναδικός, η θεμελίωση της κουλτούρας της Ισότητας των Φύλων.

(NZ/ΓΣ)