Ανακοινωθέντα

Συγχαρητήρια στη Γυναικεία Οργάνωση Δημοκρατικού Κόμματος (ΓΟΔΗΚ) Πάφου, για τη διοργάνωση αυτής της εκδήλωσης και ευχαριστώ για την πρόσκληση να βρίσκομαι σήμερα εδώ μαζί σας.

Η ισότιμη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην πολιτική σκήνη αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για μια ουσιαστική δημοκρατία και χρηστή διακυβέρνηση. Εκτός από την ενίσχυση και βελτίωση του δημοκρατικού συστήματος, η συμμετοχή περισσότερων γυναικών στη λήψη πολιτικών αποφάσεων έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία, που μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ζωής γυναικών και ανδρών. Στα οφέλη συγκαταλέγονται δικαιότερες κοινωνίες και πιο συμμετοχική διακυβέρνηση, υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, θετικές εξελίξεις στους τομείς της παιδείας, της υγείας και των υποδομών. Την ίδια στιγμή με την παρουσία γυναικών στην πολιτική σκήνη δημιουργούμε πρότυπα, αφού, όπως λέει και η γνωστή Marian Wright Edelman, «δεν μπορείς να γίνεις αυτό που δεν βλέπεις».

Για να προλάβω και τη συζήτηση των ποσοστώσεων και το κατά πόσον θα πρέπει να έχουμε με το «ζόρι» γυναίκες, έστω και αν δεν είναι ικανές, η απάντηση είναι ότι ούτε άνδρες θέλουμε που δεν είναι ικανοί.

Υπάρχουν και γυναίκες και άνδρες που είναι ικανότατοι/ες, και είναι αυτούς και αυτές που χρειαζόμαστε στην πολιτική σκήνη και στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Δυστυχώς, όμως, λόγω και του κοινωνικό-πολιτικού πλαισίου, διαχρονικά, είναι γεγονός ότι από τη δημιουργία της Δημοκρατίας τα κέντρα λήψεως αποφάσεων της χώρας μας, σε όλα τα επίπεδα, αποτελούνταν από άνδρες, είτε αυτοί ήταν ικανοί είτε όχι. 

Τι συμβαίνει ανά το παγκόσμιο: 7% των ηγετών χωρών είναι γυναίκες και μόλις το 24%  νομοθέτες. Για το τελευταίο χρειάστηκαν 30 χρόνια, αφού το 1995 οι νομοθέτες ήταν στο 11%. Στη χώρα μας, για πρώτη φορά στην ιστορία, με την Κυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη έχουμε αγγίξει το 39% στο Υπουργικό Συμβούλιο, το 40% γυναικών προέδρων και αντιπροέδρων στα Διοικητικά Συμβούλια (ΔΣ) και αυτό αφορά στους διορισμούς.

Όσον αφορά στη Βουλή των Αντιπροσώπων, δυστυχώς η συμμετοχή γυναικών βρίσκεται στο 14%. Στην Ευρωβουλή έχουμε μόνο μια γυναίκα, και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση η συμμετοχή γυναικών είναι στο 15%.

Οι λόγοι που αφορούν στους χαμηλούς αριθμούς είναι πολλοί και πολυεπίπεδοι:

Τα πολιτικά κόμματα έχουν πρωταρχικό ρόλο στον καθορισμό της ποσότητας και της ποιότητας των ευκαιριών συμμετοχής των γυναικών στην κομματική πολιτική. Οι ευκαιρίες που έχουν οι γυναίκες να αναλάβουν ηγετικές θέσεις εξαρτώνται επίσης από τα πολιτικά κόμματα, που ελέγχουν τις διαδικασίες επιλογής και έγκρισης μελών. Επιπλέον, τα πολιτικά κόμματα αποφασίζουν για την ιεράρχηση των υποψηφίων στους εκλογικούς συνδυασμούς και στους συνδυασμούς (λίστες) των εκλογικών περιφερειών, καθώς και στις κομματικές δομές. Οι ηγέτες των περισσότερων πολιτικών κομμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι άνδρες, όπως καταδεικνύει έκθεση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) με θέμα την ισότητα των φύλων στην εξουσία και τη λήψη αποφάσεων.

Τα επίσημα και ανεπίσημα δίκτυα, που λειτουργούν στο πλαίσιο των πολιτικών κομμάτων, επηρεάζουν καθοριστικά την ανέλιξη σε ηγετικές θέσεις, τη διατήρηση της κομματικής υποστήριξης και την εφαρμογή αλλαγών στις πολιτικές. Οι άνδρες είναι εκείνοι που κατεξοχήν συμμετέχουν στις δραστηριότητες της ανεπίσημης δικτύωσης μετά το ωράριο εργασίας. Κατά συνέπεια, η ύπαρξη των εν λόγω δικτύων σε χώρους όπου επικρατεί η ανδρική παρουσία μπορεί να διατηρήσει την ανδρική κυριαρχία και ηγεσία, σύμφωνα με την έκθεση του EIGE με θέμα την ισότητα των φύλων στην εξουσία και τη λήψη αποφάσεων.

Παράλληλα, τα στερεότυπα των φύλων κρατούν τις γυναίκες μακριά από τις ηγετικές θέσεις. Η συντήρηση των στερεοτύπων με βάση το φύλο, και της εσωτερικής νοοτροπίας πολλών πολιτικών κομμάτων, που χαρακτηρίζεται από το επικρατέστερο «αρσενικό» προφίλ ηγεσίας εξακολουθούν να αποτελούν εμπόδιο στην ίση εκπροσώπηση. Οι ηγετικές θέσεις καταλαμβάνονται παραδοσιακά κυρίως από άνδρες. Τα χαρακτηριστικά και οι ικανότητες που αναμένεται να διαθέτουν οι ηγέτες −όπως η επιβολή, η υπεροχή ή η ορθολογική σκέψη− θεωρούνται τυπικά ανδρικά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα η ηγεσία να συσχετίζεται συχνά με τους άνδρες.

Τα στερεότυπα των φύλων αντανακλώνται επίσης στην κατανομή των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών.  Οι άνδρες κυριαρχούν σε χαρτοφυλάκια που σχετίζονται π.χ. με την Άμυνα, την Εξωτερική Πολιτική, την Οικονομία, ενώ οι γυναίκες αναλαμβάνουν, κυρίως, επιτροπές που αφορούν πιο κοινωνικά θέματα, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο το στερεότυπο ότι είναι πιο κατάλληλες για τομείς όπως η Παιδεία, η Υγεία και ο Πολιτισμός. Η Χριστιάνα Ερωτοκρίτου είναι μια από τις γυναίκες που έχει καταρρίψει αυτό το στερεότυπο. Οι γυναίκες χρειάζονται σε όλους τους τομείς της ζωής.

Το μήνυμα που θέλω να περάσω σήμερα είναι ότι δεν πρόκειται για διαγωνισμό ή ανταγωνισμό μεταξύ γυναικών και ανδρών. Σίγουρα, όταν σκεφτόμαστε γυναίκες στην πολιτική δεν θα πρέπει να  είναι η εξαίρεση αλλά η κανονικότητα. Οι γυναίκες έχουν να προσφέρουν στην πολιτική εξίσου με τους άντρες.

Ένα παράδειγμα που χρησιμοποιώ συχνά και αφορά στη σημασία της συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων είναι η ενδοοικογενειακή βία. Το σχετικό νομοσχέδιο είχε κατατεθεί και ψηφιστεί, αφότου γυναίκες είχαν εισέλθει στη Βουλή τη δεκαετία του 80.  Ακόμη ένα παράδειγμα είναι οι προσπάθειες που καταβάλαμε με τη φίλη Χριστιάνα, οι οποίες αφορούν στην τροποποίηση του περί Εμπορίας Προσώπων Νόμου σε σχέση με την ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών από θύματα εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση.

Χριστιάνα, σε ευχαριστώ και δημόσια και θεσμικά για την άψογή μας συνεργασία γι’ αυτή την επιτυχία. Δεν θα ξεχάσω τι ακούγαμε στην ολομέλεια της Βουλής πριν από την ομόφωνη έγκριση της  τροποποίησης, όπως «θα βάλουμε όλους τους άνδρες στη φυλακή».

Η ισότητα των φύλων έχει γίνει λίγο της μόδας τα τελευταία χρόνια και έχουμε χάσει κάθε έννοιά της. Σε μια προσπάθεια ολιστικών προσεγγίσεων και μακριά από συνθηματολογίες, η Κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη προχωρεί με σοβαρότητα στη δημιουργία δράσεων και πολιτικών, που στόχο έχουν να επαναφέρουν τη συζήτηση της ισότητας των φύλων στην ορθή της βάση και να δημιουργήσει ένα περιβάλλον φιλικό προς τα δυο φύλα. Την ίδια στιγμή, στόχος της Κυβέρνησης είναι να δοθεί χώρος και φωνή στις γυναίκες, ώστε να απολαμβάνουν και αυτές το σύνολο των δικαιωμάτων τους.

Επίσης, μέσα από τις ενέργειές μας, θέλουμε τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια να μπορούν, μέσα σε αυτό το περιβάλλον, να φτάσουν στο μέγιστο των ικανοτήτων τους μακριά από στερεότυπα και προκαταλήψεις.

Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της συζήτησής μας σήμερα, που αφορά στις γυναίκες στην πολιτική και τα κέντρα λήψης αποφάσεων, η Κυβέρνηση προχωρεί με στοχευμένες πολιτικές και δράσεις:

Έχουμε εντοπίσει, όχι μόνο εμείς, αλλά και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) μάς εξηγεί στην έκθεσή του ότι οι γυναίκες δεν έχουν προσωπικό χρόνο  λόγω της ανάληψης ρόλων φροντίδας είτε για τα παιδιά είτε για τα ηλικιωμένα άτομα.  Παράλληλα, οι γυναίκες ασχολούνται και με τη λεγόμενη αόρατη εργασία στο σπίτι: την καθαριότητα το μαγείρεμα κλπ. Προς αυτή την κατεύθυνση, το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας προχωρεί στη δημιουργία δομών για βρέφη και νήπια, καθώς και για άτομα τρίτης ηλικίας, μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το Υφυπουργείο έχει ήδη υπογράψει δύο συμφωνίες με Δήμους, και σε βάθος χρόνου, στόχος είναι η δημιουργία συνολικά 30 δομών.

Η Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας προχωρεί στη σταδιακή επέκταση του ολοήμερου σχολείου, ενώ κατέθεσε πρόσφατα νομοσχέδιο και ψηφίστηκε από τη Βουλή η υποχρεωτική δημόσια εκπαίδευση από την ηλικία των 4^ων ετών. Είναι γεγονός ότι αυτές οι πολιτικές θα ωθήσουν τις γυναίκες στην πλήρη απασχόληση αλλά και στον ελεύθερο χρόνο, ώστε, εάν επιθυμούν, να έχουν την επιλογή να εμπλακούν στα κοινά και την πολιτική ζωή. 

Την ίδια στιγμή, όμως, κυρίες και κύριοι, επαναλαμβάνω, ότι στο πλαίσιο ολιστικών προσεγγίσεων, θα πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για αποδόμηση των στερεοτύπων στα σχολεία, με συστηματικές ενημερώσεις στα παιδιά και τις/τους εκπαιδευτικούς.  Η δημιουργία δομών  θα δώσει μια ανάσα στις γυναίκες. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, εάν δεν υιοθετηθεί ισότιμη ανάληψη ευθυνών στο σπίτι και στη φροντίδα των παιδιών και από τους άνδρες θα συνεχίσουμε να αναπαράγουμε το ίδιο καθεστώς, με επέκταση των ωρών εργασίας και τη διπλή βάρδια για τις γυναίκες.

Εν κατακλείδι, θα ήθελα να συγχαρώ το Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗΚΟ) και τον Πρόεδρό του κ. Νικόλα Παπαδόπουλο για την ισότιμη συμμετοχή γυναικών και ανδρών στο ψηφοδέλτιο του ΔΗΚΟ για τις ευρωεκλογές.

Το Γραφείο μας είναι στη διάθεση κομμάτων  για οποιαδήποτε στήριξη, με ιδέες και δράσεις, αλλά και χρηματοδότηση μέσα από τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, για την ανάδειξη γυναικών στην πολιτική. Εκφράζουμε την ετοιμότητά μας να υποβοηθήσουμε τις προσπάθειες για προώθηση της ισότιμης συμμετοχής στην πολιτική.

(ΕΠ/ΜΣ)