Ανακοινωθέντα

Είναι μεγάλη μου τιμή να βρίσκομαι εδώ σήμερα, για να συζητήσουμε για το νομικό πλαίσιο της αναδοχής στην Κύπρο και τις σημαντικές αλλαγές που προωθούνται αυτό το διάστημα από την Κυβέρνηση.

Όπως όλοι γνωρίζετε, κάθε απόφαση που επηρεάζει το παιδί πρέπει να λαμβάνεται με βάση το βέλτιστο συμφέρον του. Η αναδοχή παιδιών είναι μια πράξη αγάπης και παράλληλα ευθύνης που μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός παιδιού, προσφέροντάς του ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, όταν η βιολογική του οικογένεια δεν μπορεί να το προσφέρει.

Η αναδοχή είναι μια διαδικασία εναλλακτικής φροντίδας και προστασίας παιδιών, την νομική ευθύνη των οποίων έχει το κράτος, και μέσω της οποίας, ένα παιδί τοποθετείται προσωρινά σε μια οικογένεια που δεν είναι η βιολογική του. Σκοπός της είναι η αποϊδρυματοποίηση των παιδιών και η τοποθέτησή τους σε ένα ασφαλές και σταθερό περιβάλλον. Οι ανάδοχοι γονείς αναλαμβάνουν την ευθύνη για την καθημερινή φροντίδα και την ανατροφή του παιδιού, με στόχο να του παρέχουν ένα ασφαλές και σταθερό περιβάλλον, μέχρι να μπορέσει να επιστρέψει στην οικογένειά του ή να βρεθεί μια μόνιμη λύση, όπως η υιοθεσία.

Μεταξύ των  κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) η αναδοχή παιδιών ρυθμίζεται από νομικά πλαίσια που διασφαλίζουν τα δικαιώματα και την προστασία των παιδιών, ενώ παράλληλα προάγουν την αλληλεγγύη και τη συνεργασία μεταξύ των χωρών. Συγκεκριμένα, ο Κανονισμός (ΕΕ)2019/1111 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2019, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, και για τη διεθνή απαγωγή παιδιών (ΕΕ L 178 της 2.7.2019),αποτελεί ένα σημαντικό νομικό πλαίσιο που διέπει, μεταξύ άλλων, εκτός από το διαζύγιο, τη γονική μέριμνα, τη διαδικασία διεθνών απαγωγών και τις διαδικασίες αναδοχής παιδιών ανάμεσα σε κράτη μέλη της ΕΕ.

Ο Κανονισμός θεσπίζει ενιαίους κανόνες δικαιοδοσίας για το διαζύγιο, τον δικαστικό χωρισμό και την ακύρωση του γάμου καθώς και για τις διαφορές επί θεμάτων γονικής μέριμνας με διεθνή διάσταση. Διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία των αποφάσεων, καθώς και των δημοσίων εγγράφων και ορισμένων συμφωνιών στην Ένωση μέσω της θέσπισης διατάξεων σχετικά με την αναγνώριση και την εκτέλεσή τους σε άλλα κράτη μέλη.

Επίσης περιέχει διατάξεις που συμπληρώνουν τη σύμβαση της Χάγης για τα αστικά θέματα της διεθνούς απαγωγής παιδιών. Καλύπτει τις «αστικές υποθέσεις», στις οποίες περιλαμβάνονται οι διαδικασίες ενώπιον πολιτικών δικαστηρίων και οι συνακόλουθες αποφάσεις καθώς και δημόσια έγγραφα και ορισμένες εξωδικαστικές συμφωνίες σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας. Κάθε είδους τοποθέτηση παιδιού σε ανάδοχη οικογένεια –δηλαδή, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και διαδικασία, υπό τη φροντίδα ενός ή περισσοτέρων ατόμων– ή σε ίδρυμα, σε άλλο κράτος μέλος εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού, εκτός αν αποκλείεται ρητά, όπως για παράδειγμα η τοποθέτηση με σκοπό την υιοθεσία και η τοποθέτηση υπό τη φροντίδα γονέα ή, κατά περίπτωση, υπό τη φροντίδα οποιουδήποτε άλλου στενού συγγενή όπως δηλώνεται από το κράτος μέλος υποδοχής.

Σε διεθνές επίπεδο, η Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Παιδιού που κυρώσαμε ως χώρα με νόμο, αποτελεί ένα σημαντικό και δεσμευτικό διεθνές νομικό έγγραφο που προστατεύει και προωθεί τα δικαιώματα και την ευημερία των παιδιών.  Η εν λόγω Σύμβαση δεν αναφέρεται ειδικά στην αναδοχή, περιέχει όμως διατάξεις που είναι σημαντικές για διοικητικές αποφάσεις και διαδικασίες για την προστασία των παιδιών, όπως  είναι η αναδοχή. Συγκεκριμένα, προβλέπει το δικαίωμα κάθε παιδιού να ζει και να αναπτύσσεται σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που του προσφέρει αγάπη, ασφάλεια και κατανόηση. Αυτό το δικαίωμα μπορεί να ερμηνευθεί ως η βάση για την αναδοχή, καθώς προωθεί την έννοια της οικογένειας και του ασφαλούς περιβάλλοντος για τα παιδιά. Όπωςθα δούμε και στη συνέχεια, η Σύμβαση για την Προστασία του Παιδιού αποτελεί τον πυρήνα του νέου νομοσχεδίου για την αναδοχή στην Κύπρο.

Στην Κύπρο η αναδοχή εφαρμόστηκε το 1956 με τον περί Παιδιών Νόμο Κεφ 352, ένα νομοθέτημα που θα τολμήσω να πω απαρχαιωμένο, στο οποίο υπάρχει σχετική πρόνοια που προβλέπει την φροντίδα παιδιών από το κράτος, η οποία στην πράξη γίνεται  με εσωτερικές διαδικασίες. Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ), που υπάγονται στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή του νόμου και τη διαχείριση των περιπτώσεων αναδοχής.

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων αναφέρει στην πρότασή του προς το Υπουργικό Συμβούλιο, ότι ο αριθμός των παιδιών υπό την φροντίδα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας  ανέρχεται στα 1500 περίπου παιδιά, εκ των οποίων τα 1200 είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι, αιτητές διεθνούς προστασίας, οι οποίοι φιλοξενούνται είτε σε συγγενικές ανάδοχες οικογένειες είτε σε ιδρύματα εφηβικής προστασίας. Από τα υπόλοιπα παιδιά που τίθενται υπό την γονική μέριμνα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, το 29% είναι τοποθετημένο σε ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας, το 65% φιλοξενείται σε εγκεκριμένες ανάδοχες οικογένειας και το 6% είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα ημιαναξέρτητης διαβίωσης.

Το σημερινό νομικό πλαίσιο αντιμετωπίζει αρκετές αδυναμίες και προκλήσεις, όπως οι μη θεσμοθετημένοι μηχανισμοί επιλογής αναδόχων, οι μη αναγκαίες εκπαιδεύσεις και προετοιμασία  των αναδόχων και των παιδιών, η έλλειψη συστηματικής  παρακολούθησης της αναδοχής από το κράτος, η απουσία διαφανών διαδικασιών και κριτηρίων έγκρισης των αναδόχων, η απουσία κινήτρων που οδηγούν στην έλλειψη επαρκών ανάδοχων οικογενειών κ.λ.π. Οι υπάρχουσες διοικητικές διαδικασίες καθώς και η ανάγκη αλλαγής των  κοινωνικών αντιλήψεων γύρω από το θεσμό αυτό χρήζουν σημαντικής τόνωσης και βελτίωσης. Η ανάγκη για σαφήνεια, διαφάνεια, συνέπεια και ταχύτητα στις διαδικασίες αναδοχής είναι επίσης εξαιρετικά  σημαντική για την προστασία τόσο των παιδιών και των οικογενειών τους όσο και των  αναδόχων.

Δεν μπορούν να αγνοηθούν οι έστω κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις με παιδιά σε αναδοχή που ήταν θύματα βίας ή/και σεξουαλικής κακοποίησης από τους αναδόχους τους. Μέριμνα και έγνοια μας επομένως, είναι η σωστή θεσμοθετημένη διαδικασία παροχής φροντίδας σε αυτά τα παιδιά με μηχανισμούς ορθούς σεβόμενους τα δικαιώματα τους με πρώτιστο μέλημα το βέλτιστο συμφέρον τους.

Στη σύνταξη του νέου εκσυγχρονιστικού νομοσχέδιου που μου ανατέθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο, σε συνεργασία με τις ΥΚΕ, λάβαμε υπόψη μας όλα όσα προανάφερα, τις σύγχρονες ανάγκες των παιδιών αλλά και παραδείγματα άλλων χωρών, όπως η Ελλάδα.  

 Όλες οι πρόνοιές του είναι πλήρως συνυφασμένες με τις αρχές της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Το συμφέρον του παιδιού αποτελεί γενικότερα τον πρωταρχικό στόχο κάθε απόφασης που λαμβάνεται σε κάθε πτυχή της ζωής του παιδιού. Στην περίπτωση της ανάδοχης φροντίδας, αυτό περιλαμβάνει την εξασφάλιση ότι το παιδί θα μεγαλώσει σε ένα ασφαλές, σταθερό και υποστηρικτικό περιβάλλον, μακριά από βία ή παραμέληση όπου θα έχει την ευκαιρία να αναπτυχθεί ψυχολογικά, συναισθηματικά και σωματικά.

Βασική αρχή της νέας νομοθεσίας είναι ότι το παιδί δεν πρέπει να αποχωρίζεται τους γονείς του, παρά τη θέλησή του, εκτός εάν οι αρμόδιες αρχές αποφασίσουν ότι ο χωρισμός αυτός είναι αναγκαίος για το υπέρτατο συμφέρον του. Σε περίπτωση απομάκρυνσης παιδιού από τους γονείς του καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια τοποθέτησής του, κατά προτεραιότητα σε συγγενικό ή οικείο φιλικό περιβάλλον. Η απομάκρυνση του παιδιού από το οικογενειακό του περιβάλλον πρέπει να αντιμετωπίζεται ως προσωρινή λύση και να διασφαλίζεται η συνέχιση της σχέσης του και η επανένωσή του με το οικογενειακό περιβάλλον, νοουμένου ότι αυτό είναι προς το συμφέρον του.

Παράλληλα, ενθαρρύνεται η συμμετοχή του παιδιού στις αποφάσεις που το αφορούν, δίνοντάς του φωνή και δικαίωμα λόγου, ενώ παράλληλα παρέχονται στο παιδί μηχανισμοί προστασίας από κακοποίηση και εκμετάλλευση.

Ο σκοπός του νομοσχεδίου  είναι η ρύθμιση της φροντίδας και προστασίας  παιδιού, τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια του οποίου ασκεί ο Διευθυντής δυνάμει νόμου ή απόφασης Δικαστηρίου ή τη φροντίδα παιδιού  με τη συγκατάθεση των γονέων ή ασκούντων τη γονική μέριμνα, της διαδικασίας έγκρισης καταλληλότητας των ανάδοχων γονέων και των υποχρεώσεών τους, της τήρησης Μητρώων, της παροχής φροντίδας στους αναδεχόμενους και της εποπτείας της αναδοχής.

Πρόσωπο (μπορεί και ένα μόνο πρόσωπο) ή και πρόσωπα που επιθυμούν να γίνουν  ανάδοχοι γονείς, θα υποβάλουν γραπτή  αίτηση και θα  γίνεται λεπτομερής αξιολόγηση τους στη βάση κριτηρίων και προϋποθέσεων. 

Βασική πρόνοια του νόμου είναι ότι ο  Διευθυντής προετοιμάζει και ενημερώνει το (υπό τη γονική του μέριμνα ή επιμέλεια ή φροντίδα) παιδί για τον σκοπό και τους όρους της τοποθέτησής του και έπειτα πραγματοποιεί τακτική ατομική επικοινωνία με το παιδί για συζήτηση των θεμάτων που το αφορούν, δίνοντάς του τη δυνατότητα να εκφράσει την άποψή του για όλες τις αποφάσεις που το αφορούν. Επίσης, ο Διευθυντής ενημερώνει το παιδί για τα στοιχεία επικοινωνίας του προσώπου ή της αρχής, στους οποίους μπορεί να απευθύνεται καθώς και για την διαδικασία υποβολής παραπόνου, αναφορικά με θέματα που το αφορούν.

Το νέο νομοσχέδιο ενισχύει περαιτέρω την αρχή του συμφέροντος του παιδιού και της μοναδικότητας του, εισάγοντας τη δημιουργία του Ατομικού Σχεδίου Φροντίδας, Προστασίας και Αποκατάστασης, για κάθε παιδί. Εντός τριών μηνών από τη λήψη της γονικής μέριμνας ή επιμέλειας ή φροντίδας παιδιού, ο Διευθυντής ετοιμάζει και συντονίζει την υλοποίηση του Ατομικού Σχεδίου Φροντίδας, Προστασίας και Αποκατάστασης με τη συμβολή διεπαγγελματικής ομάδας. Σε αυτό περιλαμβάνονται στοιχεία για την κατάσταση του παιδιού, μέτρα παρέμβασης στους τομείς της υγείας, εκπαίδευσης, κοινωνικής ενσωμάτωσης καθώς και μέτρα ομαλής μετάβασης στην ενηλικίωση. Έτσι, κάθε παιδί θα έχει ένα εξατομικευμένο σχέδιο φροντίδας, το οποίο θα σχεδιάζεται, θα υλοποιείται και θα παρακολουθείται τακτικά με τη συμβολή επαγγελματιών, για να διασφαλίζει ότι οι ιδιαίτερες ανάγκες του λαμβάνονται υπόψη.

Εκτός από το εξατομικευμένο σχέδιο φροντίδας, για κάθε παιδί ορίζεται σταθερός εκπρόσωπος κάθε υπηρεσίας ή φορέα, στο μέτρο του δυνατού, για εκπροσώπηση στην διεπαγγελματική ομάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η διεπαγγελματική ομάδα απαρτίζεται από εκπροσώπους όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, αφού είναι επιτακτική η ανάγκη συνεργασίας, αλληλοενημέρωσης και αλληλοϋποστήριξης των υπηρεσιών αυτών, για την βέλτιστη εξυπηρέτηση των δικαιωμάτων του παιδιού. Στα παιδιά, ως δικαιούχοι του ΓΕΣΥ θα παρέχεται ιατρική φροντίδα χωρίς βέβαια αυτό να αποκλείει όπου κρίνεται αναγκαίο να παρέχεται μία άλλη ειδική θεραπεία.

Για τα παιδιά που βρίσκονται υπό την φροντίδα του κράτους, η Διευθύντρια θα μπορεί να  τα τοποθετήσει σε ανάδοχους γονείς οι οποίοι θα πρέπει να είναι εγκεκριμένοι σύμφωνα με  τη διαδικασία που προβλέπεται, ή σε ημιανεξάρτητη διαβίωση με παροχή υπηρεσιών που να υποβοηθούν τη μετάβαση στην ανεξάρτητη διαβίωση κατά την ενηλικίωση ή σε μονάδα παιδικής προστασίας και φροντίδας. (Η αναδοχή επομένως  αποτελεί ένα μέρος του νομοσχεδίου ως μία από τις μορφές  φροντίδας, αφού  η παροχή φροντίδας από το Διευθυντή μπορεί να γίνει εκτός από την αναδοχή,  όπως προαναφέρθηκε). 

Στους αναδόχους ή στους φορείς  θα παραχωρούνται χορηγήματα  για να καλύπτουν τις ανάγκες των παιδιών. Η φροντίδα του προσώπου για το οποίο παρείχε  φροντίδα  ο Διευθυντής όταν αυτό ήταν παιδί, θα μπορεί να  συνεχίσει να παρέχεται και μετά την ενηλικίωση και μέχρι την ηλικία των 21 ετών. Θα τηρούνται μητρώα από την Διευθύντρια για τα παιδιά και για τους εγκεκριμένους ανάδοχους γονείς σύμφωνα με τις αρχές συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Η αναδοχή δύναται να λαμβάνει μια από τις ακόλουθες μορφές:

• Συγγενική ανάδοχη οικογένεια
• Παραδοσιακή ανάδοχη οικογένεια, που παρέχει φροντίδα σε μη συγγενικά παιδιά
• Διημερεύουσα ανάδοχη φροντίδα σε παιδιά με στόχο τη στήριξη οικογενειών υψηλού κινδύνου ώστε να προληφθεί η απομάκρυνση των παιδιών από τους γονείς τους
• Έκτακτη ανάδοχη φροντίδα σε παιδιά που οι γονείς, λόγω έκτακτων γεγονότων, αδυνατούν να παρέχουν επαρκή φροντίδα στα παιδιά τους
• Επαγγελματική ανάδοχη παρέχεται σε παιδιά με αναπηρία, σοβαρό πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας ή συμπεριφοράς
• Αναδοχή σε ομάδα τριών τουλάχιστον αναδεχόμενων παιδιών με ανώτατο τα μέχρι έξι παιδιά

Η Αίτηση για διεξαγωγή έρευνας καταλληλότητας προσώπων για να γίνουν ανάδοχοι υποβάλλεται από:

(α) Ζεύγος άνδρα και γυναίκας που έχουν συνάψει γάμο ή έχουν συνάψει πολιτική   συμβίωση ή συμβιώνουν για τουλάχιστον τρία χρόνια, ή

(β) μεμονωμένα άτομα. 

Ακόμη θα υπάρχει σε κάθε Επαρχία Επιτροπή Αξιολόγησης Αιτήσεων Αναδοχής, συμβουλευτική προς το Διευθυντή, που θα εξετάζει εάν πληρούνται τα κριτήρια των ατητών.

Ειδικότερα ο αιτητής  ή οι αιτητές θα πρέπει :

(α) να είναι ηλικίας  25-75 και να έχουν διαφορά ηλικίας από το αναδεχόμενο παιδί τουλάχιστον 18 έτη, αλλά όχι περισσότερο από 60 έτη∙ (σε περίπτωση ζεύγους, οι ηλικιακές προϋποθέσεις αρκεί να συντρέχουν στο πρόσωπο μόνο του ενός και  το ηλικιακό όριο  δεν ισχύει  όταν ο αιτητής  είναι συγγενικό πρόσωπο του  παιδιού.

(β) να έχουν τη νόμιμη και συνήθη διαμονή τους στην Δημοκρατία για τουλάχιστον 2 χρόνια, πριν από τη υποβολή της αίτησης, εκτός εάν πρόκειται για συγγενικά προς το παιδί πρόσωπα∙

(γ) να μην υποφέρουν οι ίδιοι ή οι συνοικούντες  με αυτούς από μολυσματικές ή μεταδοτικές ασθένειες, όπως αυτές καθορίζονται από τον περί Λοιμοκάθαρσης Νόμο∙

(δ) να μην πάσχουν από διανοητικό, ψυχικό ή σωματικό περιορισμό που δύναται να επηρεάζει τα καθήκοντα τους ως ανάδοχων γονέων∙

(ε) Οι συνοικούντες με τους αιτητές να μην παρουσιάζουν διανοητικό, ψυχικό ή σωματικό περιορισμό που επηρεάζει την ομαλή συμβίωση με παιδί, το οποίο δηλώνεται από τον αιτητή∙

(στ) να μην έχουν κριθεί ακατάλληλα πρόσωπα για άσκηση γονικού ρόλου και  να μην τους έχει αφαιρεθεί η γονική μέριμνα δυνάμει του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου, όπως εκάστοτε τροποποιείται  ή αντικαθίσταται∙

(ζ) οι αιτητές και οι συνοικούντες με  αυτούς να μην έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα ή να μην  εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική δίωξη ή διερεύνηση ή να μην είναι φυγόδικοι ή φυγόποινοι για αδικήματα που αναγράφονται στο Παράρτημα Ι∙

(η)   να έχουν λευκό  ποινικό  μητρώο, το οποίο να βεβαιώνει ότι δεν έχουν καταδικαστεί σε οποιοδήποτε χρόνο, αναφορικά με αδικήματα που σχετίζονται με έλλειψη τιμιότητας ή ηθικής αισχρότητας∙

(θ) να έχουν πιστοποιητικό, σύμφωνα με τον περί της Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου για τους ίδιους και για κάθε  συνοικούντα με αυτούς∙

(ι)  να συμμετείχαν ή να αποδέχονται να συμμετέχουν σε πρόγραμμα εκπαίδευσης που ορίζει ο Διευθυντής:

Άρα βλέπουμε ότι εκτός από τους αιτητές, κάποια από τα κριτήρια θα πρέπει να τα ικανοποιούν και άτομα συνοικούντες με τους αιτητές, ούτως ώστε να διασφαλίζεται το ασφαλές περιβάλλον που θα μείνει το παιδί. Για παράδειγμα, υπάρχει λίστα αδικημάτων, στα οποία δεν πρέπει να υπάρχει καταδίκη ούτε κάποιος να είναι φυγόδικος ή υπόδικος σχετικά με αυτά. Επίσης, υπάρχει το πιστοποιητικό για μη καταδίκη για αδίκημα σεξουαλικό κατά παιδιού. Περαιτέρω, δεν θα πρέπει να  υπάρχει διανοητικό, ψυχικό ή σωματικό πρόβλημα  που να δύναται να επηρεάζει τα καθήκοντα τους ως ανάδοχων γονέων. Επίσης, δεν θα πρέπει να έχουν ποτέ κριθεί ακατάλληλα πρόσωπα για άσκηση γονικού ρόλου και να μη τους έχει  αφαιρεθεί η γονική μέριμνα δυνάμει νόμου.

Μόλις η Επιτροπή Αξιολόγησης Αιτήσεων Αναδοχής ερευνήσει την καταλληλοτητα και εγκρίνει την αίτησή τους παραπέμπει τους αιτητές, το συντομότερο, σε πρόγραμμα εκπαίδευσης και με την ολοκλήρωση του προγράμματος εκπαίδευσης, εγγράφει τους ανάδοχους γονείς  στο Μητρώο Αναδόχων Γονέων που τηρεί. Σκοπός του εν λόγω προγράμματος είναι η προετοιμασία των ανάδοχων, ούτως ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες των παιδιών.

Η Επιτροπή Αξιολόγησης Αιτήσεων Αναδοχής είναι υπεύθυνη για:

(α)  τη  λήψη απόφασης για την έγκριση, επανέγκριση, προκαταρκτική έγκριση ή απόρριψη της  καταλληλότητας  για σκοπούς αναδοχής∙

(β) τη λήψη απόφασης για το συνταίριασμα και την τοποθέτηση παιδιού σε ανάδοχη οικογένεια∙

(γ) την  επαναξιολόγηση των αναδόχων γονέων κάθε δύο χρόνια ή ενωρίτερα εφόσον το ζητήσει ο Διευθυντής ή την επαναξιολόγηση των υφιστάμενων αναδόχων πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, εφαρμόζοντας τις προϋποθέσεις

(δ) την προσωρινή άρση ή  τερματισμός της αναδοχής.

Μία από της σημαντικότερες αλλαγές είναι η εισαγωγή της επαγγελματικής αναδοχής για παιδιά με αναπηρία ή σοβαρά προβλήματα υγείας και συμπεριφοράς, μέσω της οποίας παρέχεται εξειδικευμένη φροντίδα σε αυτά τα παιδιά. Η επαγγελματική ανάδοχη αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο στην προσφορά φροντίδας και υποστήριξης για τα παιδιά που την χρειάζονται. Για σκοπούς εξέτασης αίτησης για επαγγελματική αναδοχή, εκτός από τις γενικές προϋποθέσεις αναδοχής που πρέπει να ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις, ο αιτητής θα πρέπει σωρευτικάνα πληροί και τα ακόλουθα κριτήρια:

1) Να κατέχει πτυχίο Κοινωνικής Εργασίας, Ψυχολογίας, Κοινωνιολογίας, Νοσηλευτικής, Εργοθεραπείας, Λογοθεραπείας, Δημοτικής Εκπαίδευσης, Προδημοτικής Εκπαίδευσης ή οποιοδήποτε άλλο συναφές πτυχίο∙

2) Να μην εργάζεται και σε περίπτωση που ο ανάδοχος γονέας εργάζεται, η εργασία του να μην ξεπερνά τις 20 ώρες εβδομαδιαίως και ∙

3) Να συμμετέχει σε εξειδικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης που ορίζει ο Διευθυντής∙

Επιπρόσθετα, το νέο νομοσχέδιο δημιουργεί ένα πιο οργανωμένο σύστημα υποστήριξης και παρακολούθησης των ανάδοχων οικογενειών, με τακτικές επισκέψεις κοινωνικών λειτουργών, οι οποίες δύναται να είναι προειδοποιημένες ή/και απροειδοποίητες. Αξίζει να σημειωθεί πως, η μη συνεργασία των ανάδοχων γονέων με τις ΥΚΕ αποτελεί ποινικό αδίκημα.

Σημαντικό επίσης είναι και το συνταίριασμα που θα διενεργεί η Επιτροπή που ασκεί τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια ή τη φροντίδα του παιδιού, με πρόσωπα που έχουν εγγραφεί  στο Μητρώο Ανάδοχων Γονέων και θα γίνεται προετοιμασία του παιδιού και των αναδόχων και υπογραφή σχετικού συμβολαίου  μαζί τους. 

Οι υποχρεώσεις των αναδόχων προβλέπονται σε ειδικό άρθρο. Συγκεκριμένα θα πρέπει:

• να τηρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις του συμβολαίου
• να  αποδέχονται επισκέψεις, προειδοποιημένες ή απροειδοποίητες και να συνεργάζονται
• να αποδέχονται υποστηρικτικές  και συμβουλευτικές υπηρεσίες
• να μην χρησιμοποιούν μέτρα πειθαρχίας τα οποία να περιλαμβάνουν οποιαδήποτε μορφή βίας,
• να διευκολύνουν, την επικοινωνία του παιδιού με τους γονείς
• να μην αποκαλύπτουν σε κανένα πρόσωπο, οποιεσδήποτε εμπιστευτικές πληροφορίες

Η αναδοχή θα μπορεί να αίρεται προσωρινά ή να τερματίζεται από τον Διευθυντή με αίτηση των αναδόχων γονέων, όταν αυτοί αδυνατούν  να ανταποκριθούν στις ανάγκες του παιδιού,  όταν διαπιστώνεται ότι η αναδοχή δεν εξυπηρετεί πλέον το καλύτερο συμφέρον του παιδιού, όταν δεν τηρούνται οι όροι του συμβολαίου, και όταν παύουν  ή δεν  τηρούνται πλέον οι προϋποθέσεις  καταλληλότητας των αναδόχων.

Στους ανάδοχους θα παρέχεται προστασία σύμφωνα με τον περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμο, τον περί Γονικής Άδειας και Άδειας για Λόγους Ανωτέρας Βίας Νόμο και τον περί Προστασίας της Πατρότητας Νόμο.

Επιπλέον, το νομοσχέδιο στο Πέμπτο Μέρος προβλέπει Μηχανισμούς Προστασίας και Υποστήριξης των παιδιών, μέσω παροχής υπηρεσιών με στόχο την εξασφάλιση της ευημερίας τους και την ομαλή τους μετάβαση στην ενηλικίωση. Οι υπηρεσίες αφορούν μεταξύ άλλων πρόσβαση και παροχή υπηρεσιών υγείας, εκπαίδευσης και οικονομική στήριξη.

Όσον αφορά στην ημιανεξάρτητη διαβίωση παιδιού, ο Διευθυντής μεριμνά για  εξεύρεση κατάλληλου χώρου διαμονής, ορίζει ενήλικο προσώπου να μεριμνά για τη καθημερινή πρακτική στήριξη του παιδιού, του παραχωρεί αναγκαίους  πόρους  διαβίωσης και διασφαλίζει την  πρόσβασή του  σε υπηρεσίες και προγράμματα που προάγουν την ανάπτυξη στο μέγιστο των δυνατοτήτων του.

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στα κίνητρα και στις διευκολύνσεις που δίνει το νέο νομοσχέδιο στους ανάδοχους γονείς. Σε περίπτωση ανάδοχων γονέων που εργάζονται παράλληλα ως μισθωτοί και έχει τοποθετηθεί κοντά τους παιδί κάτω των δώδεκα ετών ή σε περίπτωση παιδιού με αναπηρία κάτω των 18 ετών, οι ανάδοχοι γονείς δικαιούνται τις άδειες κατ’ αναλογία των προβλεπόμενων στον περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμο, στον περί Αδειών (Πατρότητας, Γονική, Φροντίδας, Ανωτέρας Βίας) και Ευέλικτων Ρυθμίσεων Εργασίας για την Ισορροπία μεταξύ Επαγγελματικής και Ιδιωτικής Ζωής Νόμο του 2022.

Ακόμη, χορήγημα που δίδεται για κάλυψη αναγκών παιδιού, απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του δημοσίου και στην περίπτωση που πρόσωπα που διατελούν ή διετέλεσαν ανάδοχοι γονείς επιθυμούν να μεταβιβάσουν και ή εγγράψουν ακίνητη ιδιοκτησία σε αναδεχόμενο τους ή πρόσωπο που υπήρξε αναδεχόμενο τους δύνανται να το πράξουν χωρίς την καταβολή των μεταβιβαστικών τελών.

Όταν μιλάμε για αναδοχή, μιλάμε για τη δυνατότητα να ανοίξουμε τις καρδιές μας και να υποδεχτούμε ένα παιδί που χρειάζεται την αγάπη και την προσοχή μας. Είναι μια πράξη αλτρουισμού, μια πράξη αγάπης που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο για ένα παιδί. Η αναδοχή δεν είναι εύκολη. Απαιτεί αφοσίωση, υπομονή και αγάπη. Γι’ αυτό άλλωστε οι αλλαγές που προωθούνται έχουν ως στόχο μεταξύ άλλων, την ενδυνάμωση των ανάδοχων γονέων, μέσω της παροχής σε αυτούς όλων των απαραίτητων εργαλείων αλλά και της απαιτούμενης υποστήριξης για να μπορούν ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του ρόλου τους.

Το νέο νομοσχέδιο  ενισχύει τη διαδικασία αναδοχής με σαφείς διαδικασίες και προστατεύει τα δικαιώματα και την ευημερία των παιδιών, διασφαλίζοντας ότι όλα τα παιδιά σε ανάδοχη φροντίδα λαμβάνουν την κατάλληλη υποστήριξη για την ανάπτυξή τους. Με την εφαρμογή των νέων διατάξεων, το νομοσχέδιο στοχεύει να προσφέρει ένα ασφαλές, σταθερό και υποστηρικτικό περιβάλλον για τα παιδιά που απομακρύνονται από τις βιολογικές τους οικογένειες, εξασφαλίζοντας την ομαλή τους ανάπτυξη και την ένταξή τους στην κοινωνία.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και ελπίζω η σημερινή συζήτηση να ενισχύσει την κατανόηση και την υποστήριξη ως προς την ανάδοχη φροντίδα παιδιών!

(ΝΓιαν/ΕΑθ)