Ανακοινωθέντα

Χαιρετίζω την εκδήλωση «Ακάμας in ACTION», που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενου ερευνητικού έργου TOPIO. Η επιλογή της χερσονήσου του Ακάμα ως μία από τις επτά περιοχές μελέτης του προγράμματος δεν είναι διόλου τυχαία. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες περιοχές της Κύπρου, όπου συνδυάζεται ο μοναδικός φυσικός θησαυρός με την πολιτιστική, κτιστή και άυλη κληρονομιά καθώς και με το παραδοσιακά ανθρωπογενές τοπίο. Η κληρονομιά αυτή οφείλεται πρώτιστα στους ανθρώπους του Ακάμα, οι οποίοι αγαπούν, σέβονται και διαφυλάσσουν τον τόπο τους, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διατήρησή του καθώς και σε πολλούς άλλους που γνώρισαν αυτή την κληρονομιά, την μελέτησαν και την σέβονται εξίσου.

Λαμβανομένων των πιο πάνω υπόψη, το Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος και Ευημερίας των Ζώων ευχαρίστως αποδέχτηκε την πρόσκληση να μετέχει στη Συμβουλευτική Επιτροπή του έργου TOPIO. Το έργο αυτό, με τη χρήση καινοτόμων εργαλείων όπως είναι η γεωπληροφορική, η τεχνητή νοημοσύνη και η συλλογή τοπικής γνώσης, φιλοδοξεί να αναπτύξει μεθοδολογίες για την αξιολόγηση της ποιότητας του τοπίου, προωθώντας τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Είναι ιδιαίτερα συμβολικό ότι η σημερινή εκδήλωση φιλοξενείται στο Μουσείο και Εκπαιδευτικό Κέντρο Χελώνας, ένα έργο που ανεγέρθηκε στην Ίνεια, και το οποίο αντικατοπτρίζει το ενδιαφέρον του Διαμερίσματος Ίνειας για την ανάδειξη των θαλάσσιων ειδών τού Ακάμα αλλά, παράλληλα, και τη στήριξη της Πολιτείας στη δημιουργία και λειτουργία του.

Η Χερσόνησος του Ακάμα εκτείνεται, βόρεια προς νότια, από το Νέο Χωριό, την Ανδρολίκου, το Φάσλι, τη Δρούσεια, την Ίνεια, τις Κάτω και Πάνω Αρόδες, τον Κάθικα και φτάνει μέχρι τον Δήμο Πέγειας (νυν Δήμος Ακάμα). Πρόκειται για έναν τόπο με βαθιές ρίζες στην ιστορία, τον πολιτισμό, και την οικολογία της Κύπρου. Η οικολογική αξία της Χερσονήσου αναγνωρίστηκε πολύ νωρίς και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για ερευνητές, ιδιαίτερα μετά τη δεκαετία του 1980, με το πρόγραμμα LIFE Third Countries (1999-2002) να αποτελεί την απαρχή της συστηματικής μελέτης και καταγραφής της πλούσιας βιοποικιλότητάς της. Η μελέτη αυτή που συμπεριλάμβανε άλλες 42 περιοχές, έθεσε τα θεμέλια για ένταξή τους στο ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura2000 με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το 2009 η Χερσόνησος κηρύχθηκε Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την πτηνοπανίδα, ενώ το 2011 κηρύχθηκε ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας λόγω της ιδιαίτερης χλωρίδας και πανίδας. Οι δυο περιοχές ταυτίζονται σχεδόν εξ ολοκλήρου και καλύπτουν μια έκταση 18.082 εκταρίων (η ΖΕΠ-17.914 εκτάρια ο ΤΚΣ), εκ των οποίων περίπου το 44% είναι θαλάσσια έκταση. Το 2021 η περιοχή του Τόπου Κοινοτικής Σημασίας χαρακτηρίστηκε ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης, επισφραγίζοντας τη σημασία της και ανοίγοντας τον δρόμο για την προστασία της σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τον Μάρτιο του 2016, με την Υπουργική Απόφαση 80.462, τα Κρατικά Δάση του Ακάμα, της Πέγειας και του Μελέτη, μαζί με επιλεγμένα κρατικά τεμάχια εντός του δικτύου Natura2000 και τα νέα κρατικά δάση Χάλαβρον, Ανδρολίκου-Πετράτης και Άγιος Γεώργιος, κηρύχθηκαν Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα, συνολικής έκτασης 7.762 εκταρίων, περίπου το 75% της περιοχής που εντάσσεται στο Δίκτυο Natura2000.

Επίσης το 2016, με την Υπουργική Απόφαση 80.041, δρομολογήθηκε η ετοιμασία Τοπικού Σχεδίου για την περιοχή της Χερσονήσου του Ακάμα. Σε εφαρμογή αυτής της απόφασης, το Πολεοδομικό Συμβούλιο προχώρησε στον σχεδιασμό δύο ξεχωριστών τοπικών σχεδίων, προκειμένου να καλύψει τις ιδιαίτερες ανάγκες της περιοχής. Το πρώτο, το Τοπικό Σχέδιο Ακάμα, περιλαμβάνει τις κοινότητες Νέο Χωριό, Ανδρολίκου, Φάσλι, Δρούσεια, Ίνεια, Κάτω και Πάνω Αρόδες, και Κάθικας, και εγκρίθηκε το 2024. Το δεύτερο, το Τοπικό Σχέδιο Πέγειας, βρίσκεται ακόμη στη φάση εκπόνησης, επιδιώκοντας να ανταποκριθεί στις εξελισσόμενες ανάγκες της ευρύτερης περιοχής. Η ολοκληρωμένη χωροταξική διαχείριση ήταν και παραμένει κρίσιμη για την ισορροπία μεταξύ προστασίας και τοπικής ανάπτυξης.

Η Πολιτεία, αναγνωρίζοντας τη μοναδικότητα της Χερσονήσου του Ακάμα, στην προσπάθειά της για αναγνώριση της σημαντικής οικολογικής και πολιτιστικής της αξίας έχει προωθήσει σημαντικά έργα, και σε συνεργασία με τις Κοινότητες, για την προώθηση της τοπικής κληρονομιάς και την ευαισθητοποίηση του κοινού, όπως είναι η δημιουργία Θεματικών Κέντρων:

• Περιφερειακό Πολυδύναμο Κέντρο Ακάμα στον Κάθικα
• Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης Πτηνοπανίδας και Χερσαίας Χλωρίδας Ακάμα στον Κάθικα
• Περιφερειακό Κέντρο Αγροτικής Ζωής και Παράδοσης στη Δρούσεια
• Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας στις Πάνω Αρόδες και Μικρό Αστεροσκοπείο
• Μουσείο, Εκθεσιακό και Εκπαιδευτικό Κέντρο Χελώνας στην Ίνεια
• Εκθεσιακό Κέντρο Ερπετών και Αμφιβίων στο Νέο Χωριό

Η κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη συνεχίζει την έμπρακτη στήριξη της περιοχής, με την Υπουργική Απόφαση 95.206 (30/08/2023) να προβλέπει σειρά μέτρων, μεταξύ των οποίων η κάλυψη μέρους των λειτουργικών εξόδων των θεματικών κέντρων. Επιπλέον προωθούνται περαιτέρω έργα και παρεμβάσεις που στοχεύουν τόσο στην προστασία όσο και στη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής, όπως για παράδειγμα τα μέτρα ενίσχυσης της αναπτυξιακής δραστηριότητας στις κοινότητες του Ακάμα, παρέμβαση η οποία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή τα επόμενα χρόνια.

Μεταξύ άλλων. στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται και η παροχή επιδοτήσεων στους ιδιοκτήτες γης για τη συμβολή τους στη διατήρηση του τοπίου και της βιοποικιλότητας, η ανάπτυξη βασικού οδικού δικτύου σε οικιστικές ζώνες, καθώς και η σύσταση Τοπικού Συντονιστικού Γραφείου Ακάμα για την ενίσχυση και στήριξη των τοπικών κοινοτήτων. Στην Ίνεια προωθείται η δημιουργία βιοτεχνικής περιοχής για την οικονομική αναζωογόνηση της περιοχής, η αποκατάσταση και ανάδειξη των παραδοσιακών στιαδιών ως μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, και η αξιοποίηση θαλασσινού αλατιού στην περιοχή της Λάρας με στόχο τη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων.

Όλες αυτές οι δράσεις αποτελούν μέρος μιας ολιστικής προσέγγισης που εναρμονίζει την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος με την ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης, δημιουργώντας ένα μοντέλο βιώσιμης διαχείρισης για την περιοχή του Ακάμα. Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επαναβεβαίωσε αυτή τη δέσμευσή του προς αυτή την κατεύθυνση κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στον Ακάμα, στις 7 Δεκεμβρίου 2024.

Το Γραφείο μου μετέχει στο πρόγραμμα ΤΟΡΙΟ γιατί θεωρεί ότι αυτό εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική για την ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής, όπου η επιστημονική έρευνα και η τοπική γνώση αλλά και η συμμετοχικότητα διαδραματίζουν καίριο ρόλο. Οι πολίτες δεν είναι παρατηρητές, αλλά ενεργοί συμμέτοχοι στη λήψη αποφάσεων. Η τοπική γνώση και εμπειρία είναι ανεκτίμητες και, συνδυασμένες με την επιστημονική έρευνα, μπορούν να οδηγήσουν σε λύσεις που θα διασφαλίσουν ότι ο Ακάμας θα παραμείνει αυτός ο μοναδικός τόπος που γνωρίζουμε και αγαπάμε.

Προσβλέπω με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα συμπεράσματα του έργου TOPIO, καθώς είμαι βέβαιη ότι θα συνεισφέρουν ουσιαστικά στις προσπάθειες για την προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη του Ακάμα. Ο Ακάμας υπήρξε πάντοτε ένας τόπος με ξεχωριστή σημασία για μένα. Η δέσμευσή μου για την προστασία και την ανάδειξή του παραμένει σταθερή και αδιαπραγμάτευτη, και θα συνεχίσω να εργάζομαι με το ίδιο πάθος από οποιαδήποτε θέση για τη διατήρηση της μοναδικότητάς του.

Εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες της σημερινής εκδήλωσης. Σας ευχαριστώ.

--------------

Σημείωση: Τον χαιρετισμό ανέγνωσε, εκ μέρους της κας Επιτρόπου, η Λειτουργός Γραφείου Επιτρόπου Περιβάλλοντος και Ευημερίας των Ζώων κα Φιλιώ Ιουλιανού.

(ΑΣΠ)