Ανακοινωθέντα

Σας ευχαριστώ για την παρουσία σας. Ο λόγος, για τον οποίο σας καλέσαμε σήμερα εδώ είναι, για να σας δώσουμε περισσότερες λεπτομέρειες γύρω από τη διαχείριση του υδατικού προβλήματος, αλλά και για να σας ενημερώσουμε γύρω από τα μέτρα που εξαγγείλαμε χθες, που ήταν το τέταρτο πακέτο μέτρων που έχουμε λάβει μέσα σε έναν χρόνο. Όπως γνωρίζετε, η χώρα μας δοκιμάζεται ξανά από έναν ακόμη κύκλο ανομβρίας, ενδεχομένως από τους χειρότερους που πέρασε τα τελευταία χρόνια.

Ύψιστη προτεραιότητά μας αυτήν τη στιγμή είναι να καλύπτουμε απρόσκοπτα τις ανάγκες σε νερό πόσιμο σε όλη την Κύπρο. Εργαζόμαστε ώστε, στην περίπτωση που απαιτηθούν περικοπές, αυτές να περιοριστούν στον ελάχιστο δυνατό βαθμό. Είναι ένα απευκταίο σενάριο, για το οποίο δουλεύουμε μεθοδικά, ώστε να το αποφύγουμε.

Σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται να ωραιοποιήσουμε την εικόνα που επικρατεί. Η Πάφος και η Λεμεσός είναι οι πρώτες πόλεις που ενδεχομένως να αισθανθούν τις επιπτώσεις τηςανομβρίας. Γι’ αυτό και τα μέτρα που λαμβάνουμε στοχεύουν πρώτα σε αυτές τις δύο πόλεις. Οι λόγοι που οδηγηθήκαμε σε αυτήν την κατάσταση είναι γνωστοί: ανομβρία για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, πεπαλαιωμένα δίκτυα νερού με σημαντικές απώλειες, αφαλατώσεις που καλύπτουν το 70% των αναγκών μας σε ύδρευση, αξιοποίηση των αφαλατώσεων περιστασιακά και όποτε δεν έβρεχε, αφαίρεση σημαντικών ποσοτήτων νερού από τα φράγματα για σκοπούς ύδρευσης και στέρησή του από όσους το έχουν ανάγκη, δηλαδή τους αγρότες μας, και όσους δεν είναι στο δίκτυο των αφαλατώσεων.

Η καταστροφική πυρκαγιά στη μονάδα αφαλάτωσης της Πάφου επιδείνωσε ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Προφανώς έγιναν λάθη διαχρονικά, όμως, την ίδια ώρα πρέπει να ειπωθεί πως έγιναν και πολλά. Η διαφορά των τεσσάρων πακέτων μέτρων, που εξαγγείλαμε και ήδη υλοποιούμε, είναι ότι αποτελούν μια ολοκληρωμένη στρατηγική, που οδηγεί σε απεξάρτηση από τις καιρικές συνθήκες για κάλυψη των αναγκών ύδρευσης στο 100%. Αυτή η στρατηγική καταρτίστηκε και ήδη υλοποιείται. Τώρα είναι η ώρα της εξοικονόμησης, η ώρα της ανταπόκρισης στα μέτρα που λάβαμε, είναι η ώρα της συλλογικής ευθύνης, είναι η ώρα των λύσεων.

Η κυβέρνηση στοχεύει στη μόνιμη επίλυση του προβλήματος, δηλαδή στην κάλυψη του συνόλου των αναγκών ύδρευσης από τις αφαλατώσεις με αντίστοιχη απεξάρτησή μας από τις καιρικές συνθήκες.  Οι σημαντικότερες ενέργειες που κάναμε από την ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μου είναι οι εξής:

1. Για πρώτη φορά η Κυπριακή Δημοκρατία απέκτησε Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων, με έργα πέραν του €1.17δις. Πρόκειται για 93 έργα ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης και ανακτημένου νερού σε όλες τις Επαρχίες, και είναι ήδη σε εξέλιξη η υλοποίησή του.
2. Εκπονήσαμε συγκεκριμένο και στοχευμένο πρόγραμμα που επιλύει το πρόβλημα με κάλυψη του 100% των αναγκών ύδρευσης, κάτι που για πρώτη φορά συμβαίνει στην Κύπρο. Πρόκειται για το Πρόγραμμα Δράσης για Αντιμετώπιση της Ανομβρίας και της Λειψυδρίας, το οποίο περιλαμβάνει 28 δράσεις. Ξεχωρίζουν οι τέσσερις (4) κινητές μονάδες αφαλάτωσης, η επέκταση της δυναμικότητας των υφιστάμενων μονάδων αφαλάτωσης, η αξιοποίηση γεωτρήσεων, η κατασκευή δύο μόνιμων αφαλατώσεων με αξιοποίηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) κ.ά. Βρισκόμαστε ήδη σε επαφή με το Γενικό Λογιστήριο, την Ελεγκτική Υπηρεσία και τη Νομική Υπηρεσία, ώστε εκεί και όπου μπορεί, να γίνουν όσο πιο σύντομα οι διαδικασίες.
3. Τερματίσαμε την περιστασιακή χρήση των αφαλατώσεων. Η χρήση τους θα είναι συνεχής, ώστε τα φράγματα να έχουν αρκετές ποσότητες και για τους αγρότες μας.
4. Μη έχοντας άλλη επιλογή, και για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η ύδρευση, ξεκινήσαμε τις περικοπές νερού για τους αγρότες ήδη από το 2024 κατά 30%, και τις συνεχίζουμε το 2025 στο 50%.
5. Λάβαμε πρόνοιες, ώστε στο μικρό και μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα για τους γεωργούς να υπάρχει χρηματοδότηση για αφαλατώσεις, έξυπνα συστήματα άρδευσης, μόνιμες υποδομές που μειώνουν στο 30% τις ανάγκες σε νερό και γενικότερα αξιοποίηση της διαθέσιμης τεχνολογίας για ορθολογική διαχείριση νερού.  
6. Διοργανώσαμε στην Κύπρο τη σύνοδο των MED9 Υπουργών Γεωργίας με θέμα τις επιπτώσεις της λειψυδρίας στον πρωτογενή τομέα, και ενημερώσαμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το πρόβλημα. Έτσι, εξασφαλίσαμε 15.5 εκατ. ευρώ για αποζημιώσεις για τους γεωργούς μας.
7. Προχωρήσαμε σε δημόσια διαβούλευση και ζητήσαμε την εκδήλωση ενδιαφέροντος (Request For Interest - RFI) από οικονομικούς φορείς για σκοπούς εγκατάστασης και λειτουργίας πλωτών ή/και χερσαίων κινητών μονάδων αφαλάτωσης. Με όσους μπορούν να δώσουν πιο άμεσα χρονικά λύση, στο πλαίσιο των νενομισμένων διαδικασιών, είμαστε σε επαφή.
8. Δεσμεύσαμε το 30% του προϋπολογισμού του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για το 2025 στο υδατικό ζήτημα, ενώ ταυτόχρονα διπλασιάσαμε τον προϋπολογισμό για αρδευτικά τμήματα με στόχο την επισκευή και βελτίωση των υποδομών και την αντιμετώπιση προβλημάτων που επιφέρουν σημαντικές απώλειες νερού.
9. Από την άνοιξη του 2024 η υπηρεσία ασφάλειας φραγμάτων, ενώ αποτελείτο από μόνο ένα άτομο, αυξήθηκε στα πέντε, χωρίς όμως αυτό να μας ικανοποιεί. Τις επόμενες εβδομάδες ξεκινά η περαιτέρω ενίσχυση του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) με επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό.

Πέραν από τα πιο πάνω, το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε χθες σε τέσσερις επιπλέον σημαντικές αποφάσεις, οι οποίες μπορούν να έχουν άμεσο και μετρήσιμο θετικό αποτέλεσμα:

1. Για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα των απωλειών, που εκτιμάται ότι είναι στο 35%-40% κατά μέσο όρο, αποφασίσαμε την ενίσχυση των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) με 8 εκατ. ευρώ, για να μειωθούν οι απώλειες στα δίκτυα υδατοπρομήθειας που είναι υπό την ευθύνη τους. Πρόκειται για έργα που μπορούν να γίνουν αμέσως και να έχουν το μεγαλύτερο όφελος. Θα επιλέξουμε δηλαδή τα έργα που μπορούν να ολοκληρωθούν μέσα σε έναν χρόνο και να έχουν το μεγαλύτερο θετικό αποτέλεσμα.  
2. Αποφασίσαμε την ετήσια στήριξη ύψους €1 εκατ. για την τριετία 2025-2027, προκειμένου να υλοποιηθούν αντίστοιχα έργα και σε Κοινότητες εκτός αρμοδιότητας των ΕΟΑ, ενισχύοντας την υδροδότηση ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.
3. Εγκρίναμε Σχέδιο Χορηγιών για Εγκατάσταση Μικρών Ιδιωτικών Μονάδων Αφαλάτωσης ύψους 3 εκατ. ευρώ σε Ξενοδοχειακές Μονάδες με στόχο να καλύψουν τις ανάγκες τους σε νερό χωρίς να επιβαρύνουν τα κυβερνητικά συστήματα υδατοπρομήθειας. Αυτό το σχέδιο εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Κύπρο.
4. Επαναξιολογήσαμε για δεύτερη φορά το πλαίσιο αδειοδότησης για αφαλατώσεις έως 1500 κυβικά, ώστε ξενοδοχεία, Τοπικές Αρχές αλλά και γεωργοί, οι οποίοι επιθυμούν να εγκαταστήσουν μικρές μονάδες αφαλάτωσης, να μπορούν να αδειοδοτηθούν για άδεια αφαλάτωσης εντός μίας εβδομάδας. Επίσης, απλοποιήσαμε και εξαιρέσαμε από μια σειρά από άλλες πρόνοιες που σχετίζονται με σειρά αδειοδοτήσεων και τις κινητές μονάδες αφαλάτωσης που έχουμε στον προγραμματισμό μας.

Κυρίες και κύριοι,

Αυτή είναι η κατάσταση που επικρατεί σε ό,τι αφορά το υδατικό. Έχουμε τη θέληση και το πλάνο, για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε την κατάσταση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με πρώτη προτεραιότητα να αποφύγουμε τις περικοπές στην ύδρευση.

Για να αποφύγουμε τα χειρότερα, χρειαζόμαστε και τη βοήθεια όλων.

• Καλώ τους ξενοδόχους να ανταποκριθούν στο σχέδιο οικονομικών κινήτρων για τοποθέτηση αφαλατώσεων. Είναι η πρώτη φορά που επιδοτείται ένα τέτοιο μέτρο και η πρώτη φορά που τους δίνεται η δυνατότητα να καλύψουν και τις ανάγκες ύδρευσης, πέραν της άρδευσης. Η συμμετοχή στο σχέδιο θα μειώσει σημαντικά τα προβλήματα στον τουρισμό μας.
• Καλώ τους ΕΟΑ, που είναι για εμάς εκ των στενότερων συνεργατών μας, μέσα από τη στενή συνεργασία που έχουμε να συνεχίσουν τις δικές τους προσπάθειες και να προχωρήσουν στην υλοποίηση των έργων που θα οδηγήσουν σε μείωση των απωλειών νερού. Από αύριο το ΤΑΥ ξεκινά εκ νέου κύκλο επαφών με τον κάθε έναν ΕΟΑ, για να καθοριστούν τα επόμενα βήματα σε ό,τι αφορά τις απώλειες. Πρώτη επαφή ο ΕΟΑ Πάφου.
• Καλώ τις Κοινότητες να αξιοποιήσουν τη χρηματοδότηση που τους παρέχουμε, ώστε να μπορέσουν να καλύψουν έκτακτες ανάγκες υδροδότησης.
• Σε αυτή μας την προσπάθεια ο βασικός μας συμπαραστάτης είναι οι ίδιοι οι πολίτες. Απευθύνω έκκληση στον κάθε έναν και στην κάθε μία από εσάς. Οι επόμενες μέρες, οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι. Είναι ήδη δύσκολοι. Για να μην αισθανθούν τα νοικοκυριά τις συνέπειες της ανομβρίας χρειάζεται συλλογική προσπάθεια. Προσέχουμε κάθε σταγόνα νερού που φεύγει από τις βρύσες μας. Όσο περισσότερο νερό εξοικονομήσουμε σήμερα, τόσο μειωμένα θα είναι τα προβλήματα που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε.

Τα μέτρα που λάβαμε χθες δεν τελειώνουν σήμερα. Αναφέρθηκα στα 13 πιο σημαντικά μέτρα που έχουμε λάβει τους τελευταίους 12 μήνες. Και συνεχίζουμε και με άλλα μέτρα που επεξεργαζόμαστε.

Με τη συνεργασία όλων μας, κράτους, τοπικών Αρχών, αλλά και κάθε πολίτη ξεχωριστά, μπορούμε να δώσουμε τον απαραίτητο χρόνο στις υποδομές που ξεκίνησαν να υλοποιούνται ήδη, για να δώσουν τα αποτελέσματα που χρειαζόμαστε.

Σας ευχαριστώ πολύ και είμαι στη διάθεσή σας.

(ΕΦυς/ΕΑθ/ΜΣ)