Ανακοινωθέντα

Το Τμήμα Δημοσίων Έργων, σε συνέχεια της πρώτης ανακοίνωσης που εξέδωσε σχετικά με δημοσιεύματα στον Τύπο για τον σχεδιασμό και την κατασκευή των νέων στεγάστρων, καθώς και του λεπτομερούς επεξηγηματικού σημειώματος που κατέθεσε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων στις 3 Απριλίου 2025, επισημαίνει ότι το γραπτό σημείωμα από τον σχεδιαστή των νέων στεγάστρων, καθώς και οι ασαφείς δημόσιες τοποθετήσεις του, καθιστούν απαραίτητη την παροχή πρόσθετων πληροφοριών από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, προκειμένου να διασαφηνιστούν τα θέματα που έχουν τεθεί.

Συγκεκριμένα:

1. Ο σχεδιασμός που ανετέθη στην Εταιρεία Βιομηχανικού Σχεδιαστή στη Κύπρο Demades Design Ltd προέβλεπε τη χρήση προτύπων accessible bus stop design guidance-transport for London, τα οποία εφαρμόζονται στη Μεγάλη Βρετανία για τη χωροθέτηση των στεγάστρων. Τα πρότυπα αντικατοπτρίζονται στη μελέτη υλοποίησης του έργου που συμφωνήθηκε μεταξύ του σχεδιαστή και του Τμήματος Δημοσίων Έργων, με τον πυλώνα ή πινακίδα στάσης να τοποθετείται πριν από το στέγαστρο. Η μελέτη υλοποίησης προηγήθηκε των προκαταρτικών προτάσεων που υποβλήθηκαν από τον σχεδιαστή.

2. Όπως προνοούσε το συμβόλαιό του, ο σχεδιαστής υπέβαλε προκαταρτικές προτάσεις για πέντε διαφορετικά στέγαστρα ως ολοκληρωμένα συστήματα: πασσάλου, μικρού στεγάστρου και μεγάλου στεγάστρου με δυνατότητες επέκτασης. Ο σχεδιαστής παρουσίασε σε όλες τις περιπτώσεις τα θετικά και αρνητικά στοιχεία, τα οποία και βαθμολόγησε, δίνοντάς τους σειρά κατάταξης. Σημειώνεται ότι και στις πέντε προκαταρτικές προτάσεις, ο πυλώνας, για τον οποίο γίνεται λόγος, ήταν στη μεριά όπως υλοποιείται σήμερα. Συνεπώς, δεν υπήρξε καμία αλλαγή στη θέση του πυλώνα, η οποία και παρέμεινε όπως είχε προταθεί. Επιπλέον, στην περίπτωση του στεγάστρου, το οποίο αρχικά ήταν μικρότερου μεγέθους, το παγκάκι υλοποιείται όπως προγραμματίστηκε.

3. Επισημαίνεται ότι, ενώ σε πολλές τοποθετήσεις του ο σχεδιαστής απέφυγε να διευκρινίσει τη θέση του πυλώνα τόσο στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Μεταφορών, ημερομηνίας 3 Απριλίου 2025, όσο και σε διάφορες εκπομπές, καθώς και στη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Πολίτης της Κυριακής» αναφέρει ρητά ότι δεν πρόκειται περί λάθους στον σχεδιασμό. Το μέγεθος του στεγάστρου είναι βάσει του δικού του αρχικού σχεδιασμού, τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει πρωτοποριακό.

4. Το Τμήμα Δημοσίων Έργων υποστηρίζει την ορθότητα του σχεδιασμού και είχε ζητήσει βελτιώσεις στα διάφορα στάδια της εξέλιξης του τελικού κατασκευαστικού προτύπου, όπως έχει επιβεβαιώσει ο ίδιος ο σχεδιαστής. Για παράδειγμα, το Τμήμα ζήτησε την επέκταση της οροφής, για να καλύψει ικανοποιητικά το παγκάκι, να προσφέρει επαρκή χώρο για ΑΜΕΑ και ιστάμενους, καθώς και πρόσθετη προστασία με την τοποθέτηση γυαλιού στο πίσω μέρος.

5. Επισημαίνεται ότι στην παρούσα στιγμή, από τα 5.150 περίπου σημεία στάσεων παγκύπρια, μόνο 1.400 περίπου διαθέτουν στέγαστρο, τόσο σε αστικές όσο και σε αγροτικές περιοχές, εκ των οποίων τα περισσότερα χρήζουν επιδιόρθωσης ή αντικατάστασης. Στα υπόλοιπα σημεία υπάρχει μόνο πάσσαλος με πινακίδα. Για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής κάλυψης προβλέπεται στον διαγωνισμό σημαντικός αριθμός (1.350) μέτριου μεγέθους επεκτάσιμων στεγάστρων για τοποθέτησή τους στις αστικές περιοχές σε σημεία με μειωμένη επιβατική κίνηση, όπου σήμερα υπάρχει στις περισσότερες περιπτώσεις κυρίως ένας πάσσαλος και περιορισμένος χώρος.

6. Σε αντίθεση με δηλώσεις του σχεδιαστή, ο οποίος ανέφερε ότι δεν γνώριζε για την έκταση χρήσης του συγκεκριμένου τύπου στεγάστρου, σημειώνεται ότι ο αριθμός των εν λόγω στεγάστρων αναφέρθηκε σε πολλές παρουσιάσεις και ανακοινώσεις του Τμήματος και περιλαμβάνεται στα προκαταρτικά έγγραφα του διαγωνισμού, τα οποία ο ίδιος ο σχεδιαστής κατέθεσε, στο πλαίσιο του συμβολαίου του.

7. Επιπλέον, αντιθέτως με τις δηλώσεις του σχεδιαστή, διευκρινίζεται ότι ο πυλώνας χωρίς στέγαστρο, τύπος Α, είναι ο τύπος κατασκευής που προορίζεται για εγκαταστάσεις σε ιστορικά κέντρα πόλεων, όπου τα πεζοδρόμια είναι ακόμα πιο στενά ή μπροστά από ιστορικά κτήρια που δεν πρέπει να επισκιάζονται.

8. Λανθασμένα ο σχεδιαστής τόσο στο σημείωμα του, αλλά και στις δημόσιες δηλώσεις του ανέφερε ότι ο κατασκευαστής προβαίνει σε αδικαιολόγητες τροποποιήσεις που επεμβαίνουν στον σχεδιασμό και τις προδιαγραφές του διαγωνισμού. Αντίθετα, τα έγγραφα του διαγωνισμού απαιτούσαν ρητά από τον κατασκευαστή να προχωρήσει σε τροποποιήσεις, για να επιλύσει σειρά κατασκευαστικών θεμάτων και την ανάπτυξη σχεδιαστικών λύσεων που απαιτούνται για τη βιομηχανική παραγωγή των στεγάστρων.

Σε σχέση με αυτό, τα έγγραφα του διαγωνισμού απαιτούν τη βελτιστοποίηση των θεμελίων, τη δυνατότητα προσαρμογής σε κλίσεις, εξ ου και η προσαρμογή στο ύψος του ποδιού του παγκακιού, τη βελτιστοποίηση του σκελετού, με στόχο όχι μόνο την υποβολή αποδοτικών σε τιμή προσφορών, αλλά και τη δυνατότητα επίλυσης θεμάτων στήριξης πανέλων, την αύξηση ασφάλειας και προστασίας των χρηστών, πιστοποίησης των αντιβανδαλικών ιδιοτήτων των υλικών, υγρομόνωση, μείωση ταλάντωσης κατασκευής στην περίπτωση του μέτριου μεγέθους στεγάστρου, για το οποίο γίνεται λόγος κτλ.

Εν προκειμένω, στα έγγραφα του διαγωνισμού απαιτήθηκε, για κάθε τελικό τύπο στεγάστρου, στατική μελέτη βάσει των ευρωπαϊκών προτύπων για τα στατικά και κινητά φορτία, φορτία σεισμού και ανεμοπιέσεις από ρυπές ανέμου μέχρι 120 χλμ. την ώρα, που ελέγχονται τόσο από ανεξάρτητο μελετητή όσο και από το Τμήμα Δημοσίων Έργων. Η στατική μελέτη που υπέβαλε ο σχεδιαστής από συνεργάτη του μελετητή, βάσει ίδιων προτύπων, αφορούσε τον δικό του προκαταρτικό σχεδιασμό και την ασφαλή κατασκευή και τοποθέτηση των δειγμάτων, που κατασκεύασε και τοποθέτησε σε δημόσιο χώρο, η οποία, στην προκειμένη περίπτωση, ελέγχθηκε από το Τμήμα.

9. Ο σχεδιαστής ανέφερε ότι μόνο ένα δείγμα έχει εγκριθεί και ότι υπολείπονται τα άλλα εννέα δείγματα, καθώς και ότι έχει απομονωθεί από τις λύσεις και τον σχεδιασμό. Διευκρινίζεται ότι ο κατασκευαστής έχει κατασκευάσει επτά από τα δέκα δείγματα, τα οποία περιλαμβάνουν όλα τα είδη των στάσεων και στεγάστρων: δύο πυλώνες, μέτριου μεγέθους στέγαστρο, μεγάλου μεγέθους στέγαστρο για αστικές περιοχές (με ή χωρίς διαφήμιση), επιδιορθωμένο στέγαστρο, στέγαστρο ορεινών περιοχών, καθώς και μικρό ποδηλατοστάσιο.

Σύντομα θα ακολουθήσει η ετοιμασία των τριών υπολειπόμενων δειγμάτων: μεγάλου μεγέθους ποδηλατοστάσιο, ποδηλατοστάτης, και καλάθος. Σε επιθεωρήσεις των δειγμάτων στεγάστρων, που έγιναν στην παρουσία του σχεδιαστή, ο κατασκευαστής υπέδειξε σειρά θεμάτων που προκύπτουν βάσει του αρχικού σχεδιασμού, ζήτησε διασαφηνίσεις και του δόθηκαν εισηγήσεις, για να προχωρήσει σε περαιτέρω βελτιώσεις, προτού ετοιμάσει πλήρη τεχνικό φάκελο και εκ νέου δείγματα για επιθεώρηση, έγκριση, πιλοτική εγκατάσταση στο πεδίο και μαζική παραγωγή. Σημειώνεται ότι τα τέσσερα βασικά δείγματα που αφορούν πυλώνα, επιδιορθωμένο στέγαστρο, μέτριου μεγέθους στέγαστρο και μεγάλου μεγέθους στέγαστρο για αστικές περιοχές με διαφήμιση, παρουσιάστηκαν από τον Υπουργό Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων σε συνέντευξη Τύπου, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2024 στην παρουσία εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του σχεδιαστή και MME.

10. Λανθασμένα έγινε αναφορά από τον σχεδιαστή στην εφημερίδα «Πολίτης της Κυριακής», στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, αλλά και σε εκπομπές στη τηλεόραση ότι ο κατασκευαστής θα έπρεπε να είχε παραδώσει 1.000 περίπου στέγαστρα μέχρι στιγμής. Όπως αναφέρεται και στην προηγούμενη ανακοίνωση του Τμήματος, ημερομηνίας 4 Απριλίου 2025, έχουν δοθεί παραγγελίες για την κατασκευή και τοποθέτηση 400 περίπου στεγάστρων για το έτος 2024 και άλλων 700 για το 2025. Παρά την καθυστέρηση στην υλοποίηση για το 2024, αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2025.

Προβλέπονται ρήτρες καθυστέρησης σύμφωνα με το συμβόλαιο, ενώ το Τμήμα εξετάζει αιτήματα του αναδόχου για παράταση, και του έχει ήδη επιδοθεί γραπτή προειδοποίηση στον ανάδοχο για καθυστερήσεις.

11. Στα ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρουσιάστηκε δείγμα στεγάστρου από προμηθευτές στην Κίνα, πανομοιότυπου με αυτά που έχουν σχεδιαστεί για την Κύπρο. Επισημαίνεται ότι τα στέγαστρα στην Κύπρο καλύπτονται από πιστοποιητικό ευρεσιτεχνίας στο όνομα του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, συνεπώς δεν επιτρέπεται η αντιγραφή τους.

Τα συγκεκριμένα στέγαστρα που διαφημίζονται και είναι αμφιβόλου ποιότητας, στατικής ικανότητας και τρόπου κατασκευής δεν διαθέτουν τα ίδια ηλεκτρολογικά συστήματα και πίνακες πληροφόρησης, ούτε πιστοποιημένα αντιβανδαλικά υλικά, πιστοποιήσεις στεγανότητας και μακροχρόνιες εγγυήσεις, π.χ. 10 ετών για μπογιά, 15 για φωτοβολταϊκά κτλ. Η αναρτημένη πληροφορία στα διαφημιζόμενα στέγαστρα φαίνεται να είναι με αυτοκόλλητα, τα γυαλιά είναι του μισού πάχους, το παγκάκι είναι πλαστικό, και δίνονται συγκεχυμένες πληροφορίες για το τι πραγματικά περιλαμβάνεται στην τιμή κατασκευής. Στην τιμή που παρατίθεται στην ιστοσελίδα δεν συμπεριλαμβάνονται παράδοση και δασμοί, κόστος αποθήκευσης, συναρμολόγησης, μεταφοράς στο πεδίο, εγκατάστασης, διαδικασίες προγραμματισμού, συντονισμού και ελέγχου. Η εγγύηση υλικών στο διαφημιζόμενο στέγαστρο είναι μόλις ενός έτους.

12. Όσον αφορά τις ηλεκτρονικές και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, σημειώνεται ότι η υλοποίηση στο πεδίο γίνεται σε στάδια: αξιολόγηση ακριβούς θέσης, εκσκαφή και κατασκευή θεμελίου, τοποθέτηση βασικού μεταλλικού στεγάστρου, τοποθέτηση γυαλιού. Ακολουθεί σύνδεση ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, ο οποίος άρχισε να εγκαθίσταται, και σύντομα θα συνδεθεί για πλήρη λειτουργία του στεγάστρου ως έχει εκτενώς γίνει περιγραφή σε πολλές παρουσιάσεις και δηλώσεις. Συστήματα πληροφόρησης και ηχητικής ανακοίνωσης προβλέπονται μόνο σε 500 περίπου κεντρικά σημεία, και αυτά βρίσκονται υπό δοκιμή και ρύθμιση πριν από την τοποθέτησή τους.

Η νέα υποδομή είναι πρωτίστως στέγαστρο, στο οποίο παρέχεται ασφάλεια και προστασία, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την πρώτη στιγμή εγκατάστασής του, ανεξαρτήτως εάν έχει εγκατασταθεί ή όχι ακόμα ο ηλεκτρολογικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός. Συνεπώς, η τοποθέτησή τους, έστω και πρώτα των μέτριου μεγέθους στεγάστρων, εκεί όπου στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει απλά ένας πάσσαλος, και η επιδιόρθωση υφιστάμενων στεγάστρων αποτελούν τη λογική προσθήκη λειτουργικής υποδομής για την άμεση ανάγκη εξυπηρέτησης του επιβατικού κοινού. Τους αμέσως επόμενους μήνες θα γίνει εγκατάσταση και μεγαλύτερων στεγάστρων. 

13. Ο σχεδιαστής ανέφερε στο σημείωμά του, που κατέθεσε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, ότι εκκρεμεί πληρωμή του και δεν έχει λάβει αποζημίωση για τις παρατάσεις στο συμβόλαιό του. Το Τμήμα Δημοσίων Έργων ενημερώνει ότι όλες οι ολοκληρωμένες εκτελεσθείσες εργασίες, για τις οποίες ο σχεδιαστής έχει εκδώσει τιμολόγιο, έχουν πληρωθεί. Όσον αφορά το αίτημά του για πρόσθετες αποζημιώσεις, αυτό έχει εξεταστεί από τις αρμόδιες επιτροπές και τού έχει προσφερθεί συγκεκριμένη αποζημίωση για κάθε μήνα καθυστέρησης.

(ΣαΠ/AΣ/ΜΣ)