Ανακοινωθέντα

«Κράτιστοι δ᾿ ἂν τὴν ψυχὴν δικαίως κριθεῖεν οἱ τά τε δεινὰ καὶ ἡδέα σαφέστατα γιγνώσκοντες καὶ διὰ ταῦτα μὴ ἀποτρεπόμενοι ἐκ τῶν κινδύνων».

«Πιο τολμηροὶ όμως απὸ όλους είναι σωστό να θεωρούνται όσοι γνωρίζουν σαφώς ποιες είναι συμφορὲς και ποια ευχάριστα κι όμως παρά τη γνώση αυτὴ δεν ἀποφεύγουν τους κινδύνους».

Αυτά έλεγε ο Περικλής στον μεγαλειώδη Επιτάφιο Λόγο για τους νεκρούς του πρώτου έτους του Πελοποννησιακού Πολέμου και νιώθω ότι μπορούμε και οφείλουμε να τα επαναλάβουμε σήμερα, εδώ, στον Ιερό Ναό Αγίου Ραφαήλ στον Παχύαμμο, τιμώντας εκείνους που πολέμησαν και έπεσαν ηρωϊκά υπερασπιζόμενοι τη μαρτυρική Τηλλυρία τον Αύγουστο του 1964.

Πανιερώτατε, έντιμε συνάδελφε Υπουργέ Άμυνας,

Χρωστάμε ευγνωμοσύνη στους νέους εκείνους, του ενός από τα πρώτα τάγματα της νεοσύστατης Εθνικής Φρουράς, οι οποίοι σαράντα ημερών στρατιώτες υπεραμύνθηκαν της πατρίδας. Όπως βέβαια και στους πατριώτες εθελοντές που έτρεξαν επιδεικνύοντας θάρρος, γενναιότητα και φιλοπατρία, για να ανακόψουν την τουρκική επίθεση στην Τηλλυρία. 

Μαζί μνημονεύουμε και τις δεκάδες αμάχων πολιτών -ανάμεσά τους γυναικόπαιδα- που φονεύτηκαν από τους άνανδρους τουρκικούς βομβαρδισμούς της 8^ης και 9^ης Αυγούστου 1964 στον Πύργο, τα Πηγαίνια, τον Παχύαμμο, τον Πωμό, μέχρι και την Πόλη Χρυσοχούς.

Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες,

Τιμούμε σήμερα τους νεκρούς του έπους της Τηλλυρίας. Μέσα στην καυτή ατμόσφαιρα των ημερών, ως νωπή δρόσος αναβλύζει η φιλοπατρία και η ευγενής αυταπάρνηση τους, πενήντα επτά χρόνια μετά τη θυσία τους. Οι συμπατριώτες μας έδωσαν τότε τον υπέρ πάντων αγώνα προσπαθώντας να ανακόψουν την απόπειρα των Τούρκων να διευρύνουν το προγεφύρωμα της Μανσούρας προς νότο, με κατάληψη του Μοσφιλίου και του Λωρόβουνου, αποκόπτοντας έτσι τις ελληνικές κοινοτήτες της Τηλλυρίας και τον μοναδικό δρόμο Λευκωσίας-Ξερού-Πόλης Χρυσοχούς.  

Η νεοσύστατη Κυπριακή Δημοκρατία, ξεκινούσε το 1960 στη βάση των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου, οι οποίες ουσιαστικά επιβλήθηκαν στον Κυπριακό Ελληνισμό παρά τον νικηφόρο ενωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ. Πλην όμως η Τουρκία από την πρώτη στιγμή επεδίωκε να επιβάλει τα κατακτητικά σχέδια που κατέστρωνε μεσούντος ακόμη του αντιαποικιακού αγώνα, από το 1956.

Η προσπάθεια δημιουργίας θύλακα στην περιοχή της Τηλλυρίας, με βάση τα παραθαλάσσια χωριά Κόκκινα και Μανσούρα ήταν μέρος εκείνων των σχεδίων. Μεθόδευαν τουρκικό προγεφύρωμα με λογική ανάλογη εκείνου που πέτυχαν δέκα χρόνια αργότερα, μετά την προδοσία του 1974. Με το σχέδιο του 1964  διοχέτευαν οπλισμό και στρατιωτικό προσωπικό από την Τουρκία για προετοιμασία απόβασης και εισβολής. Επέλεξαν την περιοχή Κοκκίνων-Μανσούρας όπου υπήρχε μικρός αλλά αμιγής τουρκικός πληθυσμός και όπου μπορούσε να προσεγγίζουν ανενόχλητα πλοιάρια από την Τουρκία.

Οι τουρκικές προκλήσεις και η πρόθεση επέκτασης του θύλακα είχαν γίνει εμφανείς από τον Δεκέμβριο 1963. Με νυχτερινές μυστικές επιχειρήσεις, τον Μάρτιο του 1964 προωθούσαν δυνάμεις και οπλισμό από τις ακτές Ανεμούρ και Σελεύκειας. Άντρες με όπλα, όλμους και μπαζούκας. Αφού έθεσαν υπό τον έλεγχό τους μεγάλη έκταση και οδικές αρτηρίες στην περιοχή Παχυάμμου τα πράγματα οδηγήθηκαν στις συγκρούσεις της 5^ης και 6^ης Αυγούστου, στις μάχες της Τηλλυρίας.

Εκείνοι οι πρώτοι εθνοφρουροί μας, συνεπικουρούμενοι από αρκετούς εθελοντές, προσπάθησαν για την ασφάλεια του τοπικού ελληνικού πληθυσμού και της Κύπρου ολόκληρης να ματαιώσουν τα τουρκικά σχέδια και να εξουδετερώσουν τον θύλακα Μανσούρας–Κοκκίνων. Παρά τις αντίξοες συνθήκες και το πλεονέκτημα που είχαν εξασφαλίσει οι τουρκικές δυνάμεις, οι υπερασπιστές της Τηλλυρίας κατάφεραν με ηρωικές προσπάθειες να δημιουργήσουν ισχυρές αμυντικές θέσεις, τις οποίες και διατήρησαν ακόμα και μετά τις τουρκικές αεροπορικές επιθέσεις. 

Στις 8 Αυγούστου, διαπιστώνοντας ότι οι ελληνικές δυνάμεις ανακαταλαμβάνουν με θάρρος και ηρωισμό τον Λωρόβουνο και ήταν έτοιμες να ολοκληρώσουν την προσπάθεια καταλαμβάνοντας και τα Κόκκινα, η τουρκική πολεμική αεροπορία εξαπέλυσε μια λυσσαλέα βομβιστική επίθεση. Ολόκληρη η περιοχή, από τον Ξερό μέχρι τον Πύργο, βομβαρδίστηκε με ισχυρές βόμβες Ναπάλμ που έσπειραν φωτιά, καταστροφή και όλεθρο τόσο σε κατοικημένες περιοχές όσο και στο φυσικό περιβάλλον. Η τουρκική αεροπορία χτύπησε ανελέητα τα χωριά Γιαλιά, Λίμνη, Παχύαμμο και Πωμό και ακολούθως τα χωριά Πύργο και Γουδί. Αδιακρίτως, το τουρκικό μένος στόχευσε σχολεία, εκκλησίες, ακόμα και το νοσοκομείο του Παχύαμμου, παρά τα διακριτικά του Ερυθρού Σταυρού που έφερε. Πολλοί άμαχοι βρήκαν τραγικό θάνατο, ενώ οι τουρκικοί βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν και την επομένη, 9 Αυγούστου, παρά το Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για κατάπαυση πυρός. Σύμφωνα με την ύπουλη τουρκική τακτική επέλασης ακόμα και σε συνθήκες εκεχειρίας, όπως ουσιαστικά έγινε στη μεγάλη τουρκική επίθεση του 1974.   

Μαζί όμως με τις τραγικές μνήμες και τη βαθιά περισυλλογή στην οποία μας καλεί η σημερινή επέτειος, πρέπει να έχουμε και καθαρή ιστορική συνείδηση των γεγονότων, των αιτίων και των αιτιατών. Όλοι οι Έλληνες Κύπριοι πρέπει να έχουμε πλέον καθαρή επίγνωση της ιστορίας που ζούμε. Γιατί είναι την ίδια ιστορική φάση που ζούμε και αντιμετωπίζουμε από το 1964 και ακόμα πιο πριν, από τα μέσα της δεκαετίας του ’50. Όσα έγιναν το 1964 και όσα ακολούθησαν το 1974 ορίζονταν σχεδιασμό που ξεκίνησε από το 1956. Τότε που το τουρκικό κράτος έθεσε στόχο και χάραξε πολιτική τουλάχιστον για διχοτόμηση της Κύπρου και, ει δυνατόν, ακόμα και τον έλεγχο και την ποδηγέτηση ολόκληρης της χώρας μας. Για μια νέα κατάκτηση ανάλογη του οθωμανικού ζυγού, όπως ανοιχτά και ανερυθρίαστα προπαγανδίζει πλέον το καθεστώς του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.  Από τότε, που κορυφωνόταν ο αντιαποικιακός εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας -στον οποίο βεβαίως αντιτάχθηκε η Τουρκία, ο τουρκικός σχηματισμός εξουσίας σχεδίαζε πώς θα έβαζε ξανά πόδι στο νησί μας. Με τις περίφημες μελέτες και τις δύο εκθέσεις του Νιχάτ Ερίμ, που παραδόθηκαν το 1956 στον Πρωθυπουργό Μεντερές, καθορίστηκαν ενέργειες και μεθοδεύσεις που έκτοτε επεδίωξαν να εφαρμόσουν όλες ανεξαίρετα οι τουρκικές κυβερνήσεις. Ο «χάρτης Κιουτσούκ» του 1957 είναι σχεδόν ο ίδιος με τη σημερινή κατοχική γραμμή του Αττίλα. Είναι εκείνος ο ίδιος σχεδιασμός που οδήγησε στην απόπειρα εισβολής το 1964 και τελικά στην εισβολή και κατάληψη μεγάλου μέρους της Κύπρου το 1974, αλλά και στην μετέπειτα ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Όπως και στα όσα ζούμε στις μέρες μας, με τις ιταμές απειλές και παράνομες επεμβάσεις τόσο στη θάλασσα της Κύπρου όσο και κατά της Αμμοχώστου. Αυτός ο ίδιος κεντρικός σχεδιασμός του τουρκικού κράτους οδηγεί και στην απροκάλυπτη αξίωση για τη δημιουργία δύο κρατών, δηλαδή για τουρκικό κράτος στην Κύπρο. Πρέπει να έχουμε μάλιστα υπόψη ότι μέσα από τον στρατηγικό σχεδιασμό που μεθοδεύεται η διχοτόμηση είναι μόνο η δεύτερη προτιμότερη λύση, μετά την πρώτη που είναι η κατάληψη ή/και ο έλεγχος ολόκληρης της Κύπρου από την Τουρκία.

Όπως το ανέφερε ο Πρόεδρος στην ομιλία του στην πρόσφατη εκδήλωση για τη μαύρη επέτειο της τουρκικής εισβολής, «εδώ και 47 χρόνια, σχεδόν μισό αιώνα από τότε, παρά τις συνεχείς προσπάθειες της ελληνοκυπριακής πλευράς, τις παραχωρήσεις και τους συμβιβασμούς, αυτό που καταγράφεται είναι η προβολή και νέων απαράδεκτων αξιώσεων της Τουρκίας, η οποία επικαλείται τάχα το δίκαιο, όπως η ίδια το ερμηνεύει». Ας μην ξεχνάμε λοιπόν ότι η Τουρκία, αφού πρώτα εκβίασε και πέτυχε, μετά την πολεμική κατάκτηση του 1974, τη λύση ομοσπονδίας -την οποία δέχτηκε η ελληνοκυπριακή πλευρά με την επιθυμία αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων και ειρήνευσης- στη συνέχεια παρασπόνδησε ανακηρύσσοντας παράνομο κατοχικό κράτος το 1983.

Είναι επομένως λογικά ανεπίτρεπτο, έως και εθνικά απαράδεκτο, να βρίσκονται ορισμένοι ανάμεσά μας που να μεμψιμοιρούν και να φτάνουν ακόμα να επικρίνουν την ελληνοκυπριακή πλευρά ή τις Κυβερνήσεις μας ότι δήθεν δεν επιθυμούν επίλυση του Κυπριακού. Πώς μπορεί να παραβλέπουν ότι η Τουρκία, αφού πρώτα δια πυρός και σιδήρου επέβαλε λύση ομοσπονδίας, στη συνέχεια τη διαστρέφει και με τεχνάσματα όπως η λεγόμενη «κυριαρχική ισότητα» προωθεί σχεδιασμούς ελέγχου ολόκληρης της Κύπρου, σύμφωνα με γραμμές που χάραξε από το 1956;  

Αυτή την πραγματικότητα αντιμετωπίζουμε αδιαλείπτως ως μόνιμη, άλλοτε αναδιπλούμενη και άλλοτε κλιμακούμενη και αναβαθμισμένη απειλή, εδώ και 65 χρόνια. 

Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες,

Ο πολιτικός και στρατιωτικός στόχος της Τουρκίας για εισβολή και διχοτόμηση ματαιώθηκε το 1964, γιατί απλοί άνθρωποι που εκλήθηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη να υπερασπιστούν την πατρίδα, σαν άλλοι Σπαρτιάτες φύλαξαν τις κυπριακές Θερμοπύλες. Μπορεί τότε η γη της Τηλλυρίας να κάηκε, αλλά το φρόνημα των αγωνιστών της λευτεριάς παρέμεινε ορθό και ο εισβολέας δεν κατάφερε να περάσει.   

Πενήντα επτά χρόνια μετά το έπος εκείνο πρέπει να εμπνευστούμε από το φρόνημα των υπερασπιστών της πατρίδας και να στηρίξουμε την εξαιρετικά δύσκολη προσπάθεια για λευτεριά και δικαίωση μέσω ειρηνικής επίλυσης του Κυπριακού, με μια λειτουργική και βιώσιμη συμφωνία στη βάση του διεθνούς δικαίου, των αποφάσεων–ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών και των αρχών, αξιών και κανόνων της Ενωμένης Ευρώπης.   

Διερμηνεύοντας την ειλικρινή επιθυμία και επιδίωξη της ελληνοκυπριακής πλευράς, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καταβάλλει ακούραστα διπλωματικές προσπάθειες για μια πολιτική λύση και για τερματισμό της τουρκικής κατοχής. Ενώ αποβλέπουμε με την άρση του ελέγχου της Τουρκίας, σε ειρηνική συμβίωση και συνεργασία με τους Τουρκοκυπρίους συμπατριώτες μας, μέσα σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος δικαίου, χωρίς όμως τη σκιά της Άγκυρας πάνω από την Κύπρο.

Πρωταρχικό και ουσιώδες μέλημα ας είναι επομένως να ενώσουμε δυνάμεις και να στηρίξουμε την πολιτική ηγεσία μας στην επιδίωξη μια βιώσιμης και λειτουργικής λύσης. Έχει φανεί καθαρά μέσα από την ιστορία μας ότι με την ενότητα, την ομοψυχία και τη συλλογική δουλειά ο λαός μας υπερπηδά τα εμπόδια. Έτσι ενδυναμώνουμε και την προσπάθεια για κινητοποίηση διεθνούς υποστήριξης, για να αντιμετωπίσουμε τις νέες μεθοδεύσεις της Άγκυρας. Στην προσπάθειά μας αυτή ας έχουμε φάρο και οδηγό μας τις παρακαταθήκες των προγόνων μας, όπως οι ήρωες του Αυγούστου 1964, που έπεσαν πολεμώντας για να διαφυλάξουν το πολυτιμότερο αγαθό, την ελευθερία του ανθρώπου, τον σεβασμό και την αξιοπρέπειά του, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία.

Τη ψυχή των ηρωικών νεκρών μας ο Κύριος την αναπαύει. Τη μνήμη τους εμείς πρέπει να φροντίσουμε να κρατήσουμε μέσα μας, οδηγό μας.

Αιωνία ας είναι η μνήμη των πεσόντων στην τιμημένη γη της Τηλλυρίας το 1964.

(ΜΓ)