Ανακοινωθέντα

«Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους, για τους γενναίους, τους δυνατούς, αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα, τα γενναία, τα δυνατά. Γι’ αυτούς η απόλυτη υποταγή κάθε στοιχείου, η σιγή, γι’ αυτούς τα δάκρυα, γι’ αυτούς οι φάροι κι οι κλάδοι ελιάς και τα φανάρια…»

Αυτά έγραφε ο Νίκος Εγγονόπουλος γι’ άλλους, ξεχωριστούς και τιμημένους ήρωες της ελευθερίας. Με τέτοια όμως λόγια και σκέψεις φέρνουμε εμείς στον νου τους Καταδρομείς που έπεσαν σε όλα τα πεδία των μαχών της Κύπρου, αλλά και όλως ιδιαιτέρως τον Κυβερνήτη του Αρματαγωγού «Λέσβος», Αντιναύαρχο Ελευθέριο Χανδρινό. Γιατί οι καταδρομείς, το επίλεκτο για την τόλμη και τη γενναιότητα Σώμα, όπως και ο τότε Πλωτάρχης, αξίζουν με τους αγώνες που έδωσαν, για αυτή την τιμή και καταξίωση.

Συγχαίρω τον Σύνδεσμο Εφέδρων Καταδρομέων της επαρχίας Πάφου που συγκαλεί αυτή την εθνική μυσταγωγία και ξέρει να τιμά τους ξεχωριστούς, τους πεσόντες ήρωες Καταδρομείς. Αποτίνουμε σήμερα φόρο τιμής στους πεσόντες Καταδρομείς του 1963-’64 και του 1974. Μαζί βεβαίως τιμούμε όλους τους Έλληνες Κυπρίους πεσόντες και τους Ελλαδίτες, της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ.). Τους τιμούμε και εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη της πατρίδας για όσους στάθηκαν και αντιστάθηκαν και πολέμησαν απέναντι στις τουρκικές ορδές. Τις κατακτητικές ορδές που ορέχτηκαν την πατρίδα μας και για πρώτη φορά το 1963-’64 επιχείρησαν να εισβάλουν, ενώ τελικά εισέβαλαν στις 20 Ιουλίου 1974, μέσα σε συνθήκες προδοσίας και αποσύνθεσης και συνέχισαν μάλιστα να επελαύνουν και μετά, παρά τις εκεχειρίες και τις ανακωχές. Σκορπώντας φωτιά και θάνατο και ανοίγοντας πληγές συμφοράς που κρατάνε μέχρι σήμερα.

Αν αναλογιστούμε μάλιστα ότι το 1974 οι Καταδρομείς μας πολέμησαν σ’ ένα εν πολλοίς προδομένο πόλεμο, έχοντας συχνά επίγνωση της προδοσίας, προσμετράμε το πλήρες μέγεθος της προσφοράς τους. Τόσοι νέοι άνθρωποι στάθηκαν, αψηφώντας την ίδια τη νεότητα και τη ζωή τους και κράτησαν μέτωπα που η τουρκική επίθεση άνοιγε σαν πληγές στο σώμα της πατρίδας μας. Συχνά δεν είχαν ούτε κατάλληλο εξοπλισμό, έλειπε ένα συνεκτικό σχέδιο άμυνας -τα πολυβολεία στις κορφές του Πενταδάκτυλου είχαν σε μεγάλο βαθμό εκκενωθεί- ούτε και έπαιρναν πάντα σωστές οδηγίες. Ορισμένοι επίορκοι αξιωματικοί στα επιτελικά γραφεία, αφού είχαν ανοίξει προηγουμένως την κερκόπορτα, με το προδοτικό Πραξικόπημα κατά του Προέδρου της Δημοκρατίας, δοκιμάζοντας να καταλύσουν το πολίτευμα, αποδιοργάνωσαν την αμυντική ικανότητα και στη συνέχεια παρέδωσαν ανυπεράσπιστη τη χώρα. Όπως και προηγουμένως, τέλος του 1967, αποψίλωσαν την αμυντική θωράκιση με την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας.

Γι’ αυτό στα παλληκάρια εκείνα, κληρωτούς και εφέδρους και στους Καταδρομείς ιδιαίτερα, όπως και στους θαρραλέους πατριώτες Ελλαδίτες αξιωματικούς και στρατιώτες, που στάθηκαν και έδωσαν γενναία τις μάχες αξίζει ιδιαίτερα η τιμή των ηρώων της ελευθερίας. Έδωσαν και κέρδισαν κάποτε μάχες, σημειώνοντας και επιτυχίες που έμειναν αναξιοποίητες, και στον νου έρχονται ο Λωρόβουνος, Άσπρη Μούττη, Άγιος Ιλαρίων, Αγύρτα και Πάναγρα… Η θαρραλέα στάση τους και η αφοσίωσή τους στην άμυνα της πατρίδας και της ελευθερίας μάς γεμίζει αυτοπεποίθηση για τη φιλοπατρία και τη γενναιότητα του κυπριακού λαού, όπως και ολόκληρου του Ελληνισμού. Ταυτόχρονα, μάς βαρύνει και με το ιερό χρέος να συνεχίσουμε την προσπάθεια για την απελευθέρωση της χώρας μας.

Μνημονεύοντας σήμερα τους Ελλαδίτες πολεμιστές και ήρωες, είναι ώρα να μιλήσουμε για την αποκορύφωση πατριωτισμού και γενναιότητας που επέδειξε ο αείμνηστος Κυβερνήτης του αρματαγωγού «Λέσβος», Ανθυποπλοίαρχος Ελευθέριος Χανδρινός. Η πράξη υποδειγματικής φιλοπατρίας, αλλά και στρατιωτικής ευφυίας του Πλωτάρχη Χανδρινού και του πληρώματός του, ήταν υποδειγματική. Δεν δίστασε, από την ώρα που είδε την Κύπρο να δέχεται ύπουλη και άνανδρη επίθεση, να αλλάξει την πορεία που είχε προκειμένου να μεταφέρει πίσω στην Ελλάδα δύναμη 450 ανδρών που είχαν τερματίσει τη θητεία τους στην Κύπρο και να τους αποβιβάσει στην Πάφο. Αλλά επιπλέον, έσπευσε με δική του πρωτοβουλία να χτυπήσει και να εξουδετερώσει τις οχυρωματικές επιχειρήσεις των Τουρκοκυπρίων στον Μούτταλο. Απέτρεψε έτσι τη δημιουργία πολεμικής εστίας στην Πάφο, με επίκεντρο τον τουρκικό θύλακα. Στη συνέχεια, με θαυμαστούς χειρισμούς, προκάλεσε την πλήρη σύγχυση στις τουρκικές επιτιθέμενες δυνάμεις και τις οδήγησε, μέσα από τα ίδια τα δικά τους πυρά, να έχουν  μεγάλες απώλειες σε σκάφη και μαχητικά αεροσκάφη μέσα στη θάλασσα της Πάφου.  

Η δράση του μετέπειτα αποστρατευθέντος με βαθμό αντιναυάρχου Ελευθέριου Χανδρινού δίνει και απάντηση σε κάποιους αφορισμούς του τύπου «η Ελλάδα εγκατέλειψε την Κύπρο». Όχι! Ήταν η Χούντα που πρόδωσε και εγκατέλειψε την Κύπρο. Η Ελλάδα, όσο το επέτρεψαν οι συνθήκες εκείνες της πλήρους σύγχυσης και αποδιοργάνωσης, στάθηκε δίπλα στην Κύπρο. Οι Έλληνες δηλαδή, όπου είχαν ευκαιρία, επέδειξαν αυτόβουλα το φρόνημα και το βαθύτερο είναι τους, στάθηκαν δίπλα στην Κύπρο και στους Έλληνες Κύπριους αγωνιστές της ελευθερίας. Εκατοντάδες Ελλαδιτών πολεμιστών αγωνίστηκαν και πολλοί έπεσαν για την ελευθερία της Κύπρου. Μάρτυρας, οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ και οι επικές μάχες που έδωσαν στα βόρεια της Λευκωσίας. Προσπαθώντας να υπερασπιστούν το Αεροδρόμιο και το στρατόπεδό τους, κράτησαν, μαζί με τους ηρωικούς αγωνιστές στην περιοχή Αγίου Παύλου-Αγίου Δομετίου, τη γραμμή άμυνας της πρωτεύουσας. Έμειναν και αγωνίστηκαν, με νύχια και με δόντια. Σε άνισο αλλά ηρωικό αγώνα υπερασπίστηκαν την ελευθερία της Κύπρου απέναντι στον λεηλάτη «Αττίλα», δίνοντας και τη ζωή τους. Διαφορετικός θα ήταν σήμερα ο χάρτης της κατοχής χωρίς εκείνους. Τους χρωστάμε ευγνωμοσύνη.

Μάρτυρας, είναι ακόμα και το γνωστό τραγικό περιστατικό με την κατάρριψη από πυρά του δικού μας πυροβολικού ενός αεροσκάφους «Νορ Άτλας», μέσα από τη σύγχυση και ασυνεννοησία, με αποτέλεσμα την τραγική θυσία των ενισχύσεων που μετέφερε. Παρόλες όμως τις αντιξοότητες και τα εμπόδια, η επιχείρηση «Νίκη» ενίσχυσε με σχεδόν 300 Έλληνες Καταδρομείς το εξαιρετικά δύσκολο -το κατ’ ακρίβεια ακατόρθωτο υπό τις περιστάσεις- εγχείρημα της άμυνας της Κύπρου. Οι Καταδρομείς όμως έδωσαν τον αγώνα και τίμησαν την πατρίδα.    

Έχοντας καταδικάσει το προδοτικό πραξικόπημα, 48 χρόνια μετά από εκείνο το ματωμένο Καλοκαίρι, η Πολιτεία τιμά τους αγωνιστές της ελευθερίας. Όπως κάθε χρόνο, κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ και αποδίδουμε την οφειλόμενη τιμή στους ηρωικούς νεκρούς που υπερασπίστηκαν την πατρίδα, θυσιάζοντας και τη ζωή τους για την ελευθερία. Ξεχωριστή θέση ανάμεσά τους έχουν πάντα οι ευθαρσείς και υψιτενούς φρονήματος δυνάμεις των εφέδρων Καταδρομέων.

Υπερασπιζόμενοι την πατρίδα, αγωνίστηκαν την ίδια ώρα και για πανανθρώπινες αξίες. Αξίες και ιδεώδη τα οποία αφού εμπνεύστηκε και ανέπτυξε στην αρχαιότητα ο Ελληνισμός, στη συνέχεια εκτιμήθηκαν και εξαπλώθηκαν σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο. Ιδεώδη και αρχές που κατ’ επανάληψη εδώ και έναν αιώνα -το μνημονεύουμε φέτος ειδικά που είναι και η μαύρη επέτειος της Μικρασιατικής Καταστροφής- περιφρόνησε και καταπάτησε η Τουρκία. Ιδεώδη και αρχές που συνεχίζουμε να τα διεκδικούμε απέναντί σε αυτή την πομπώδη και υπερφίαλη κατακτητική επιχείρηση στην οποία η Άγκυρα συνεχίζει και δίνει διάφορα του σοβινισμού ψευδώνυμα.

Τα όσα όμως έγιναν το Καλοκαίρι του 1974 δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Η ύπουλη και καιροσκοπική (τρόπον τινά, εκ του ασφαλούς) εκείνη επίθεση της Τουρκίας εναντίον της Κύπρου και η τρομοκρατία και η εξεζητημένη βία που άσκησε σε βαθμό βαρβαρότητας για να καταλάβει εδάφη και να αποδιώξει τους νόμιμους από αιώνων κατοίκους, ήταν συνέχεια της προηγούμενης επίθεσης του 1964 και των βομβαρδισμών στην Τηλλυρία. Γεγονότα που είναι ιδιαίτερα γνωστά εδώ στην Πάφο, αφού τον Αύγουστο 1964 ολόκληρη η περιοχή από τον Ξερό μέχρι τον Πύργο, τα χωριά Γιαλιά, Λίμνη, Παχύαμμος και Πωμός δέχτηκαν ανηλεή βομβαρδισμό με βόμβες Ναπάλμ, που έσπειραν παντού όλεθρο, καταστροφές και θάνατο. Σε μια προσπάθεια τότε να διατηρήσουν μια πύλη για εισαγωγή οπλισμού και δυνάμεων που είχαν σχέδιο, εκείνο που έμελλε να συμβεί μετά από δέκα χρόνια.  

Αλλά και τα όσα είχαν γίνει το 1964 ήταν μέρος σχεδίου που χρονολογείται από πριν. Ήταν μέρος σχεδίου που επιζητούσε να αποσταθεροποιήσει και να αλώσει την Κυπριακή Δημοκρατία, δημιουργώντας προϋποθέσεις και συνθήκες διχοτόμησης. Αυτό το νόημα είχε εξάλλου και η υποχρεωτική μετατόπιση Τουρκοκυπρίων και η διοργάνωση θυλάκων. Όλα αυτά ήταν μέρος των συνωμοτικών σχεδιασμών που εξυφάνθηκαν από το 1956, με το γνωστό Σχέδιο Νιχάτ Ερίμ. Ο διαβόητος «χάρτης Κιουτσούκ» του 1957 είναι σχεδόν ίδιος με τη σημερινή κατοχική γραμμή του «Αττίλα». Πρέπει πλέον να κυριολεκτούμε για τα γεγονότα, να μη δεχόμαστε αναφορές «στο περίπου», αλλά χρειάζεται πια να ακριβολογούμε. Η τυφλή επέμβαση της Χούντας και όσων πολιτικά ανεγκέφαλων εδώ στην Κύπρο έγιναν ενεργούμενά τους, ήταν προδοσία. Αλλά και η εκ του ασφαλούς επιδρομή της Τουρκίας ήταν προσχεδιασμένη. Δεν ήταν απλώς αντίδραση στο τελικά ματαιωμένο Πραξικόπημα. Όπως έδειξαν οι σοβινιστικοί και αδηφάγοι πολεμικοί  σχεδιασμοί της Τουρκίας από το 1964, η επίθεση κατά της Κύπρου ήταν θέμα χρόνου. Και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, ακόμα και πέραν της υφαρπαγής και του ελέγχου πέραν του ενός τρίτου του κυπριακού εδάφους. 

Η Τουρκία, πριν το τέλος της βρετανικής αποικιακής κατοχής, είχε βάλει στόχο κατακτητικό: αν η Κύπρος τελικά δεν θα παρέμενε βρετανική, θα επιζητούσαν να μοιραστεί στα δυο, να διχοτομηθεί. Και στη συνέχεια, αφού δημιουργούσαν τις συνθήκες που θα τους το επέτρεπαν, να την καταλάβουν εξ ολοκλήρου. Και εν πάση περιπτώσει, ο σχεδιασμός απέβλεπε να δημιουργηθούν συνθήκες είτε επί του εδάφους είτε με συμφωνίες και πολιτειακούς μηχανισμούς (που θα ξεγελιόμασταν να αποδεχτούμε, όπως το 1959-60), ούτως ώστε η Κύπρος να βρεθεί κάτω από τον έλεγχο της Τουρκίας. Αυτό το ίδιο σχέδιο εξυφάνθηκε, κατ’ εντολήν της Κυβέρνησης Μεντερές, από τον Νιχάτ Ερίμ, τον μετέπειτα επ’ ολίγον και τυραννικό πρωθυπουργό της Τουρκίας. Ένα σχέδιο όμως που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, με πρωταρχική απαίτηση της Τουρκίας για επανακατάληψη της Κύπρου. Αυτό το σχέδιο έχουμε εθνικό καθήκον, αλλά και χρέος αυτοσυντήρησης, να αποκρούσουμε και να ματαιώσουμε.

Αλλά και αυτή η προδοσία, με το Πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου 1974 που έκανε η Χούντα με επιτόπου συνεργούς, ήταν επίσης σαν μια δεύτερη πράξη. Αφού πρώτη πράξη της προδοσίας παίχτηκε με την απόφαση της Χούντας να αποσύρει από τον Δεκέμβριο 1967 την Ελληνική Μεραρχία από την Κύπρο. Η ελληνική δύναμη που είχε στείλει ο αείμνηστος Γεώργιος Παπανδρέου το Φθινόπωρο του 1964, αποτελούμενη από τρία συντάγματα πεζικού, δυο μοίρες καταδρομών και δυο ίλες αρμάτων, ως μέτρο προστασίας απέναντι στη διακηρυγμένη πρόθεση της Τουρκίας για εισβολή, καθιστούσε την Κύπρο απόρθητη. Ωστόσο, η δικτατορική κυβέρνηση την απέσυρε, αφήνοντας την Κύπρο απροστάτευτη. Κάνοντας έτσι την εξεζητημένη πατριωτική ρητορική της -σε βαθμό εθνοκαπηλείας- να μένει σαν τραγική φάρσα. Στον αντίποδα της προδοτικής απόσυρσης της Μεραρχίας -στην οποία δεν ενέχεται μόνο η μειοδοτική στάση της χουντικής κυβέρνησης στην Αθήνα, αλλά δυστυχώς και όσοι την αντιστρατεύτηκαν εδώ στην Κύπρο- βρίσκεται η υποδειγματική στάση ηρωισμού του Πλωτάρχη Χανδρινού και των ανδρών του. Όπως και ο υπέρ πίστεως και πατρίδος αγώνας των ΕΛΔΥΚάριων και οι επικές προσπάθειες και τα επιτεύγματα των Καταδρομέων που μόνοι τους έκαναν εκείνο που έπρεπε να γίνει σε όλη τη γραμμή άμυνας της Κύπρου.

Πάντα, πιο τολμηρούς απ’ όλους πρέπει να αναγνωρίζουμε εκείνους που καλά γνωρίζουν και τον κίνδυνο και την απειλή, αλλά αψηφούν αυτή την πικρή γνώση, δεν γυρεύουν τον κίνδυνο να αποφύγουν και δίνονται για την ελευθερία. Αυτό έχουμε ως παρακαταθήκη από τον «Επιτάφειο» του Περικλέους. Αναγνωρίζουμε και τιμούμε έτσι εκείνους που πολέμησαν και έπεσαν ηρωικά υπεραμυνόμενοι της μαρτυρικής Τηλλυρίας τον Αύγουστο του 1964. Ευγνωμοσύνη χρωστάμε στους νέους εκείνους, σαράντα ημερών στρατιώτες, των πρώτων δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς, όπως και στους πατριώτες εθελοντές όλους που έτρεξαν επιδεικνύοντας θάρρος, γενναιότητα και φιλοπατρία, για να ανακόψουν την τουρκική επίθεση που εξυφαινόταν από τον Δεκέμβριο 1963.  Ανάμεσά τους και οι πρώτοι πεσόντες ηρωικοί Καταδρομείς. Μαζί όμως μνημονεύουμε και άλλους σχεδόν εβδομήντα νεκρούς αμάχους από τους άνανδρους τουρκικούς βομβαρδισμούς της 8ης και 9ης Αυγούστου 1964 στον Πύργο, τα Πηγαίνια, τον Παχύαμμο, τον Πωμό, μέχρι και την Πόλη Χρυσοχούς.  

Εκείνη η ίδια κατακτητική επιχείρηση συνεχίζεται και επεκτείνεται διαρκώς και στις μέρες μας. Είτε με απόπειρες σφετερισμού μέρους της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και του υποθαλάσσιου πλούτου της Κύπρου είτε με τις απειλές και απόπειρες εποικισμού της Αμμοχώστου. Ενώ η τουρκική επιθετικότητα παίρνει και την απεχθή μορφή του υβριδικού πολέμου της μετανάστευσης, με την καπήλευση του ανθρώπινου πόνου. 

Παρά ταύτα, η ελληνική πλευρά, με ενέργειες, πρωτοβουλίες και προτάσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν παύει να επιζητεί την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό της κατοχής και για μια ουσιαστική και λειτουργική επίλυση του προβλήματος στη βάση των Ψηφισμάτων και Αποφάσεων των Η.Ε., αλλά και των ευρωπαϊκών αρχών και κανόνων. Απάντηση της Κύπρου στο επιθετικό παραλήρημα  της Άγκυρας είναι η ετοιμότητά μας, όπως το εκφράζει ευθαρσώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, στο πλαίσιο του πολιτικού πολιτισμού της εποχής και μακριά από κούφιες πολεμικές ιαχές. Αλλά τιμώντας σήμερα την ψυχή και το θάρρος των Καταδρομέων, μεταφέρουμε και το μήνυμα ότι η Κύπρος και ο ελληνισμός της Κύπρου αντιστέκονται. Και η Τουρκία δεν θα έχει ξανά ευκαιρία κάποιας προδοσίας.

Παρά τη συντριπτική υπεροπλία των επιτιθέμενων, τόσο ως προς τον αριθμό των στρατιωτών όσο και ως προς τον εξοπλισμό και την αεροπορική στήριξη, η αντίσταση των Ελληνοκυπρίων και Ελλαδιτών μαχητών υπήρξε το 1974 συγκινητική. Ανάμεσά τους οι Καταδρομείς, όπως πάντα, διακρίθηκαν και έγραψαν σελίδες τιμής στο πατριωτικό χρέος.  Ο πατριωτικός αλτρουισμός και η διάθεση αυτοθυσίας για την πατρίδα και την ελευθερία των πολεμιστών και των πεσόντων του 1974 έδωσαν συνέχεια στη μακρά παράδοση φιλοπατρίας και ελευθεροφροσύνης που βγαίνει μέσα από την ιστορία του κυπριακού ελληνισμού. Το μεγαλείο της ψυχής, τα αποθέματα του φρονήματος και του ηρωισμού των αγωνιστών της ελευθερίας, η προσήλωση στις αρχές και αξίες που μας άφησαν ως παρακαταθήκη, ας είναι οδηγός μας για το μέλλον.

Οι θυσίες τους αποτελούν πηγή έμπνευσης γι’ αυτό που απομένει ως δικό μας χρέος. Για να μην παρασυρθούμε στην απατηλή ιδέα ότι θα ήταν λύση να μείνει η χώρα μοιρασμένη και οι τόποι μας λεηλατημένοι, όπως παρουσιάζεται σήμερα. Για να προφυλαχτούμε από δόλιες επινοήσεις διευθετήσεων που θα διατηρούσαν είτε δικαιώματα επέμβασης είτε δομές ελέγχου από την Τουρκία. Για να αντιμετωπίσουμε με ενότητα, αποφασιστικότητα και ψυχραιμία τις ακατάπαυστες προκλήσεις και τη συνεχή επιθετικότητα και σοβινιστική κομπορρημοσύνη της Τουρκίας. Για να διεκδικήσουμε τα απαράγραπτα δικαιώματα του λαού μας και να διατηρήσουμε στο ακέραιο την ιστορική και εθνική συνείδησή μας, αλλά και να διατηρήσουμε ζωντανή τη συνείδηση εντοπιότητας και τη σύνδεση με τους καταπατημένους τόπους μας.    

Ψάχνοντας στην ελληνική γραμματεία της Κύπρου, διαβάζω τον χρονικογράφο Λεόντιο Mαχαιρά, που έγραφε για αλλοτινούς καιρούς προτού ακόμα πατήσει Tούρκου πόδι το νησί, αλλά και πάλι είχαμε άλλους ξένους δυνάστες. Μήνυμα του Λεοντίου Μαχαιρά που μπορεί να φέρει δροσιά εκεί ψηλά στην ψυχή των νεκρών μας του 1974: “ ότι το νερό πάγει και ο άμμος μεινίσκει, τουτέστιν οι ξένοι θέλουν πάγειν και οι τοπικοί θέλουν μείνειν”. Έτσι πρέπει να γίνει. Έτσι θα γίνει.

Αιωνία ας είναι η μνήμη των πεσόντων του αγώνα του 1974 για την πατρίδα και την ελευθερία.

ΙΠ