Ανακοινωθέντα

Η κλιματική και ενεργειακή κρίση αποτελούν δύο από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας και οι επιπτώσεις τους δεν είναι μόνο περιβαλλοντικές, αλλά επεκτείνονται σε διάφορους κοινωνικούς τομείς, όπως είναι και η ισότητα των φύλων, καθώς η κλιματική και η ενεργειακή κρίση επιδρούν διαφορετικά στα δύο φύλα και μπορεί να ενισχύσουν ή να επιδεινώσουν τις υφιστάμενες ανισότητες.

Έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) σχετικά με τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών, που πραγματοποιήθηκαν σε 141 χώρες του πλανήτη, απέδειξαν ότι, κατά μέσον όρο, από τις φυσικές καταστροφές πεθαίνουν περισσότερες γυναίκες παρά άνδρες ή πεθαίνουν γυναίκες που είναι νεότερες σε σχέση με τους άνδρες.

Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες σε φυσικές καταστροφές λόγω των κοινωνικά κατασκευασμένων ρόλων τους, όπως επίσης και λόγω των περιορισμών και των περιχαρακώσεων που υφίστανται, ιδίως στις χώρες όπου η κοινωνική, οικονομική και πολιτική τους θέση είναι κατώτερη από αυτή των ανδρών. Επίσης, στις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να προστεθεί η αναγκαστική μετανάστευση, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο σωματικής κακοποίησης γυναικών και κοριτσιών. 

Σε περιοχές που επηρεάζονται από φυσικές καταστροφές ή ακραίες καιρικές συνθήκες συχνά οι γυναίκες αντιμετωπίζουν επιπλέον προκλήσεις. Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή σε πολλές κοινότητες είναι οι γυναίκες που φροντίζουν τα παιδιά, αναζητούν νερό και τροφή, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. 

Οι ακραίες καιρικές συνθήκες, οι πλημμύρες, οι ανεπαρκείς βροχοπτώσεις και οι θερμοκρασιακές αυξήσεις επηρεάζουν διάφορες πτυχές της ζωής τους. Για παράδειγμα, η έλλειψη πρόσβασης σε νερό πιθανόν να υποχρεώνει τις γυναίκες να δαπανούν περισσότερο χρόνο για την αντιμετώπιση αυτής της καθημερινής ανάγκης, μειώνοντας τον χρόνο που θα μπορούσαν να αφιερώσουν σε εκπαίδευση ή εργασία. 

Στον τομέα της γεωργίας, οι ακραίες κλιματικές συνθήκες μπορούν να οδηγήσουν σε απώλειες στη σοδειά και επομένως σε οικονομική ανασφάλεια. Επιπλέον, οι γυναίκες συχνά φέρουν το βάρος της φροντίδας της οικογένειας και όταν οι πόροι γίνονται ελάχιστοι λόγω κλιματικών καταστροφών, το φορτίο αυτό εντείνεται. 

Η ανισότητα των φύλων είναι πιο εμφανής στην εκπαίδευση, στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και στους τομείς της απασχόλησης, δημιουργώντας παράλληλα εμπόδια για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης. 

Αν και η αύξηση της θερμοκρασίας επηρεάζει όλους τους πολίτες, οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις αρνητικές επιπτώσεις της, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, με τα Ηνωμένα Έθνη να υπογραμμίζουν σε μελέτη τους ότι το 80% των ανθρώπων που εκτοπίζονται από την κλιματική κρίση είναι γυναίκες και παιδιά. 

Όπως φαίνεται από τα προηγούμενα, οι γυναίκες επηρεάζονται δυσανάλογα από την κλιματική αλλαγή σε σχέση με τους άνδρες. Ωστόσο, οι γυναίκες όχι μόνο υφίστανται με διαφορετικό τρόπο τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά συμβάλλουν διαφορετικά στον περιορισμό των επιπτώσεών της λόγω της διαφορετικής αντίληψης που διαθέτουν. 

Οι γυναίκες οι οποίες, όπως προαναφέρθηκε, στη μεγάλη πλειονότητά τους είναι επιφορτισμένες με τη φροντίδα των οικογενειών τους συνήθως επιλέγουν να εργαστούν σε μέρη πιο κοντά στον τόπο κατοικίας τους, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν με μικρότερη συχνότητα τα μέσα μεταφοράς, πράγμα το οποίο συμβάλλει τόσο στον περιορισμό των εκπομπών αερίων όσο και στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων. 

Από την άλλη, οι άνδρες χρησιμοποιούν συχνότερα τα ιδιωτικά μέσα μεταφοράς, με συνέπεια τα επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας και οι εκπομπές άνθρακα να αυξάνονται. 

Επίσης, σε ορισμένα κράτη μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), οι γυναίκες λαμβάνουν περισσότερο από το 80% των αποφάσεων σχετικά με την κατανάλωση, πράγμα που επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό ότι δίνουν μεγάλη βάση στην υπεύθυνη και βιώσιμη κατανάλωση. Όπως έχει ήδη καταδειχθεί, οι γυναίκες εξαρτώνται από τους φυσικούς πόρους και, ως εκ τούτου, συχνά επιδεικνύουν μεγαλύτερη υπευθυνότητα για τη διατήρησή τους. 

Οι περισσότεροι δημόσιοι πολυμερείς μηχανισμοί με αντικείμενο τη χρηματοδότηση για την κλιματική αλλαγή μέχρι πρόσφατα δεν ήταν επιφορτισμένοι με θέματα σχετικά με την ισότητα των φύλων και την ενίσχυση των γυναικών ή δεν είχαν δώσει τη δέουσα σημασία στην προώθηση της ενσωμάτωσης του φύλου. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν κάνει ουσιαστικές προσπάθειες και έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές, στα προγράμματα και στις πρακτικές παροχών. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προόδου και λειτουργεί ως κατευθυντήρια γραμμή για τη διαμόρφωση της στρατηγικής χρηματοδότησης για την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, σημαντική πρόκληση εξακολουθεί να αποτελεί η εφαρμογή των έμφυλων πολιτικών στα χρηματοπιστωτικά μέσα τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. 

H Ατζέντα 2030 και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ ενίσχυσαν τη σημασία της συμμετοχής των γυναικών στην προσπάθεια για την εξάλειψη της φτώχειας, την προστασία του πλανήτη και την απόλαυση των αγαθών της ειρήνης και της ευημερίας μέχρι το 2030. 

Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται στην Έκθεση Επιτήρησης που εκπόνησε το Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη σχετικά με την πρόοδο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η εν λόγω Έκθεση χαρακτηρίζει την κλιματική αλλαγή και την έμφυλη ανισότητα ως δύο από τα πλέον φλέγοντα ζητήματα και αναφέρει ότι: 

«Οι συνδυασμένες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι καταστροφικές και μη αναστρέψιμες: αυξημένη όξυνση των ωκεανών, διάβρωση των ακτών, ακραία καιρικά φαινόμενα, πιο έντονες και συχνές φυσικές καταστροφές, συνεχής υποβάθμιση των εδαφών, απώλεια ζωτικών ειδών και κατάρρευση των οικοσυστημάτων. Οι συνέπειες αυτές, οι οποίες θα καταστήσουν πολλά μέρη του κόσμου μη κατοικήσιμα, θα πλήξουν κυρίως τα κατώτερα στρώματα της κοινωνίας και θα θέσουν σε κίνδυνο την παραγωγή τροφίμων, επιφέροντας σοβαρές επισιτιστικές κρίσεις που συνακόλουθα θα μπορούσαν να προκαλέσουν τον εκτοπισμό έως και 140 εκατομμυρίων ανθρώπων μέχρι το έτος 2050». 

Η διασφάλιση της ισότητας των φύλων είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών σε αποφάσεις που αφορούν το περιβάλλον και η παροχή ίσων ευκαιριών πρόσβασης σε πόρους και πληροφορίες είναι θεμελιώδους σημασίας. Η έλλειψη αυτής της συμμετοχής μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες και τις εμπειρίες των γυναικών. 

Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με την προαγωγή της ισότητας των φύλων μπορεί να έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στις κοινότητες και στο περιβάλλον. 

Ολοκληρώνοντας, είναι βέβαιο ότι οι συζητήσεις και οι προτάσεις που θα προκύψουν από αυτό το Συνέδριο θα αποτελέσουν σημαντική συνεισφορά στην καλύτερη κατανόηση του θέματος και στην εξεύρεση πρακτικών λύσεων. 

Εύχομαι σε όλους σας μια εποικοδομητική και ενδιαφέρουσα εμπειρία στο Συνέδριο, ενώ ελπίζω οι εργασίες του Συνεδρίου να οδηγήσουν σε πρακτικά μέτρα που θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητά μας στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. 

Ευχαριστώ και καλή επιτυχία σε όλους. 

Σημ.: Τον χαιρετισμό ανέγνωσε, εκ μέρους του Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, η Διευθύντρια του Γραφείου του κα Ευτυχία Ιωάννου.

(ΜΓ/ΘΘ)