Ανακοινωθέντα

Με ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι σήμερα ενώπιον σας, σε αυτή την τόσο σημαντική ημερίδα που πραγματεύεται το μεταναστευτικό ζήτημα, ένα θέμα το οποίο αγγίζει τις ζωές όλων μας είτε άμεσα είτε έμμεσα. Θα ήθελα να συγχαρώ το Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗ.ΚΟ.) και την Πολιτική Ομάδα Ασύλου και Μετανάστευσης για την πρωτοβουλία τους να αναδείξουν το σημαντικό και επίκαιρο αυτό ζήτημα, καθώς και όλους εσάς που βρίσκεστε εδώ, για να συμμετάσχετε σε έναν εποικοδομητικό διάλογο. Η συμμετοχή σας αποδεικνύει το έντονο ενδιαφέρον της κοινωνίας για το μεταναστευτικό και την ανάγκη για ενημέρωση για τις πραγματικότητες γύρω από τη διαχείρισή του. 

Το μεταναστευτικό δεν είναι απλώς μια πρόκληση που περιστρέφεται μόνο γύρω από τον τρόπο διαχείρισής του. Είναι ένα ζήτημα που άπτεται των αρχών και αξιών μας, όπως η αλληλεγγύη, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διεθνών μας υποχρεώσεων, αλλά συνάμα και η προστασία της κοινωνικής συνοχής, καθώς και της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Αναντίλεκτα, το μεταναστευτικό ζήτημα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας, αλλά και ολόκληρη η Ευρώπη. Η Κύπρος λόγω της γεωγραφικής της θέσης ως το νοτιοανατολικότερο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), αλλά και λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή μας, δέχεται αυξημένες μεταναστευτικές ροές. Ως εκ τούτου, η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού είναι ένας συνεχής αγώνας που απαιτεί στρατηγική, πόρους, διεθνή συνεργασία και πάνω απ’ όλα αποφασιστικότητα. 

Η ίδρυση του Υφυπουργείου Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας το 2024 από την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη αποτέλεσε σημείο καμπής. Ήταν μια τολμηρή απόφαση, η οποία αναγνώρισε τη σημασία της ύπαρξης ενός εξειδικευμένου φορέα, με στόχο τη συνολική αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών που αφορούν στη νόμιμη μετανάστευση. Στους πρώτους έξι μήνες λειτουργίας του Υφυπουργείου μας, και κτίζοντας πάνω στην εξαιρετική δουλειά που είχε ήδη γίνει από το Υπουργείο Εσωτερικών από την αρχή της ανάληψης της διακυβέρνησης από την παρούσα κυβέρνηση, έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο. 

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο γεγονός ότι αρκετά από τα μέτρα που υιοθέτησε η Κυβέρνηση είχαν προταθεί από το ΔΗ.ΚΟ. Γι’ αυτό, αξίζουν συγχαρητήρια στην ηγεσία του κόμματος και όλους όσοι εργάστηκαν για τον σκοπό αυτό. 

Έχουμε ξεκινήσει, λοιπόν, την οργάνωση των διαδικασιών, ενισχύουμε τις υποδομές και θέτουμε τις βάσεις για μια συνεκτική και αποτελεσματική πολιτική που να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις τόσο του παρόντος όσο και του μέλλοντος. 

Σήμερα, η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας διαχειρίζεται το μεταναστευτικό μέσω δύο βασικών πυλώνων πολιτικής: την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και τη βελτίωση του πλαισίου της νόμιμης μετανάστευσης. Σε ό,τι αφορά στην παράτυπη μετανάστευση, τα σημερινά δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί από την Κυβέρνηση. Το 2024, οι αναχωρήσεις ξεπέρασαν τις 10.000 –είτε μέσω εθελούσιων επιστροφών, είτε μέσω απελάσεων, είτε μέσω μετεγκαταστάσεων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτοί οι αριθμοί κατατάσσουν τη χώρα μας στην πρώτη θέση ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ σε αναλογία αποχωρήσεων προς αφίξεις. 

Για το ίδιο διάστημα, οι νέες αιτήσεις ασύλου που υποβλήθηκαν στην Υπηρεσία Ασύλου του Υφυπουργείου μας ήταν λιγότερες από 7.000, συγκεκριμένα 6.769, σημειώνοντας μείωση κατά 41% σε σύγκριση με τις αιτήσεις που είχαν υποβληθεί το 2023, ενώ είναι περίπου το 1/3 σε σχέση με τις αιτήσεις που είχαν ληφθεί το 2022. Τονίζεται ακόμη ότι ο αριθμός αυτός είναι ο χαμηλότερος από το 2017, ενώ το 2024 είχαμε λιγότερες αιτήσεις ασύλου ακόμα και από την περίοδο της πανδημίας. 

Αυτό δίδει την ευχέρεια να εξετάζονται γρηγορότερα οι εκκρεμούσες αιτήσεις για διεθνή προστασία και να μειώνεται το βάρος που δημιουργούν στην Κυπριακή Δημοκρατία χιλιάδες αιτήσεις, οι οποίες υποβάλλονται καταχρηστικά. Σκοπός μας είναι να συνεχίσουμε πιο εντατικά την πολιτική αποτροπής παράτυπων μεταναστευτικών ροών και τους επαναπατρισμούς, ούτως ώστε το σύστημα ασύλου να είναι βιώσιμο και να είμαστε σε θέση να παρέχουμε την απαραίτητη υποστήριξη στα άτομα που πραγματικά χρήζουν και δικαιούνται διεθνούς προστασίας. 

Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία, αν και η κατάσταση στη χώρα παραμένει ακόμα ρευστή, έχουν δημιουργήσει μια σημαντική ροή Σύρων υπηκόων που απέσυραν τις αιτήσεις που είχαν υποβάλει για παραχώρηση διεθνούς προστασίας, ενώ άλλοι παραιτήθηκαν από το προσφυγικό ή/και το καθεστώς επικουρικής προστασίας που τους είχε παραχωρηθεί, καθότι προτίθενται να επαναπατριστούν. Συγκεκριμένα, από τις 09/12/2024, πέραν των 900 Σύρων έχουν αποσύρει αιτήσεις/ανακαλέσει καθεστώς, ενώ περίπου 300 έχουν ήδη αναχωρήσει από την Κύπρο. Προγραμματίζονται επίσης πρόσθετες πτήσεις για διευκόλυνση του επαναπατρισμού Σύρων υπηκόων. 

Παράλληλα, η Κυβέρνηση έχει επενδύσει στη δημιουργία νέων υποδομών, καθώς και στην αναβάθμιση υφιστάμενων μέσω συγχρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια, οι οποίες εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους αιτούντες άσυλο. Το Κέντρο Φιλοξενίας στις Λίμνες, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα τέλη του 2025, θα αποτελέσει ένα πρότυπο κέντρο για την προσωρινή φιλοξενία με χωρητικότητα 1.000 ή και περισσοτέρων ατόμων, ενώ σημαντική κρίνεται και η ουσιώδης αναβάθμιση του Κέντρου Πρώτης Υποδοχής Πουρνάρα. Η ύπαρξη τέτοιων κέντρων δεν είναι απλώς μια αναγκαιότητα, είναι ένα μέσο για τη διασφάλιση της τάξης και της οργάνωσης. Τα υπό αναφορά έργα υποδομής διασφαλίζουν την πρόσβαση των αιτούντων άσυλο σε μέσα διαβίωσης που επιτρέπουν τη διατήρηση επαρκούς βιοτικού επιπέδου, κάτι το οποίο λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς τη δημιουργία φαινομένων γκετοποίησης και εκδήλωσης παραβατικών συμπεριφορών εντός των αστικών κέντρων. Συνεπώς, η βελτίωση των υποδομών για την προσωρινή φιλοξενία των αιτούντων άσυλο συμβάλλει ουσιαστικά στην πιο αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. 

Σημαντικό επίτευγμα υπήρξε ο εκμηδενισμός των ροών διά θαλάσσης τους τελευταίους μήνες λόγω της αυξημένης επιτήρησης, αλλά και της συνεργασίας με γειτονικά κράτη, καθώς και ευρωπαϊκές και διεθνείς αρχές. Παράλληλα, οι παράτυπες διελεύσεις από την Τουρκία και τα κατεχόμενα μέσω της Πράσινης Γραμμής έχουν μειωθεί δραστικά, ενώ οι πολιτικές μας αποσκοπούν στο να εξασφαλίσουμε ότι η Πράσινη Γραμμή δεν θα καταστεί δίοδος για τα κυκλώματα διακινητών. 

Η πάταξη των κυκλωμάτων διακίνησης μεταναστών αποτελεί βασικό πυλώνα της στρατηγικής μας. Η διακίνηση ανθρώπων είναι ένα ειδεχθές έγκλημα που εκμεταλλεύεται την απελπισία μεταναστών και θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Μέσω της ενίσχυσης της συνεργασίας με τις διωκτικές αρχές, την ανταλλαγή πληροφοριών με άλλες χώρες και την ενεργό συμμετοχή σε ευρωπαϊκές και διεθνείς πρωτοβουλίες, επιδιώκουμε την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δικτύων των διακινητών και την προστασία των θυμάτων. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι η εμπορία προσώπων δεν είναι μόνο ένα έγκλημα κατά των ανθρώπων που πέφτουν θύματα των διακινητών, αλλά και μια απειλή για την ασφάλεια και τη σταθερότητα των κοινωνιών μας. Η Κύπρος έχει ήδη επιτύχει σημαντικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση της διακίνησης προσώπων μέσα από την ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου και την εντατικοποίηση των ελέγχων. Εν πάση περιπτώσει, όμως, θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά το θέμα. 

Κυρίες και κύριοι, 

Η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος απαιτεί συλλογική προσπάθεια. Η Κυβέρνηση, σε συνεργασία με τα πολιτικά κόμματα, τους κοινωνικούς εταίρους, την τοπική αυτοδιοίκηση και την κοινωνία των πολιτών, καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την αποτελεσματική διαχείριση αυτής της πρόκλησης. Είναι σημαντικό να υπάρχει συναίνεση και συνεργασία με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά αυτό το πολύπλοκο ζήτημα. Ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων είναι καθοριστικός στη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής για το μεταναστευτικό. Μέσα από τον δημοκρατικό διάλογο και την ανταλλαγή απόψεων, μπορούμε να καταλήξουμε σε λύσεις που θα εξυπηρετούν το καλύτερο συμφέρον της χώρας μας. Θα ήθελα, λοιπόν, να εκφράσω ξανά την εκτίμησή μου προς το Δημοκρατικό Κόμμα για τη σημαντική συμβολή του στον δημόσιο διάλογο για το μεταναστευτικό. 

Στους έξι μήνες που βρίσκομαι στο πηδάλιο του Υφυπουργείου Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας έχουμε θέσει ως προτεραιότητα την οργάνωση και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών, την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, και την προώθηση μιας δίκαιης και ανθρώπινης μεταναστευτικής πολιτικής. Πέραν της διοικητικής και οργανωτικής αναδιάρθρωσης του Υφυπουργείου, δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα και στον εξορθολογισμό του συστήματος της νόμιμης μετανάστευσης, καθώς η νόμιμη μετανάστευση αποτελεί έναν εξίσου κρίσιμο πυλώνα των προσπαθειών μας. 

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2024, το Τμήμα Μετανάστευσης του Υφυπουργείου, παρά τα σοβαρά προβλήματα υποστελέχωσης, εξέδωσε πέραν των 48.000 αδειών μετανάστευσης διαφόρων κατηγοριών. Επιπλέον, βρήκαμε λύσεις αναφορικά με την παροχή διευκολύνσεων σε υπηκόους Λιβάνου, λόγω του πολέμου στη γειτονική χώρα, και προχωρήσαμε σε ενέργειες για διευκόλυνση δραστηριοτήτων που απέφεραν και θα αποφέρουν οικονομικό όφελος στη Δημοκρατία. 

Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη σημασία, αλλά και τη δυναμική που δύναται να προσδώσει στην οικονομία και στην ανάπτυξη της χώρας μας η σωστή και αποτελεσματική διαχείριση της νόμιμης μετανάστευσης, εργαζόμαστε για την απλοποίηση και την ψηφιοποίηση των διαδικασιών, προκειμένου να εξυπηρετείται καλύτερα το κοινό. Επιπλέον, στοχεύουμε στην περαιτέρω στελέχωση του Τμήματος Μετανάστευσης για επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών. Παράλληλα, έχουμε λάβει μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών που εργάζονται στη χώρα μας, διασφαλίζοντας ότι η παρουσία τους ενισχύει την οικονομία μας, ενώ παράλληλα προστατεύονται από καταχρηστικές πρακτικές. Ταυτόχρονα, σε συνεργασία και με άλλα υπουργεία/υπηρεσίες, λαμβάνονται μέτρα για προστασία των εργοδοτών από τυχόν προβληματικές συμπεριφορές των αλλοδαπών εργαζομένων. 

Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε επίσης και στην ένταξη των νόμιμων μεταναστών. Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα ευνοεί την ένταξη των νόμιμων μεταναστών στην κυπριακή κοινωνία. Η διαμόρφωση της Στρατηγικής για την ένταξη των νόμιμα διαμενόντων μεταναστών αποτελεί σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Μέσω της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, της παροχής εκπαίδευσης και κατάρτισης, της διευκόλυνσης της πρόσβασης στην αγορά εργασίας και άλλων μέτρων, επιδιώκουμε να μειώσουμε τις κοινωνικές εντάσεις και να διαφυλάξουμε την κοινωνική συνοχή. Πιστεύουμε ότι η ένταξη των νόμιμων μεταναστών είναι ωφέλιμη τόσο για τους ίδιους όσο και για την κυπριακή κοινωνία. Η παρουσία αλλοδαπών που σέβονται τον τόπο που τους φιλοξενεί μπορεί να αποτελέσει πηγή πλούτου και δημιουργικότητας για τη χώρα μας. 

Κυρίες και κύριοι, 

Η περιοχή μας είναι ταραγμένη, με συγκρούσεις και αστάθεια να δημιουργούν συνεχώς νέες προκλήσεις. Οι εξελίξεις στη Συρία, το Ισραήλ και τον Λίβανο επιβεβαιώνουν ότι η διαχείριση του μεταναστευτικού δεν μπορεί να περιορίζεται σε εθνικό επίπεδο. Χρειάζεται στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους υπόλοιπους εταίρους μας, ώστε να εξασφαλίζεται η σταθερότητα και η ασφάλεια. Η Κύπρος έχει αναλάβει ενεργό ρόλο στις διεθνείς πρωτοβουλίες, ενισχύοντας τη φωνή μας στις συζητήσεις τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και περιφερειακό επίπεδο, διεκδικώντας δίκαιη κατανομή ευθυνών και υποχρεώσεων. 

Η Κύπρος, ως μέλος της ΕΕ και στρατηγικό σημείο στην Ανατολική Μεσόγειο, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των μεταναστευτικών ροών. Γι’ αυτό, η διαμόρφωση μιας πιο δίκαιης και ισομερούς κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης αποτελεί βασική μας προτεραιότητα. Εργαζόμαστε εντατικά, για να ενισχύσουμε τη συνεργασία με τα κράτη μέλη της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις γειτονικές χώρες της Μεσογείου. Είναι απαραίτητο να υπάρξει συλλογική προσπάθεια και αλληλεγγύη από όλα τα κράτη μέλη, ώστε να μπορέσουμε να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα. 

Όπως ανέφερα προηγουμένως, η εγγύτητα της Κύπρου στη Μέση Ανατολή την καθιστά κράτος πρώτης γραμμής, εφόσον οι μεταναστευτικές ροές που δημιουργούνται από τις συνεχείς ένοπλες συρράξεις στην περιοχή κατευθύνονται και προς το νησί μας. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένα κράτος που σέβεται και τηρεί τις διεθνείς του υποχρεώσεις σε σχέση με την παροχή διεθνούς προστασίας σε όσα άτομα τη δικαιούνται. Εξάλλου, διαχρονικά η Κύπρος φιλοξενούσε μετανάστες, ενώ και εμείς οι Κύπριοι βιώνουμε την προσφυγιά εδώ και 50 χρόνια στο ίδιό μας το νησί. Ωστόσο, ως ένα μικρό νησιωτικό κράτος υπό κατοχή, οι δυνατότητές μας να φιλοξενήσουμε αιτούντες άσυλο είναι περιορισμένες. 

Η διαχείριση του μεταναστευτικού είναι συνεχιζόμενη διαδικασία που απαιτεί εγρήγορση και στρατηγική σκέψη. Το Υφυπουργείο Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας είναι αποφασισμένο να συνεχίσει να εργάζεται με στόχο μια πολιτική που θα συνδυάζει την αποτελεσματικότητα με την ανθρώπινη διάσταση. Είμαι πεπεισμένος ότι μέσα από τη συνεργασία και την ενότητα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και να χτίσουμε μια κοινωνία που θα είναι αντάξια των αξιών και της ιστορίας μας. 

Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας και εύχομαι η σημερινή ημερίδα να αποτελέσει πηγή έμπνευσης και δημιουργικών λύσεων, με σκοπό να πετύχουμε τους στόχους μας ως Κυβέρνηση και ως κράτος για το καλό του τόπου μας και των ανθρώπων του. 

(ΑΝ/ΑΣ/ΓΣ)