Ανακοινωθέντα

Η 8^η Μαρτίου κάθε έτους αποτελεί μια αφύπνιση σε σχέση με τους καθημερινούς και διαχρονικούς αγώνες που γίνονται για επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας και της ίσης μεταχείρισης γυναικών και ανδρών.

Η μέρα αυτή δεν μπορεί να αποτελεί μόνο μια ευκαιρία για διακηρύξεις και εξαγγελίες, αλλά  το εφαλτήριο για συνέχιση των προσπαθειών που γίνονται, ώστε οι κοινές αξίες για σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας να είναι διακριτές και εμπεδωμένες, με απώτερο σκοπό την εξάλειψη των ανισοτήτων και την καταπολέμηση των διακρίσεων.

Ανατρέχοντας στη νεότερη ιστορία, συναντάμε την Malala Yousafzai και τη Nadia Murad οι οποίες ανέδειξαν με τον αγώνα τους προβλήματα και κινδύνους με τους οποίους έρχονται αντιμέτωπες καθημερινά οι γυναίκες και τα κορίτσια, μεταφέροντας ταυτοχρόνως ένα ελπιδοφόρο μήνυμα ότι η δύναμη, το πάθος και το θάρρος τους, μπορεί να κινητοποιήσουν, αλλά και να καθιερώσουν μέσα στον χρόνο την ισότητα γυναικών και ανδρών.

Χρέος δικό μας δεν αρκεί η τιμητική αναγνώριση του αγώνα τους, αλλά απαιτείται η υποστήριξη και η συνέχεια στις δικές τους πράξεις ώστε παραλαμβάνοντας την σκυτάλη να λαμβάνουμε συνάμα και την ηθική εντολή να την παραδώσουμε παραπέρα.

Αντλώντας έμπνευση από την Σουφραζέτα Γούντχολ, την πρώτη γυναίκα που διεκδίκησε το αξίωμα του Προέδρου των ΗΠΑ το 1872, αλλά και από γυναίκες που τόλμησαν να καταρρίψουν το στερεότυπο των ανδροκρατούμενων επαγγελμάτων, όπως την πρώτη γυναίκα μηχανικό, και την πρώτη γυναίκα που κατέκτησε το χρυσό βραβείο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1900, ακολουθούν πολλές ακόμη γυναίκες, εργαζόμενες, μητέρες, γυναίκες με αναπηρίες, γυναίκες της υπαίθρου, αδελφές, κόρες οι οποίες διεκδίκησαν και απαίτησαν τον σεβασμό, την ίση μεταχείριση, τις ίσες ευκαιρίες και την εξάλειψη των στερεοτύπων και προκαταλήψεων, αμφισβητώντας και συχνά ανατρέποντας τους συγκεκριμένους ρόλους, που επικράτησαν κοινωνικά και διαχρονικά ό,τι αρμόζουν στις γυναίκες.

Σήμερα, παρά τη θεσμική κατοχύρωση της ισότητας των φύλων και τις δράσεις που προωθούνται σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο για την καταπολέμηση των διακρίσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών, τα έμφυλα στερεότυπα παραμένουν ισχυρά και συνεχίζουν να συνδέουν συγκεκριμένους ρόλους σε άνδρες και γυναίκες στη βάση των βιολογικών τους διαφορών.

Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις δεν απουσιάζουν και από την κυπριακή κοινωνία. Εκφράζονται ποικιλοτρόπως στην εργασία, στην πολιτική, στην εκπαίδευση, στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας.

Φαινόμενα όπως ο σχεδιασμός του ουροδοχείου σε σχήμα γυμνού γυναικείου σώματος, αντικειμενοποιώντας το γυναικείο γυμνό σώμα και μετατρέποντας το σε χρηστικό αντικείμενο προς πώληση σε άνδρες, είναι αποτέλεσμα του ανδροκεντρισμού, της θεώρησης, δηλαδή, του ανδρικού φύλου ως καθολικής, αντικειμενικής και ουδέτερης σταθεράς του ανθρώπινου είδους και του γυναικείου ως κάτι διαφορετικό, ένα είδος ειδικής περίπτωσης ή μιας παρέκκλισης από τον ανδρικό κανόνα.

Ο δε, σεξισμός, διάχυτος στην κοινωνία, εκδηλώνεται σε όλους τους τομείς και ,δυστυχώς, αναπαράγεται, από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αντικατοπτρίζει τις αντιλήψεις που προϋποθέτουν μια γυναίκα «αθώα», χειραγωγίσιμη, κατώτερη, η οποία πρέπει να είναι ευγνώμων που της παρέχεται χώρος ύπαρξης πέραν του οικιακού περιβάλλοντος και της ανατροφής των παιδιών.

Όπως αναφέρεται και στη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αποτροπή και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης), οι ιστορικά άνισες σχέσεις ισχύος ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες «που οδήγησαν στην κυριαρχία έναντι και τη διάκριση κατά των γυναικών» αποτελούν την απόδειξη της βίας κατά των γυναικών.

Η Κύπρος, στην πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, καταλαμβάνει την 92^η θέση σχετικά με το έμφυλο χάσμα (gender gap index). Το χάσμα αμοιβών, σε εθνικό επίπεδο, ανέρχεται στο 13,9% και ερμηνεύεται ότι οι γυναίκες αμείβονται κατά 52 ημέρες λιγότερο τον χρόνο, ενώ ο έμφυλος επαγγελματικός διαχωρισμός βρίσκεται στο 28,7%, παρουσιάζοντας στασιμότητα κατά τα έτη 2010-2016.

Πρόσθετα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Κυπριακής Ομοσπονδίας Γυναικών Επιχειρηματιών Επαγγελματιών, το φύλο εξακολουθεί να αποτελεί βασικό κριτήριο στις προσλήψεις, στις αξιολογήσεις και στην επαγγελματική ανέλιξη των εργαζομένων. Σύμφωνα δε, με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Fundamental Rights Agency, 39% των γυναικών, μετά την ηλικία των 15 ετών, δέχθηκαν κάθε είδους ψυχολογική βία από τον σύντροφό τους.

Παράλληλα, η Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια σημειώνει ότι σχεδόν το 60% των γυναικών θυμάτων βίας στην Κύπρο δεν αναφέρει το περιστατικό σε κανένα.

Είναι βέβαιο ότι οι πιο πάνω αριθμοί μπορούν να τύχουν πολλών ερμηνειών, αλλά δεν παύουν να οδηγούν σε ένα σταθερό συμπέρασμα: Οι διακρίσεις λόγω φύλου και η έμφυλη βία είναι φαινόμενα που έχουν βαθιές ρίζες και στη κυπριακή κοινωνία.

Η απουσία καταγγελιών προκαλεί συνάμα προβληματισμό σε μηχανισμούς προστασίας καθώς επίσης και η απουσία χρήσης κάθε δυνατού ένδικου μέσου που έχουν στη διάθεση τους γεγονός που καταδεικνύει τη δυσκολία των γυναικών να αναγνωρίσουν τη προβληματική κατάσταση που βιώνουν, ώστε να τολμήσουν και να διεκδικήσουν τον σεβασμό της αξιοπρέπειας και της σωματικής τους ακεραιότητας απέναντι στη φαινομενική υπεροχή των ανδρών που ανήκει σε πεπαλαιωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα.

Η ανάγκη κατάρριψής τους κρίνεται επιτακτική μέσα από την παιδεία αφενός, αλλά και την τιμωρία αφετέρου, η οποία θα διασφαλιστεί από την αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών σε οποιαδήποτε μορφή και αν αυτή εκδηλώνεται.

Με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας ανασύρω την θύμηση σε όλους μας ότι η γυναίκα είναι η μητέρα, η κόρη, η αδελφή, η σύντροφος, η φίλη μας.

Πάνω από όλα είναι ο άνθρωπός μας, χωρίς τα στερεότυπα που συνοδεύουν το φύλο, χαραγμένα βαθιά μέσα στην συνείδησή μας.

Είναι αυτή που δικαιούται ίσες ευκαιρίες να αναδείξει τις ικανότητές της, να διαγωνιστεί, να διεκδικήσει όπως οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο, αλλά συνάμα είναι αυτή που η Πολιτεία θα πρέπει να στηρίξει πρωτίστως με τις αναγκαίες υποδομές, ώστε να της εξασφαλίσει επαγγελματική και οικογενειακή συμφιλίωση εφόσον για αυτήν η εργασία αποτελεί όχι μόνο ανάγκη, αλλά και επιλογή.

Εξ αφορμής της σημερινής μέρας που η γυναίκα έχει την τιμητική της σημειώνω την ανάγκη συνέχισης και ολοκλήρωσης του έργου που έχει αρχίσει ώστε να:

1. Προωθηθεί η ένταξη της διάστασης του φύλου στις δημόσιες πολιτικές, για την  ουσιαστική ισότητα των φύλων.
2. Προωθηθεί ο Κώδικας Πρακτικής, Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Σεξουαλικής Παρενόχλησης και Παρενόχλησης στη Δημόσια Υπηρεσία, να διασφαλιστεί ότι ο περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και Επαγγελματική Εκπαίδευση Νόμος εφαρμόζεται ορθά και αποτελεσματικά, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα και,
3. Προωθηθούν γενικότερα δράσεις, καλές πρακτικές και πολιτικές (εξάλειψη κάθε μορφής βίας, μείωση του χάσματος αμοιβών και συντάξεων, συμφιλίωση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής), για  να διασφαλιστεί η ουσιαστική ισότητα των φύλων και  να ανατραπούν οι στερεοτυπικές αντιλήψεις σε σχέση με τους κοινωνικά κατασκευασμένους ρόλους τους.

Ο/Η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του/της για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την προαγωγή της ίσης μεταχείρισης και την καταπολέμηση των διακρίσεων, καλεί τόσο την Πολιτεία, όσο και την κοινωνία των πολιτών, να συνδράμουν για έναν κοινό στόχο, ώστε τα λεγόμενα γυναικεία ζητήματα να αποτελούν κοινωνικά ζητήματα.

Γιατί η ισότητα γυναικών και ανδρών, κοριτσιών και αγοριών δεν αφορά μόνο τις γυναίκες και τα κορίτσια, αλλά τον κάθε ένα από εμάς ξεχωριστά .

Γιατί η αλλαγή θέλει στέρεη βάση και συνέχεια. Η αλλαγή θέλει εμάς!

(ΜΓ)