Ανακοινωθέντα

Τιμούμε σήμερα, 20 Νοεμβρίου, την Παγκόσμια Μέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού.  Η υιοθέτηση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελεί το ορόσημο μιας νέας εποχής, η οποία θεμελιώνεται σε μια ριζοσπαστική θεώρηση του παιδιού ως ολοκληρωμένης ανθρώπινης ύπαρξης, μοναδικής, ανεπανάληπτης, ξεχωριστής προσωπικότητας, με εγγενή αξιοπρέπεια και δικαιώματα, εγκαθιδρύοντας για πρώτη φορά, με διεθνή νόμο, την απευθείας σχέση μεταξύ παιδιού και κράτους.

Όμως, η απόλαυση των δικαιωμάτων του παιδιού είναι κάτι περισσότερο από διακηρύξεις. Είναι η καλλιέργεια και η ανάπτυξη μιας κουλτούρας σεβασμού των παιδιών και η ενσωμάτωση αυτής της νοοτροπίας στις καθημερινές μας πρακτικές και στον τρόπο σκέψης όλων μας. Η ποιότητα μιας δημοκρατικής κοινωνίας αξιολογείται με γνώμονα τον βαθμό που αυτή διασφαλίζει και προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των μελών της και, ιδιαίτερα, των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Επομένως, ο σεβασμός στην εγγενή αξιοπρέπεια και τα αναφαίρετα δικαιώματα του παιδιού, συνιστά τον δείκτη του ανθρωποκεντρικού βάθους και της ευαισθησίας μιας κοινωνίας.

Την στιγμή που ολόκληρη η ανθρωπότητα προσπαθεί να προσαρμοστεί στις ιδιάζουσες και πρωτοφανείς συνθήκες που δημιούργησε η παγκόσμια υγειονομική κρίση, δημιουργείται μια νέα πρόκληση: Με ποιο τρόπο η πολιτεία θα συνεχίσει να προασπίζεται τα δικαιώματα του παιδιού μέσα σε μια ραγδαίως εξελισσόμενη κατάσταση και στο πλαίσιο των αυστηρών περιοριστικών μέτρων ανά το παγκόσμιο. Αναμφίβολα, οι τρόποι αντιμετώπισης της επιδημικής έξαρσης επηρεάζουν μαζικώς τα παιδιά, αλλά ταυτόχρονα, επιδεινώνουν τις συνθήκες διαβίωσης των πλέον ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.

Ως Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιτρόπων για το Παιδί, θέσαμε ως ύψιστη προτεραιότητα να εγγυηθούμε ότι όλα τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε ένα κατάλληλο επίπεδο ζωής και ότι εφαρμόζονται τέτοιες ρυθμίσεις που να κατοχυρώνουν τόσο την ασφάλεια, όσο και την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Έχουν γίνει ποικίλες παρεμβάσεις στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, της δικαιοσύνης και της κοινωνικής πρόνοιας, ώστε να μετριαστεί ο αντίκτυπος των περιοριστικών μέτρων στην ποιότητα ζωής των παιδιών. Έχουν καταβληθεί τεράστιες προσπάθειες ώστε, να εφαρμοστούν μέτρα στήριξης των οικογενειών και να ενισχυθούν οι οικογενειακοί δεσμοί. Έχουν γίνει παρεμβάσεις ώστε, το αδιαπραγμάτευτο αγαθό της εκπαίδευσης να μπορέσει να γίνει, σε συστηματική βάση, προσβάσιμο και κατάλληλο για όλα τα παιδιά. Παρά τις αξιέπαινες προσπάθειες για παροχή διαδικτυακής εκπαίδευσης, έχει γίνει παράλληλα αντιληπτό ότι δεν πρέπει να επιβαρύνονται οι οικογένειες με επιπλέον πίεση και άγχος για τη διεκπεραίωση αυτού του στόχου.

Δυστυχώς, τα παιδιά βιώνουν τις πολυδιάστατες αρνητικές επιπτώσεις των ακραίων φαινομένων που ταλανίζουν την ανθρωπότητα τους τελευταίους μήνες. Συχνά γίνονται θύματα μιας ανεπαρκούς κοινωνικής πολιτικής και προστασίας, της αναλγησίας των ισχυρών και της ολιγωρίας των Αρχών. Κάθε παιδί που διαβιεί σε κατάσταση ανάγκης, βιώνει μια μορφή κοινωνικού αποκλεισμού, βρίσκεται αντιμέτωπο με κινδύνους που απειλούν την υγεία και την ασφάλεια του, στερείται τη δυνατότητα να εξασκήσει στο έπακρο τα ουσιώδη κοινωνικά δικαιώματα.

Η ευθύνη της συντεταγμένης πολιτείας δεν εξαντλείται στην εφαρμογή διορθωτικών μέτρων. Επεκτείνεται στην υποχρέωσή της για ανάπτυξη προληπτικών πολιτικών που να αναχαιτίζουν τις δυσμενείς διακρίσεις και τις προκαταλήψεις εν τη γενέσει τους. Το κράτος έχει ευθύνη και νομική υποχρέωση να εφαρμόζει προγράμματα και δράσεις, τα οποία να διαμορφώνουν μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, ανοικτή στη διαφορετικότητα και με έφεση στην κοινωνική αλληλεγγύη.

Κάθε παιδί, ιδιαίτερα στις μέρες μας, έχει ανάγκη την υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς του, μέσα από την αλληλεγγύη και τον σεβασμό. Αυτό είναι και το διαχρονικό μήνυμα που μας δίδαξε ο μεγάλος παιδαγωγός Γιάνους Κόρτσακ, ο οποίος υπερασπίστηκε τον σεβασμό προς τα παιδιά ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες: ένα σεβασμό που προϋποθέτει τη διεκδίκηση μιας ανθρωπότητας χωρίς βία, τη διεκδίκηση της αξιοπρέπειας και της αλληλεγγύης, τη διεκδίκηση του δικαιώματος του παιδιού στην έκφραση και στη συμμετοχή.

Ιδίως στις μέρες μας, που τόσα παιδιά βρίσκονται αντιμέτωπα με σοβαρές προκλήσεις και παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους, λόγω της κρίσης, της παγκόσμιας απειλής και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι γονείς στην προσπάθεια να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε ένα ασφαλές περιβάλλον, ο σεβασμός απέναντι στα δικαιώματα του παιδιού χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερη δυναμική. Μια δυναμική που επιβάλλει τον εκσυγχρονισμό με τις εκάστοτε κοινωνικές πραγματικότητες, παρά τον γρήγορο και ασύλληπτο ρυθμό της εξέλιξης. Οι πολιτικές που εδράζονται στα δικαιώματα του παιδιού, δεν μπορεί παρά να είναι εκσυγχρονισμένες πολιτικές, προσαρμοσμένες στις ανάγκες των παιδιών του σήμερα και στις ιδιάζουσες συνθήκες της εποχής μας. Επομένως, τα δικαιώματα των παιδιών μάς υποχρεώνουν να ανανεώνουμε και να αναπροσαρμόζουμε τις πολιτικές στις εκάστοτε απαιτήσεις των καιρών, αλλά συνάμα και να λειτουργούν ως μοχλός κοινωνικής αλλαγής.

Τα παιδιά έχουν γνώμη, έχουν ιδέες, έχουν άποψη. Αυτό αποδεικνύεται μέσα από τις καθημερινές τους διεκδικήσεις, αλλά αποτυπώνεται ξεκάθαρα και μέσα από τα καλλιτεχνικά έργα των παιδιών, όπως παρουσιάζονται στην εικαστική έκθεση που δημιουργήθηκε διαδικτυακά με την ευκαιρία της σημερινής επετείου. Η φωνή των παιδιών, δυστυχώς, δεν ακούγεται τόσο έντονα όσο θα ανέμενε κανείς, λαμβάνοντας υπόψη τον βαθμό στον οποίο οι αποφάσεις της πολιτείας τα αφορούν. Έχω την πεποίθηση ότι αν ακούμε τα παιδιά, μπορούμε να βελτιώσουμε, όχι μόνο την ποιότητα της δικής τους ζωής, αλλά και το επίπεδο του κάθε πολίτη σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Ας διαμορφώσουμε λοιπόν το μέλλον μαζί με τα παιδιά, με βάση τις δικές τους προσδοκίες και οράματα. Ας εργαστούμε σκληρά, σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, με την ανάλογη ευαισθησία και ας επενδύσουμε σε προγράμματα που θα ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή και θα αμβλύνουν τις κοινωνικές ανισότητες για τα παιδιά και τις οικογένειές τους.

Αγαπητά μου παιδιά,

Η κατοχύρωση των δικαιωμάτων σας δημιουργεί νομική υποχρέωση και ευθύνη στο κράτος, ώστε να μεριμνήσει για τις ανάγκες σας. Με σεβασμό προς το κάθε παιδί, θα είμαστε συνοδοιπόροι στον αγώνα σας. Οφείλουμε σε σας ό,τι καλύτερο έχουμε να δώσουμε.  

(ΕΚ/ΕΙ)