Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη συγκίνηση που σας καλωσορίζω στη σεμνή τελετή των αποκαλυπτηρίων του λιτού μνημείου που ανεγέρθηκε στη μνήμη και για θύμηση των συμπατριωτών μας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων που έχασαν τη ζωή τους στις 20 Ιουλίου 1974.

Στον χώρο που βρισκόμαστε σήμερα, το 1974 στεγάζονταν οι θάλαμοι ασθενών και άλλα υποστατικά του νοσοκομείου Αθαλάσσας.

Ο χώρος βομβαρδίστηκε από την τουρκική αεροπορία στις 20 Ιουλίου 1974. Αποτέλεσμα των βομβαρδισμών ήταν η καταστροφή των πλείστων θαλάμων και ο θάνατος και τραυματισμός δεκάδων ασθενών και μελών του νοσηλευτικού προσωπικού.

Οι σοροί ενός εθνοφρουρού, του Νίκου Νικολάου και ενός νοσηλευτή, του Κώστα Ξενοφώντος που αναγνωρίστηκαν παραδόθηκαν για ταφή στις οικογένειές τους την ίδια ημέρα. 

Λόγω της κατάστασης που επικρατούσε και των συνεχών βομβαρδισμών της περιοχής, οι σοροί των υπολοίπων νεκρών περισυνελέγησαν με αυτοθυσία και τάφηκαν πρόχειρα στους κρατήρες που είχαν δημιουργήσει οι βόμβες από τους κ.κ. Τάκη Αγαθοκλέους, Αντώνη Αντωνιάδη, Γιώργο Τσολάκκη και Μιχαλάκη Παύλου, μέλη του νοσηλευτικού προσωπικού.  Δεν υπήρχε η δυνατότητα παράδοσης των σορών στις οικογένειες ούτε και η παρουσία των συγγενών κατά τις πρόχειρες ταφές που έγιναν.

Πραγματοποιήθηκαν σε βάθος έρευνες ώστε να συλλεγούν όλες οι απαραίτητες πληροφορίες και να εντοπιστούν οι χώροι ταφής λόγω του ότι η ευρύτερη περιοχή, τα χρόνια που ακολούθησαν, είχε υποστεί τεράστιες αλλαγές με την ανέγερση και των εγκαταστάσεων του νέου Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας.

Ως αποτέλεσμα των ερευνών μας, εντοπίσαμε κατάλογο που ετοιμάστηκε από το Υπουργείο Υγείας μερικούς μήνες μετά την καταστροφή του νοσοκομείου και στο οποίο είναι καταχωρημένα 33 ονόματα  συμπατριωτών μας που έχασαν τη ζωή τους κατά τους βομβαρδισμούς. Μεταξύ των ονομάτων περιλαμβάνονται και τρεις υποθέσεις Τουρκοκυπρίων. 

Με βάση τις έρευνες που πραγματοποιήσαμε, εξασφαλίστηκαν πληροφορίες για την ύπαρξη ομαδικού χώρου ταφής στον χώρο που βρισκόμαστε τώρα.  Στη συνέχεια, με βάση νέες πληροφορίες και από την αρχαιολογική διερεύνηση του χώρου εντοπίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή ακόμα τέσσερις χώροι ταφής.

Στο πλαίσιο του προγράμματος εκταφών και αναγνώρισης λειψάνων της Κυπριακής Δημοκρατίας το γραφείο μου πραγματοποίησε το 2017 διερευνητική ανασκαφή στον χώρο που βρισκόμαστε σήμερα, ως αποτέλεσμα της οποίας εντοπίστηκε το ακριβές σημείο του χώρου ταφής και η ύπαρξη λειψάνων.

Με βάση τα επιστημονικά ευρήματα της διερευνητικής ανασκαφής, το Υπουργικό Συμβούλιο με απόφαση του ημερομηνίας 13.9.2017, ενέκρινε την πραγματοποίηση εκταφών για εντοπισμό των λειψάνων.  Οι εκταφές έγιναν από Κύπριους εθελοντές επιστήμονες ενώ οι ανθρωπολογικές εξετάσεις από Κύπριους και ξένους ανθρωπολόγους.  Οι γενετικές εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν από την ομάδα γενετιστών του καθηγητή Δρα Μάριου Καριόλου στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου.

Οι εκταφές έγιναν στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής πολιτικής που ακολουθεί η Κυπριακή Δημοκρατία για θέματα ανθρωπιστικής φύσεως, σύμφωνα με την οποία καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, χωρίς οποιεσδήποτε σκοπιμότητες, ώστε εκεί που μπορούμε με τις δικές μας προσπάθειες, να δώσουμε απαντήσεις στις οικογένειες.  Αυτό το πράττουμε με γνώμονα τις ανθρώπινες και ανθρωπιστικές ανάγκες των οικογενειών και για αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των νεκρών, οι οποίοι έχουν το δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ταφή, σύμφωνα με την θρησκεία και της παραδόσεις της κάθε οικογένειας.

Πάντοτε θεωρούσαμε και εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι έχουμε την ανθρωπιστική και την ηθική υποχρέωση να παραδώσουμε τα ταυτοποιημένα λείψανα στις οικογένειες των νεκρών.

Στόχος μας είναι να δοθούν από την πολιτεία πειστικές και επιστημονικές απαντήσεις ώστε οι επηρεαζόμενες οικογένειες να μπορούν να προχωρήσουν στην επούλωση των πληγών και στο κλείσιμο ενός οδυνηρού κεφαλαίου.

Θέλω να τονίσω και σήμερα ότι για εμάς ο πόνος της μάνας και των συγγενών είναι ο ίδιος ανεξάρτητα αν είναι Ελληνοκύπριοι ή Τουρκοκύπριοι.  Δεν χωρούν διαχωρισμοί ούτε και εκπτώσεις στην ανθρώπινη και ανθρωπιστική μας πολιτική.

Εκ μέρους της πολιτείας εκφράζω τη μεγάλη εκτίμηση και συμπαράστασή μας προς τις οικογένειες των θυμάτων.  Ταυτόχρονα όμως, εκ μέρους της πολιτείας εκφράζω και μια μεγάλη συγνώμη για τη μεταχείριση που έτυχαν οι υποθέσεις των ασθενών του νοσοκομείου Αθαλάσσας καθώς και οι χώροι ταφής στην ευρύτερη περιοχή όπου είχαν ταφεί οι σοροί τους.  Οι απαντήσεις στις οικογένειες αυτές θα μπορούσαν και έπρεπε να είχαν δοθεί εδώ και πολλά χρόνια, κάτι που δυστυχώς δεν έγινε. Η συγγνώμη που εκφράζω σήμερα δεν αποτελεί βάλσαμο στην πίκρα και στην αδικία που, όπως αισθάνονται οι οικογένειες των νεκρών, διαπράχθηκε σε βάρος των ιδίων και των συγγενών τους.  Ως πολιτεία και ως κοινωνία ας αντλήσουμε τα σωστά διδάγματα και ας προβούμε όλοι σε μια ειλικρινή αυτοκριτική για το τι έγινε και τι μπορούσε να γίνει για τόσες δεκαετίες.

Κυρίες και Κύριοι,

Είναι στο πλαίσιο αυτό που εντατικοποιήσαμε τα τελευταία χρόνια τις προσπάθειές μας και αναλάβαμε πρωτοβουλίες και ενέργειες για την πραγματοποίηση εκταφών που εκκρεμούσαν εδώ και πολλά χρόνια στις περιοχές υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Ενδεικτικά να αναφέρω τις μεγάλες εκταφές που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια όπως του ΝΟΡΑΤΛΑΣ στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, τους ομαδικούς τάφους του κοιμητηρίου Κωνσταντίνου και Ελένης, των πεσόντων της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ της περιόδου 1963-64, του νοσοκομείου Παχυάμμου και αυτής της περιόδου 1964 και τόσες άλλες.  Να αναφέρω ότι οι προσπάθειές μας δεν περιορίστηκαν μόνο σε υποθέσεις Ελληνοκυπρίων και Ελλαδιτών αλλά και σε υποθέσεις Τουρκοκυπρίων μετά από αιτήματα των οικογενειών τους, οι οποίοι δεν είναι καταχωρημένοι στους καταλόγους της ΔΕΑ.  Έχουμε καταφέρει έστω και καθυστερημένα να δώσουμε απαντήσεις σε εκατοντάδες οικογένειες Ελληνοκυπρίων, Ελλαδιτών και Τουρκοκυπρίων. Προσπαθήσαμε να απαλύνουμε τον πόνο και την δυστυχία που βίωναν οι οικογένειες για τόσα πολλά χρόνια. 

Καταλήγοντας, θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες και εκτίμηση προς όλους που συνέβαλαν στην πραγματοποίηση των εκταφών και της ταυτοποίησης των λειψάνων όπως και στην ανέγερση και κατασκευή του μνημείου που αποκαλύπτουμε σήμερα.  Ιδιαίτερες ευχαριστίες προς τον συνεργάτη μου κ. Ξενοφών Καλλή γιατί μέσω της εποπτείας του διενεργήθηκε η εκταφή.  Ευχαριστίες και προς  την Τουρκοκύπρια δημοσιογράφο κα Sevgul Uludag για τη βοήθειά της στον εντοπισμό μελών των οικογενειών των Τουρκοκυπρίων όπως και στα μέλη του νοσηλευτικού προσωπικού που υπηρετούσε το 1974 και βοήθησαν στην ταφή των νεκρών αλλά και στις έρευνες μας για εντοπισμό των χώρων ταφής.  Ευχαριστώ, επίσης, το Υπουργείο Υγείας και την κα Άννα Παραδεισιώτη, Διευθύντρια Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας.  Τέλος, ευχαριστώ το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων και ιδιαίτερα την κα Ελένη Κασκίρη,  Αναπληρώτρια Διευθύντρια Τμήματος Δημοσίων Έργων και τους συνεργάτες της για την πολύτιμη βοήθεια τους όσον αφορά στην ανέγερση του μνημείου και ασφαλώς τον γλύπτη του έργου κ. Κώστα Τσαγγαρίδη.

Αιωνία ας είναι η μνήμη τους.

(ΡΜ/ΕΠ/ΣΧ)