Ανακοινωθέντα

Βρίσκομαι σήμερα ενώπιον σας, για να παρουσιάσω τις βασικές κατευθύνσεις της οικονομικής πολιτικής και του κυβερνητικού προγράμματος, που αποτυπώνονται στον προτεινόμενο κρατικό Προϋπολογισμό για το 2023, αλλά και στο τριετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2023-2025.

Θα ήθελα επίσης, πριν προβώ στην ανάλυση του Προϋπολογισμού, να εκφράσω ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων τις ειλικρινείς μου ευχαριστίες για την εποικοδομητική συνεργασία, όλα αυτά τα χρόνια, με όλα ανεξαιρέτως τα κοινοβουλευτικά κόμματα.

Ο Προϋπολογισμός του 2023 αποτελεί τον 10^ο  και τελευταίο Προϋπολογισμό που καταθέτει η παρούσα κυβέρνηση.

Ένας Προϋπολογισμός που κλείνει μια πορεία δέκα χρόνων, με αφετηρία το 2013. Μια δύσκολη αφετηρία αφού τα κύρια δεδομένα της ήταν:

• Οι συνεχείς υποβαθμίσεις της Κυπριακής οικονομίας.
• Το κρατικό ομόλογο μας να καταλήγει σε μη επενδυτικές βαθμίδες και συνακόλουθα ο αποκλεισμός μας από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίων.
• Η τραπεζική κρίση και η χρεοκοπία του κράτους που έθεταν ακόμη και την ύπαρξη μας στο Ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση υπό αμφισβήτηση.
• Η κατάσταση στον τραπεζικό τομέα που συνέχιζε ακόμη και μετά το κούρεμα να αποτελεί απειλή τόσο για τον καταθέτη όσο και για τον φορολογούμενο.
• Οι περιορισμοί διακίνησης κεφαλαίων λόγω των μαζικών εκροών καταθέσεων από τις τράπεζες. Προσωπικά θυμάμαι ότι καθημερινά μετρούσαμε τις εκροές από τις τράπεζες και υπολογίζαμε τις μέρες που θα άντεχαν οι εναπομείνασες καταθέσεις πριν ακόμη μία κατάρρευση. Πριν την ολική καταστροφή.

Ήταν οι μέρες που μετρούσαμε τα αποθέματα των φαρμάκων, των καυσίμων, των ειδών πρώτης ανάγκης ξέροντας ότι μετρούσαμε μέρες πριν την εξάντληση τους και μετά δεν θα υπήρχαν άλλα αποθέματα για κατανάλωση με την κοινωνική αναταραχή να είναι αναπόφευκτη.

Ήταν η ύφεση, η κατακόρυφη μείωση των απολαβών των εργαζομένων, τα κοινωνικά παντοπωλεία και η ανεργία της τάξης του 17%. Ένας στους πέντε.

Ήταν πολύ περισσότερο η αρχική άρνηση της πλειοψηφίας του πολιτικού κόσμου να διαγνώσει σωστά τις εξελίξεις στην οικονομία, και να αναζητεί εν τοι αγνοία του φαεινές αλλά ουτοπικές και ανέφικτες λύσεις.

Παρά τις δυσκολίες και τις αντίξοες συνθήκες που παραλάβαμε και κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε, παρά τις τρεις διαδοχικές κρίσεις που βιώσαμε και συνεχίζουμε να βιώνουμε, καταθέτουμε σήμερα ένα ισορροπημένο Προϋπολογισμό και παραδίδουμε, το πιο σημαντικό, μια υγιή και εύρωστη οικονομία.

Μια οικονομία απόλυτα ενσωματωμένη και στον πυρήνα της Ευρωζώνης. Με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, χαμηλή ανεργία, δημοσιονομικά ισορροπημένη και δημόσιο χρέος κάτω από το 90% του ΑΕΠ, και μάλιστα με σταθερή πτωτική πορεία. Μια οικονομία αναβαθμισμένη από τους οίκους αξιολόγησης και με μεγάλη αναπτυξιακή προοπτική.

Ο τελευταίος μας Προϋπολογισμός κατατίθεται σε μια περίοδο που αλλάζει ο ρους της παγκόσμιας οικονομίας. Αλλάζει σηματοδοτώντας την έναρξη μιας πολύ δύσκολης εποχής για την παγκόσμια οικονομία. Μιας εποχής που δεν καλούμαστε απλά να διορθώσουμε τα δικά μας λάθη όπως στο παρελθόν, αλλά να ανταποκριθούμε σε διεθνείς προκλήσεις. Μιας εποχής που με αφετηρία μια νέα εξωγενή κρίση αλλά και την κλιματική αλλαγή θα έχει, κατά τη γνώμη μου, για τα επόμενα χρόνια τα εξής χαρακτηριστικά:

1. Γεωπολιτική αστάθεια με μεγάλες επιπτώσεις στη συγκέντρωση της παραγωγής. Σηματοδοτείται η αρχή της αποπαγκοσμιοποίησης με την ασφάλεια να παίζει πιο καθοριστικό ρόλο στη συγκέντρωση κεφαλαίου και επενδύσεων παρά μέχρι τώρα το φθηνό εργατικό δυναμικό.
2. Το τέλος του φθηνού χρήματος και των χαμηλών επιτοκίων.
3. Το τέλος της εποχής των φθηνών ενεργειακών προϊόντων.
4. Δραστικές ανακατατάξεις στην αγορά εργασίας.
5. Αυστηρή στάση των αγορών, με τη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών να έχει πιο προεξέχοντα ρόλο απ’ ότι στο παρελθόν.

Για αυτόν ακριβώς τον λόγο έχουμε προσαρμόσει ανάλογα τον Προϋπολογισμό που έχετε ενώπιον σας. Είναι ένας προϋπολογισμός που έχει όλα αυτά τα εργαλεία με τα οποία η Κυπριακή οικονομία θα μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις μεγάλες προκλήσεις της νέας εποχής στην οικονομία.

Παρά τις δημοσιονομικές συνέπειες που δημιούργησαν στην οικονομία οι κρίσεις της πανδημίας και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, παρά την αβεβαιότητα και τις προκλήσεις, μέσω του προτεινόμενου Προϋπολογισμού, μεταξύ άλλων, επιδιώκεται η υλοποίηση σημαντικών έργων, που αναμένεται να έχουν σημαντική συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου και κατ’ επέκταση στην οχύρωση της κυπριακής οικονομίας για αντιμετώπιση προκλήσεων, προς όφελος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

Ένα χαρακτηριστικό του φετινού Προϋπολογισμού είναι η αύξηση των δαπανών, αλλά παράλληλα μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους.

Παρά την κρίση της πανδημίας, με δύο διαδοχικά “lockdowns,” και παρά την παρούσα κρίση, έχουμε σήμερα την ευχέρεια μέσω της εφαρμογής μιας συνετούς πολιτικής, να σας καλούμε να ψηφίσετε ένα Προϋπολογισμό, ο οποίος παρουσιάζει αύξηση στις πρωτογενείς δαπάνες σε σχέση με πέρσι κατά περίπου €554 εκ.

Οι αυξημένες δαπάνες έχουν ως στόχο να προωθήσουν την αναπτυξιακή προοπτική της οικονομίας, που είναι η απάντησή μας στην κρίση. Πιο συγκεκριμένα:

• Οι πιστώσεις για έργα ανάπτυξης είναι αυξημένες κατά περίπου 12% σε σύγκριση με τον Προϋπολογισμό του 2022.

• Οι πιστώσεις για την κοινωνική προστασία είναι επίσης αυξημένες, περίπου κατά 4%, καθώς ένας από τους στόχους της διακυβέρνησης, ήταν και είναι η ενδυνάμωση του κοινωνικού κράτους, κάτι που έχει επιτευχθεί. Το δίχτυ κοινωνικής προστασίας δεν συγκρίνεται με το παρελθόν. Έχει επεκταθεί σημαντικά, μέσω της εισαγωγής του ΕΕΕ και του ΓεΣΥ, αλλά και με την παραχώρηση στοχευμένων επιδομάτων. Οι πιστώσεις κοινωνικής πρόνοιας ανέρχονται στα €760,5 εκ. και παρουσιάζουν αύξηση της τάξης του 0,4% σε σύγκριση με τον Προϋπολογισμό του 2022 αλλά 21% σε σύγκριση με τον Προϋπολογισμό του 2018.
• Οι λειτουργικές δαπάνες αυξάνονται κατά 15% περίπου. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις στις τιμές τόσο των πρώτων υλών αλλά και των πλείστων προϊόντων και υπηρεσιών, περιλαμβανομένων και των αυξήσεων των τιμών των ενεργειακών προϊόντων και των προβλημάτων που παρατηρούνται στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Ο πληθωρισμός είναι ένα φαινόμενο που πλήττει σοβαρά και τα δημόσια οικονομικά αφού το κράτος αποτελεί και τον μεγαλύτερο καταναλωτή στην οικονομία.
• Οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους (τόκοι και αποπληρωμές δανείων) είναι κατά €500 εκ. χαμηλότερες σε σχέση με πέρυσι. Αποτέλεσμα της ορθής διαχείρισης του δημόσιου χρέους. Η εύκολη λύση των ελλειμμάτων και του υπέρμετρου δανεισμού που αποστερεί από τους συμπολίτες μας αλλά και τις μελλοντικές γενεές σημαντικούς πόρους προς όφελος των πιστωτών, δεν αποτελεί για εμάς λύση. Αντιθέτως. Παρά την οικονομική κρίση, μέσα από συνετή πολιτική διαχείρισης του χρέους, έχουμε δημιουργήσει περιθώρια. Περιθώρια που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη στοχευμένη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων για αντιμετώπιση των επιπτώσεων του πληθωρισμού, με το ύψος της στήριξης να ξεπερνά τα €400 εκ. κατά το 2022.

Ο σχεδιασμός μας βασίζεται σε ρεαλιστικές και συντηρητικές μακροοικονομικές προβλέψεις. Συγκεκριμένα:

Η κυπριακή οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί το 2022 με ρυθμό γύρω στο 6,0%, σε πραγματικούς όρους, δηλαδή μετά τον πληθωρισμό. Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας το 3^ο τρίμηνο του 2022 ανήλθε στο 5,5%, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021, ο οποίος είναι ο υψηλότερος μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. και υπερδιπλάσιος από τον μέσο όρο, τόσο της Ευρωζώνης όσο και της Ε.Ε. που υπολογίζεται στο 2,1% και 2,4%, αντίστοιχα.

Όταν δηλώναμε πριν μήνες ότι η λύση στις προκλήσεις είναι η ανάπτυξη, δεν ήταν σύνθημα. Το εννοούσαμε! Και με τις πολιτικές μας το κάναμε πραγματικότητα. Διαψεύσαμε, όχι μόνο τις Κασσάνδρες στο εσωτερικό που επέμεναν ότι θα μπαίναμε σε ύφεση, αλλά και τις ίδιες τις προβλέψεις τις Ε.Ε. που έκαναν λόγο για ανάπτυξη της τάξης του 2,3%.

Στο μεσοπρόθεσμο, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, σε πραγματικούς όρους, θα επιβραδυνθεί γύρω στο 3% το 2023, και αναμένεται να ανέλθει στο 3,3% το 2024 και 3,2% το 2025. Ένας υψηλός σχετικά ρυθμός ανάπτυξης, την ώρα που είναι βέβαιο ότι ορισμένες χώρες της Ε.Ε. εισέρχονται σε ύφεση.

Το ποσοστό ανεργίας το 2022 αναμένεται να μειωθεί γύρω στο 7%, σε σύγκριση με 7,5% το 2021. Η συνέχιση της ανάπτυξης της οικονομίας αναμένεται δε να οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση της ανεργίας γύρω στο 6,4% το 2023, στο 5,7% το 2024 και 5% το 2025.

Ένα ποσοστό ανεργίας που ισοδυναμεί με συνθήκες πλήρους απασχόλησης και που επιτρέπει την εφαρμογή ακόμη μιας μεγάλης κοινωνικής μεταρρύθμισης αυτής της κυβέρνησης, την εισαγωγή του κατώτατου μισθού.

Ας μιλήσουμε και για τα δημοσιονομικά:

Το 2022 το δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται πλεονασματικό της τάξης του 1,2% του ΑΕΠ (αντιστοιχεί σε €308,3 εκ.) ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται στο 2,7% του ΑΕΠ (ή €707,2 εκ.) σε σύγκριση με έλλειμμα ύψους 1.7% του ΑΕΠ και πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 0,1% το 2021, αντίστοιχα. Το δημοσιονομικό πλεόνασμα προβλέπεται να διευρυνθεί κατά την τριετία 2023-2025 και να διαμορφωθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 1,7%, 2,3% και 2,3% αντίστοιχα. Αν φυσικά ακολουθηθούν οι κατάλληλες πολιτικές. Όπως ξέρετε η οικονομία δεν είναι φόρμουλα.

Παράλληλα, το δημόσιο χρέος το τέλος του 2022 αναμένεται να περιορισθεί στο 89,3%, ως ποσοστό του ΑΕΠ, σημειώνοντας σημαντική μείωση σε σύγκριση με ποσοστό 103,6% του ΑΕΠ το 2021. Προβλέπεται δε, με τη διατήρηση μιας συνετούς δημοσιονομικής πολιτικής, να συνεχίσει την πτωτική του πορεία φτάνοντας στο 83,3% του ΑΕΠ το τέλος του 2023, στο 76,5% το τέλος του 2024 και να περιοριστεί στο 72,3% του ΑΕΠ το τέλος του 2025.

Και εδώ οφείλω και μια απάντηση σε αυτούς που κατηγορούν την Κυβέρνηση, πολιτικούς αντιπάλους αλλά και φίλους, ότι η κυβέρνηση «κτίζει αποθέματα».

Η κυβέρνηση δεν κτίζει αποθέματα. Το πιο εύκολο θα ήταν να λαϊκίσουμε και να χρησιμοποιήσουμε την οικονομία ως λάφυρο για τις εκλογές, που είμαι σίγουρος ότι πολλές από τις πολιτικές δυνάμεις θα έκαναν. Αλλά αυτό που κτίζει μια υπεύθυνη κυβέρνηση είναι:

1. Κτίζει οπλοστάσιο για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που έρχονται για να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες όπως ακριβώς έπραξε εμπράκτως κατά την κρίση της πανδημίας αλλά και κατά την κρίση του πληθωρισμού. Τα έκτακτα πακέτα βοήθειας που μπορέσαμε να διαθέσουμε στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, κατά τη διάρκεια των τριών πρόσφατων κρίσεων ξεπερνούν τα 4 δις ευρώ.
2. Κτίζει την προστασία των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων, των μελλοντικών γενεών.
3.  Συνεχίζει να κτίζει αξιοπιστία που είναι πιο αναγκαία όσο ποτέ σε αυτή τη δύσκολή εποχή που εισερχόμαστε στην οποία η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους αποκτά σημαίνουσα σημασία. Μια εποχή που οι αγορές γίνονται πιο αυστηρές και δεν αποκλείονται ακόμη και ακραίες αντιδράσεις, όπως είδαμε προσφάτως στην περίπτωση του Η.Β.

Η αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας εν μέσω πολύ δύσκολων συνθηκών, αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη μείωση του δημόσιου χρέους αλλά και στην ισχυρή δέσμευση της κυβέρνησης σε μια συστηματική πολιτική δημοσιονομικής πειθαρχίας. Η συνέχιση προς αυτή την κατεύθυνση είναι επιτακτική ούτως ώστε να ακολουθήσουν και άλλες αναβαθμίσεις.

Επιπλέον αναβαθμίσεις αναμένεται να οδηγήσουν σε βελτίωση των συνθηκών δανεισμού του κράτους, στη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, ούτως ώστε να υπάρχει περισσότερο διαθέσιμο χρήμα για κοινωνικές και αναπτυξιακές πολιτικές καθώς και στη διατήρηση της αξιοπιστίας της οικονομίας της Κύπρου με συνέχιση της αύξησης των ξένων επενδύσεων.

Δεν είναι τυχαίο που η Κύπρος ανέβηκε από την 68^η στη 18^η θέση στον δείκτη Greenfield FDI performance Index, ο οποίος καταγράφει τις επιδόσεις των χωρών στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, πολύ σημαντικών για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και αύξησης της εσωτερικής κατανάλωσης και των εισοδημάτων. Ιδιαίτερα στο ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον που ζούμε σήμερα. Καταγράψαμε τη μεγαλύτερη άνοδο από όλες τις χώρες. Με τις ξένες άμεσες επενδύσεις να αυξάνονται το 1^ο εξάμηνο του 2022 στην Κύπρο κατά 160% σε σχέση με τα επίπεδα προ πανδημίας.

Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας σωστής δημοσιονομικής διαχείρισης, σε συνδυασμό με την εφαρμογή του νέου μοντέλου ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, το «Όραμα 2035». Ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης που ετοιμάστηκε με επιστημονικό τρόπο σε συνεργασία με το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας. Είναι η πρώτη φορά μετά το 1974 που η χώρα πορεύεται με βάση ένα συγκροτημένο, ολιστικό, αισιόδοξο αλλά συνάμα ρεαλιστικό Μοντέλο Οικονομικής Ανάπτυξης για όλους τους τομείς της οικονομίας. Και είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, που οι ίδιοι οι προϋπολογισμοί του Κράτους, και αυτός που έχετε ενώπιον σας, καταρτίζονται με βάση αυτό το συγκεκριμένο μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό πλάνο αντί αποσπασματικών και ενδεχομένως ασύνδετων πολιτικών.

Δεν ευλογούμε τα γένια μας. Είναι αυτά τα δεδομένα που κατά το τρέχον έτος οδήγησαν δύο από τους τέσσερις διεθνείς Οίκους αξιολόγησης, τους Οίκους DBRS και S&P’s, να προβούν σε αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά μια επιπρόσθετη βαθμίδα εντός της επενδυτικής περιοχής.

Επιπρόσθετα, ο Οίκος Moody’s επιβεβαίωσε την πιστοληπτική ικανότητα της ΚΔ στο Ba1 διαμορφώνοντας την προοπτική από σταθερή σε θετική αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για αναβάθμιση εντός των επόμενων 12 μηνών. Η πρόσφατη αναβάθμιση του αξιόχρεου του μακροπρόθεσμου χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας από τον Οίκο S&P’s, όπως αναφέρεται στη σχετική έκθεσή του, αποδίδεται στις ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις της κυπριακής οικονομίας την τελευταία 10ετία, τις οποίες ο Οίκος προβλέπει ότι θα συνεχιστούν, παρά τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Προκαλώ οποιονδήποτε να μου πει ποια άλλη χώρα είχε τέτοιες επιδόσεις.

Άρα λυπάμαι Κυρία Πρόεδρε που δεν έχουμε ακολουθήσει τις πολιτικές του παρελθόντος:

• Τις πολιτικές που οδήγησαν στο διπλασιασμό του δημόσιου χρέους σε 5 μόνο χρόνια για να δίνονται αυξήσεις στους μισθούς και τα επιδόματα, αστόχευτες παροχές χωρίς ουσιαστικό κοινωνικό αντίκρισμα όπως αποδείχτηκε.
• Τις πολιτικές που οδήγησαν σε διαδοχικές υποβαθμίσεις και στον αποκλεισμό μας από τις αγορές με αποτέλεσμα να αποταθούμε με ταπεινωτικό τρόπο στην Τρόικα για διάσωση αλλά και επιτήρηση.
• Τις πολιτικές που δεν αύξησαν το δημόσιο χρέος (όπως εμείς σε περίοδο κρίσης) για να αντιμετωπίσουν την κρίση, αλλά αύξησαν το δημόσιο χρέος σε περίοδο ανάπτυξης και δημιούργησαν την κρίση!

Ξέρετε τί μας έλεγαν στην Ευρώπη αγαπητές Βουλεύτριες και αγαπητοί Βουλευτές το 2013 όταν επιχειρηματολογούσαμε ότι και άλλες χώρες στην ΕΕ είχαν την ίδια έκθεση στον τραπεζικό τομέα όπως εμείς αλλά δεν γίνεται κούρεμα;

Μας απαντούσαν «ΝΑΙ, αλλά εσείς μας χρειαστήκατε…Σε άλλες χώρες αν γίνει τέτοια κρίση φρόντισαν να έχουν τα αποθέματα να προστατεύσουν τις καταθέσεις».

Εμείς δεν είχαμε γιατί φροντίσαμε να χρεoκοπήσουμε το κράτος.

Άρα εμείς Κυρία Πρόεδρε επιλέγουμε να σταθούμε στα δικά μας πόδια. Επιλέγουμε τον δρόμο της υπευθυνότητας. Η κυπριακή οικονομία δεν βρίσκεται πια σε βρεφική ηλικία για να επιτρέπονται παιδαριώδη λάθη και πολιτικές. Οφείλουμε να ωριμάσουμε και όπως και ο κάθε σωστός νοικοκυραίος, πρέπει να μάθουμε να ζούμε σύμφωνα με τα εισοδήματα μας και να αποταμιεύουμε για το μέλλον των παιδιών μας. Να μην ικετεύουμε βοήθεια όπως έγινε το 2012.

Κυρία Πρόεδρε, Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,

Αποτελεί συνήθη πολιτική ατάκα από τα πολιτικά κόμματα τα τελευταία χρόνια που παρακολουθούμε τις συζητήσεις για τους προϋπολογισμούς στη Βουλή, ότι οι «προϋπολογισμοί δεν διαπνέονται από όραμα».

Οι Προϋπολογισμοί που έχετε ενώπιον σας όμως όχι μόνο διαπνέονται από όραμα, αλλά αυτό το όραμα επενδύεται στη λεπτομέρεια με συγκεκριμένες πολιτικές που φέρνουν αποτελέσματα. Ένα όραμα που προϋπολογίζεται. Είναι:

• το «Όραμα Κύπρος 2035» που αποτελεί το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της Κύπρου με πέραν των 270συγκεκριμένων και προϋπολογιζόμενων τομέων πολιτικής,

 το όραμα του «Κύπρος το Αύριο» και το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο αποτελεί το όραμα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την οποία λάβαμε και τα εύσημα για μια νέα πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική Οικονομία που σχεδιάσαμε. Που προβλέπει την άντληση 4,4 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2021 – 2027, και αναμένεται να ενισχύσει την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας κατά 7% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν μεσοπρόθεσμα, με την παράλληλη δημιουργία πέραν των 11 χιλιάδων καλά αμειβομένων θέσεων εργασίας,

• το όραμα της ουσιαστικής και στοχευμένης επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, ούτως ώστε, όχι μόνο να συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την κρίση, όσο αυτή διαρκεί, αλλά να θέσουμε και γερά θεμέλια για το αύριο. Μιας δημοσιονομικής πολιτικής όμως που λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψιν τη βιωσιμότητα του χρέους και δεν φορτώνει επιπλέον βάρη στα παιδιά μας. Αρκετά τους φορτώσαμε στο παρελθόν.
• Το όραμα της ανάπτυξης με τον μεγαλύτερο αναπτυξιακό προϋπολογισμό που είχε ποτέ η χώρα.
• Το όραμα μιας πράσινης και ψηφιακής χώρας με προϋπολογιζόμενες δαπάνες πράσινης μετάβασης ύψους 892 εκ. ευρώ και ψηφιακής μετάβασης ύψους 225 εκ. ευρώ, την τριετία 2023-2025.
• Το όραμα των πολιτικών και κινήτρων που φέρνουν ξένες επενδύσεις στη χώρα μας.
• Το όραμα ενός κοινωνικού κράτους με ενσωματωμένες πολιτικές που αφορούν το ΓεΣΥ, το ΕΕΕ, τους χαμηλοσυνταξιούχους, τις ευάλωτες ομάδες.
• Το όραμα της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Γιατί παρά τις αντίξοες οικονομικές συνθήκες, οι κοινωνικοί δείκτες για την ανισότητα και τη φτώχεια συνεχίζουν να καταγράφουν βελτίωση.

• Το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας, δηλαδή το διαθέσιμο εισόδημα του βρισκόταν κάτω από το χρηματικό όριο κινδύνου φτώχειας, παρουσίασε μείωση, φτάνοντας στο 13,8% το 2021 σε σχέση με 14,3% που ήταν το 2020, 15,4% το 2018 και 15,3% το 2013.
• Το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό το 2021 παρουσίασε οριακή μεταβολή στο 21,7% σε σχέση με το 2020 (21,3%), ενώ παρουσίασε βελτίωση σε σχέση με το 2018 (23,9%) και πολύ σημαντική βελτίωση από το 2013 (27,8%).
• Ο συντελεστής Gini, ο οποίος αποτελεί δείκτη άνισης κατανομής ή συγκέντρωσης του εισοδήματος παρουσίασε οριακή μεταβολή το 2021 αφού έφτασε στο 29,4% σε σχέση με 29,3% που ήταν το 2020, και 29,1% το 2018 ενώ παρουσιάζει σημαντική βελτίωση σε σχέση με το 2013 που ήταν στο 32,4%.
• Το 2021 το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ήταν 4,2 φορές ψηλότερο από το εισόδημα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού (Δείκτης S80/S20), σε σχέση με 4,3 που ήταν το 2020 και 4,9 που ήταν το 2013, παρουσιάζοντας επίσης σημαντική βελτίωση.

Τα πιο πάνω δεν αποτελούν διακηρύξεις. Αποτελούν επίσημα στατιστικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Κύπρο να συγκρίνεται ευνοϊκά τόσο με τον μέσο όρο της Ένωσης όσο και με τις πλείστες Ευρωπαϊκές Χώρες.

Φυσικά, η εισοδηματική ισότητα δεν αποτελεί λύση ούτε πανάκεια. Η εισοδηματική ισότητα μπορεί να επιτυγχάνεται με την ύφεση, με την κρίση. Με τους φτωχούς να γίνονται φτωχότεροι και τη μεσαία τάξη και τους πλούσιους να γίνονται και εκείνοι ακόμη πιο φτωχοί. Και αυτό ήταν το αποτέλεσμα σε αρκετές χώρες που ακολουθήθηκαν λανθασμένες πολιτικές. Πολιτικές που το μόνο που ήξεραν ήταν να αναδιακατανέμουν τον πλούτο αντί να τον δημιουργούν. Στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Εμείς δεν θέλουμε μια κοινωνία ίσων στη φτώχεια. Θέλουμε πολιτικές που δημιουργούν πλούτο που να διαχέεται σε όλους. Με κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις, με αυξημένη κατανάλωση για όλους. Και όντως η δημιουργία πλούτου, οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης μπορεί και να εντείνουν τις εισοδηματικές ανισότητες. Αλλά τις αυξάνουν με το να αυξάνουν τα εισοδήματα, την αγοραστική δύναμη και την ευημερία κυρίως των φτωχών.

Φυσικά δεν είναι αυτό που έγινε στην Κύπρο σύμφωνα με τα στατιστικά. Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης οδήγησαν και σε μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων λόγω ακριβώς του ότι τα τελευταία δέκα χρόνια καταφέραμε να κτίσουμε ένα πραγματικό κράτος πρόνοιας που ουδέποτε στο παρελθόν είχε η Κύπρος.

Κυρία Πρόεδρε, Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Δεν ωραιοποιούμε τίποτα. Αναγνωρίζουμε ότι ζούμε δύσκολες συνθήκες και ότι οι προκλήσεις υπάρχουν για πολλές ομάδες του πληθυσμού. Δεν εφησυχάζουμε.

Αναγνωρίζουμε το γεγονός ότι, η επόμενη χρονιά και τα επόμενα χρόνια προβλέπονται αρκετά δύσκολα για την παγκόσμια και την Κυπριακή οικονομία.

Θεωρούμε ότι καταρτίσαμε έναν Προϋπολογισμό ευθύνης αλλά και ανάπτυξης, ο οποίος καλείται να στηρίξει την κοινωνία και την οικονομία σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, αλλά έχει παράλληλα στραμμένο το βλέμμα και στο μέλλον.

Ένα προϋπολογισμό με οριζόντιες και κάθετες μεταρρυθμίσεις αφού η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων αποτελεί ορόσημο για τον εκσυγχρονισμό της χώρας και τη βιωσιμότητα της οικονομίας.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε τα τελευταία χρόνια και συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε είναι πολυσύνθετες και πολυδιάστατες. Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή της οικονομίας που τίποτα δεν είναι δεδομένο.

Το Κοινοβούλιο έχει σημαντικό και ενεργό ρόλο να διαδραματίσει στην εφαρμογή και των μεταρρυθμίσεων αλλά και την ψήφιση και έλεγχο του προϋπολογισμού.

Ο κρατικός Προϋπολογισμός που έχετε ενώπιον σας, δεν είναι μια σειρά αριθμών. Ενσωματώνει αρχές και φιλοσοφίες πολιτικής.

• Δίνει μια θετική δυναμική στην οικονομία υλοποιώντας νέα αναπτυξιακά έργα και ενισχύοντας παράλληλα την κοινωνική δικαιοσύνη.
• Διασφαλίζει τη διατήρηση του ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος χωρίς πρόσθετες φορολογίες.
• Περιέχει νέες πολιτικές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις.

Οι αβεβαιότητες και τα προβλήματα στην κοινωνία φυσικά συνεχίζουν να υπάρχουν και οι κίνδυνοι συνεχίζουν να παραμονεύουν. Προς αντιμετώπιση τους χρειάζεται σύνεση και σωφροσύνη, συναίνεση και αποφασιστικότητα. Χρειάζεται να μην υποτιμούμε τις αλήθειες και τη δυναμική της οικονομίας και να μην λαϊκίζουμε. Με λίγες λανθασμένες κινήσεις πολιτικής μπορεί να ανατραπούν τα πάντα από τη μια ημέρα στην άλλη στην οικονομία. Με καταστροφικές συνέπειες για την κοινωνία και τις μελλοντικές γενεές.

Εμείς ως Κυβέρνηση παραδίδουμε μια εύρωστη οικονομία, με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, και χαμηλή ανεργία. Αλλά και με μεγάλες προκλήσεις για την επόμενη κυβέρνηση.

Η ψήφιση του νομοσχεδίου του Προϋπολογισμού που έχετε ενώπιον σας θέτει τις βάσεις συνέχιση της θετικής αυτής πορείας. Τα υπόλοιπα εξαρτώνται στις πολιτικές αποφάσεις της επόμενης κυβέρνησης.

Ως εκ τούτου, εκ μέρους της Κυβέρνησης, σας καλώ να υπερψηφίσετε τον κρατικό Προϋπολογισμό για το 2023 και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο της τριετίας, σε Νόμο, για το καλό νοούμενο συμφέρον της κοινωνίας και της Δημοκρατίας.

(ΝΓ/ΣΧ)