Ανακοινωθέντα

Ας είναι καλορίζικο αυτό το Κέντρο και για το Κοιλάνι και για την περιφέρεια. Κυρίες και κύριοι, η κρισιμότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων και το ζητούμενο της αειφόρου ανάπτυξης φανερώνει και την ανάγκη διαμόρφωσης περιβαλλοντικά υπεύθυνων και ενεργών πολιτών. Ο ρόλος της εκπαίδευσης για την εδραίωση του περιβαλλοντικού πολιτισμού είναι κρίσιμος και θεμελιώδης. Το εγχείρημα είναι δύσκολο και η πρόκληση μεγάλη. Μέχρι πρότινος μιλούσαμε για κλιματική αλλαγή, τώρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πραγματική κλιματική κρίση. Η διαφύλαξη της ποιότητας του πλανήτη και η διασφάλιση της ποιότητας ζωής με σεβασμό στο περιβάλλον, είναι πλέον η μόνη μας επιλογή. Διότι μέλημά μας είναι να εργασθούμε με όλες μας τις δυνάμεις για να κληροδοτήσουμε έναν κόσμο καλύτερο για τις μελλοντικές γενεές, που θα στηρίζεται της αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης και της οικολογικής ακεραιότητας.

Δεν υπήρχε καλύτερη ευκαιρία όμως από αυτή τη συνάντησή μας στην όμορφη Κοινότητα του Κοιλανίου, μια τέτοια χειμωνιάτικη μέρα, όπου η φύση εκδηλώνεται και μας μιλάει, για να υπογραμμίσουμε τη σημασία και την αξία αυτής της εγρήγορσης για το περιβάλλον. Μαζί, όμως, σε αυτό τον ωραίο ανακαινισμένο χώρο του ιστορικού σχολείου του Κοιλανίου, μπορούμε να μιλήσουμε για την αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιά μας και για τον συνδυασμό τους με την περιβαλλοντική συνείδηση.

Αυτό το συγκεκριμένο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, το οποίο αποτελεί μετεξέλιξη του πρώην Δημοτικού Σχολείου Κοιλανίου και είναι το επιστέγασμα μακρόχρονης προσπάθειας και στενής συνεργασίας μας με την Κοινότητα Κοιλανίου, αποτελούν μαζί με το Κέντρο της Κοινότητας Παναγιάς τα δύο νέα Κέντρα με τα οποία συμπληρώνεται το Κρατικό Δίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ). Τα υπόλοιπα είναι το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πεδουλά, Σαλαμιούς, Κοινότητας Ακρωτηρίου, Κάβο-Γκρέκο και Αθαλάσσας.

Πριν από οτιδήποτε άλλο, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο της Κοινότητας για τη φιλοξενία σήμερα, αλλά ταυτόχρονα να τον συγχαρώ, μαζί και τους δύο προηγούμενους Κοινοτάρχες, κ. Πισή και κ. Γιάννακα,  καθώς και το Κοινοτικό Συμβούλιο και άλλα οργανωμένα σύνολα του Κοιλανίου, γιατί χωρίς εσάς δεν θα μπορούσε ποτέ να υλοποιηθεί το έργο.

Το Δίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) στην Κύπρο συνιστά ένα ιδιαίτερα καινοτόμο και σημαντικό θεσμό, η θέσπιση του οποίου συμπίπτει με τις προτεραιότητες του Υπουργείου που έχει θέσει, ώστε τα θέματα του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης να βρίσκονται στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής μας πολιτικής, με στόχο τη διαμόρφωση περιβαλλοντικά «εγγράμματων» πολιτών, ικανών να συμβάλουν αποτελεσματικά στη βελτίωση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής. Το Δίκτυο των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης βρίσκεται υπό την εποπτεία της Μονάδας Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη του ΥΠΑΝ, η οποία έχει την ευθύνη για την υλοποίηση, την επικαιροποίηση και την παρακολούθηση του συνόλου των δράσεων που περιλαμβάνονται στον Εθνικό Στρατηγικό Σχεδιασμό για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη.

Ειδικότερα, η λειτουργία των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης επιδιώκει την προώθηση και στήριξη του κεντρικού στόχου του Εθνικού Σχεδιασμού για την Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη, ο οποίος επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο θα έχει τις κατάλληλες δομές και θα παρέχει τα εφόδια εκείνα, τα οποία θα καταστήσουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, αλλά και τους συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία, έτοιμους και ικανούς να ασχοληθούν αποτελεσματικά με τα θέματα του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, στο πλαίσιο της σύνδεσης της τυπικής με τη μη-τυπική εκπαίδευση. Τα Κέντρα αποτελούν υποστηρικτικές και συμπληρωματικές δομές στην ενίσχυση των περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών που αναπτύσσονται στα σχολεία μας. Το κάθε Κέντρο αποτελεί έναν ολοκληρωμένο οργανισμό μάθησης στα θέματα του περιβάλλοντος και της αειφορίας, με σύγχρονες κτηριακές υποδομές και εξοπλισμό, με στόχο τη διασφάλιση ποιοτικής εκπαίδευσης στα θέματα αυτά. Θέλω εδώ να υπογραμμίσω ότι αυτό τον Εθνικό Σχεδιασμό για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση τον έχουμε συνδυάσει και με τη Στρατηγική για την Ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων, αφού για την Κυβέρνησή μας το στοίχημα και η υποχρέωση να σταθούμε δίπλα στις κοινότητές μας είναι δεδομένα.

Θα ήθελα να σημειώσω ότι στην πρόσφατη έκθεση αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την πορεία υλοποίησης της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη στα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κύπρος αποτελεί παράδειγμα αναφοράς. Η λειτουργία του Κρατικού Δικτύου Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, συνιστά μια ολοκληρωμένη δομή μη-τυπικής εκπαίδευσης για την αειφορία από τις λίγες που υπάρχουν στην Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα προγράμματα των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης συμμετέχουν ετησίως πέραν των 35.000 μαθητών/μαθητριών, εκπαιδευτικών, επαγγελματικών ομάδων και ομάδων ειδικού ενδιαφέροντος.

Η βασική φιλοσοφία των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στηρίζεται στην ιδέα του «ανοικτού σχολείου». Μέσα από αυτά επιδιώκεται η μεταφορά της μαθησιακής διαδικασίας πέρα από τα πλαίσια της σχολικής αίθουσας, παρέχοντας τη δυνατότητα σε όλα τα σχολεία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων να ασχοληθούν με θέματα του Αναλυτικού Προγράμματος, μέσα από τη μελέτη, την πειραματική διερεύνηση, τη βιωματική ενασχόληση και αλληλεπίδραση των μαθητών/τριών με διάφορα πεδία ειδικού περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. Για αυτό ακριβώς το λόγο και όλα τα προγράμματα των Κέντρων έχουν αναδομηθεί, έτσι ώστε να συνάδουν με το πλαίσιο αρχών, τη φιλοσοφία, το περιεχόμενο και τη θεματολογία του Νέου Αναλυτικού Προγράμματος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη.

Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι το αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας φορέων και οργανισμών, αλλά κυρίως της πολύ καλής συνεργασίας που έχει το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας με τις τοπικές κοινότητες. Ειδικότερα για την Κοινότητά σας, η δημιουργία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ήταν αποτέλεσμα της συνεκτίμησης πολλών παραγόντων, που σύμφωνα με την εφαρμογή των περιβαλλοντικών δεικτών αξιολόγησης κατέδειξαν τη σημασία των περιβαλλοντικών πεδίων τόσο της Κοινότητας, όσο και της ευρύτερης περιοχής, ως σημαντικών εκπαιδευτικών πεδίων για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και δράση τόσο της εκπαιδευτικής κοινότητας του τόπου μας, αλλά και ευρύτερα της κοινωνίας των πολιτών.

Τα περιβαλλοντικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη πολιτιστική κληρονομιά του χωριού, επιτρέπουν το σχεδιασμό και την εφαρμογή ποικίλων περιβαλλοντικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ο ρόλος της τοπικής κοινότητας και του ντόπιου πληθυσμού είναι καθοριστικός για την επιτυχή λειτουργία των προγραμμάτων, αφού θεωρούμε ότι αποτελούν την πιο σημαντική πηγή πληροφοριών για τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες. Η εμπειρία και η γνώση τους, τους καθιστούν αναπόσπαστο κομμάτι των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Κέντρου, αλλά και φορείς μεταλαμπάδευσης της άγραφης τοπικής ιστορίας του τόπου.

Στόχος μας είναι το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κοιλανίου να μετεξελιχθεί σταδιακά σε Κέντρο Περιφερειακού τύπου το οποίο θα παρέχει, όπως και τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πεδουλά και Παναγιάς, πολυήμερα προγράμματα, με διαμονή των εκπαιδευομένων σε ξενώνες που θα δημιουργηθούν για το σκοπό αυτό. Υπολογίζεται ότι, με την πλήρη λειτουργία του Κέντρου, θα μπορούν να συμμετέχουν πέραν των πέντε χιλιάδων μαθητών/τριών, εκπαιδευτικών, φοιτητών και άλλων επαγγελματικών ομάδων και πολιτών.

Πριν αρκετές δεκαετίες, σχεδόν ένα αιώνα πριν, οι άνθρωποι μας σε όλη την Κύπρο, όπως και εδώ στο Κοιλάνι, έκαναν τεράστιες προσπάθειες, δίνοντας κάποτε και από το υστέρημά τους, μαζί με την Εκκλησία που πρωτοστάτησε αλλά και ευεργέτες, για να φτιάξουν σχολεία. Γιατί, όπως το είχε πει ο Κοσμάς ο Αιτωλός, χωρίς σχολεία και γράμματα, «το Γένος θα αγριέψει». Τώρα που για αντικειμενικούς λόγους αυτό το σχολείο δεν λειτουργεί ως συμβατικό εκπαιδευτήριο, μπορούμε να το δούμε να ανθεί ως κέντρο εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη.

Η ολοκλήρωση του έργου ήταν το αποτέλεσμα μιας συντονισμένης, συλλογικής και συστηματικής προσπάθειας που κατέβαλαν το Υπουργείο Παιδείας, το Κοινοτικό Συμβούλιο Κοιλανίου, η Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού και πολλοί άλλοι Κοινοτικοί Εταίροι. Συνολικά οι υποδομές για τη μετεξέλιξη του πρώην Δημοτικού Σχολείου σε Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στοίχισαν 950.000 ευρώ, εκ των οποίων 550.000 εξασφαλίσθηκαν από ευρωπαϊκούς πόρους και συγκεκριμένα από το πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 και 400.000 δόθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας. Η λειτουργία του ΚΠΕ Κοιλανίου όπως, επίσης, και η συντήρηση του κτηρίου έχει αναληφθεί σε ετήσια βάση από το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας με δαπάνες που υπερβαίνουν τις 200.000 ευρώ ετησίως.

Για την Κύπρο, αλλά και ειδικότερα για την κοινότητα Κοιλανίου, το έργο αυτό δεν είναι σημαντικό μόνο ως προς την εκπαιδευτική του διάσταση, αλλά και ιδιαιτέρως ως προς την αναζωογόνηση της ίδιας της Κοινότητας, αφού μέσα από αυτό διασφαλίζεται η διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς μέσω της αναπαλαίωσης του Σχολείου, η προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, αλλά και η ανάδειξη των ιδιαίτερων κοινωνικών, πολιτιστικών και φυσικών χαρακτηριστικών της Κοινότητας και της γύρω περιοχής, παράγοντες που είναι σημαντικοί για την προώθηση της αειφορίας της περιοχής.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Κοινοτικό Συμβούλιο Κοιλανίου, τον νυν κοινοτάρχη κ. Κυριάκο Χατζηχαραλάμπους και τους προγενέστερους του, τον κ. Απόστολο Γιάννακα και τον κ. Μιχαλάκη Πισή, οι οποίοι υποστήριξαν με πάθος και ενεργά την προσπάθεια αυτή από το ξεκίνημά της. Θέλω, επίσης, να ευχαριστήσω τον Αρχιτέκτονα του έργου κ. Κυριάκο Αβρααμίδη, και τη μελετητική Εταιρεία ΕΥΠΑΛΙΝΟΣ, την κα Μαίρη Παναγιώτου, Μηχανικό της Επαρχιακής Διοίκησης Λεμεσού που είχε την επίβλεψη του έργου, και τον κ. Γιαννάκη Μάντη, εργολάβο του έργου, οι οποίοι συνεργάσθηκαν στενά με το προσωπικό της Μονάδας Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφόρο και κατέστησαν το έργο αυτό δυνατό.

Ευχαριστίες απευθύνονται σε όλους τους φορείς, οι οποίοι συνέβαλαν στην ολοκλήρωση του έργου. Επιτρέψτε μου να αναφερθώ ειδικά στην Μονάδα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη του Υπουργείου. Έχοντας την ευθύνη δημιουργίας και λειτουργίας του Δικτύου των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου μας, όλα αυτά τα χρόνια η Μονάδα εργάζεται συστηματικά, αθόρυβα και μεθοδικά, τόσο για την ευόδωση αυτού του τόσο φιλόδοξου στόχου όσο και για την αποτελεσματική εφαρμογή του συνόλου των κεντρικών δράσεων του Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Τους συγχαίρω και τους εύχομαι κάθε επιτυχία σε όλες τους τις δράσεις και πρωτοβουλίες.

Κυρίες και κύριοι, η κρισιμότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων και το ζητούμενο της αειφόρου ανάπτυξης φανερώνει και την ανάγκη διαμόρφωσης περιβαλλοντικά υπεύθυνων και ενεργών πολιτών. Ο ρόλος της εκπαίδευσης για την εδραίωση του περιβαλλοντικού πολιτισμού είναι κρίσιμος και θεμελιώδης. Το εγχείρημα είναι δύσκολο και η πρόκληση μεγάλη. Η διαφύλαξη της ποιότητας του πλανήτη και η διασφάλιση της ποιότητας ζωής με σεβασμό στο περιβάλλον, είναι πλέον η μόνη μας επιλογή. Διότι μέλημά μας είναι να εργασθούμε με όλες μας τις δυνάμεις για να κληροδοτήσουμε έναν κόσμο καλύτερο για τις μελλοντικές γενεές, που θα στηρίζεται στις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης και της οικολογικής ακεραιότητας.

(ΣΧ)