Ανακοινωθέντα

«Εγώ μάνα μου είμαι πολύτεκνη, εξύπνουν που τα χαράματα να πάω στα χωράφκια, να έρτω να ετοιμάσω τα παιθκιά μου, τζιαι ύστερα τα εγγόνια μου, να καθαρίσω να μαϊρέψω, τζιαι πάλε». 

Και όμως αν σας ζητήσω να κλείσετε τα μάτια και να σκεφτείτε έναν άνθρωπο στο επάγγελμα της γεωργίας, της κτηνοτροφίας ή επιχειρηματία της υπαίθρου, είμαι σίγουρη ότι η μορφή θα είναι ανδρική. 

Ο ρόλος της γυναίκας της υπαίθρου, της αγρότισσας, της επιχειρηματία, υπήρξε ιστορικά ζωτικής σημασίας. Η αγρότισσα, η επιχειρηματίας της υπαίθρου, έχει αφήσει το στίγμα της, κρατώντας ζωντανή την ύπαιθρο και συμβάλλοντας στην αγροτική και οικονομική ανάπτυξη. Εργαζόταν και εργάζεται σκληρά, στήριζε και στηρίζει, φρόντιζε και φροντίζει την οικογένειά της, συνέβαλε και συμβάλλει στη διατήρηση της πολιτιστικής παράδοσης και κληρονομιάς μας. 

Ωστόσο, οι γυναίκες συχνά αντιμετώπιζαν, και ακόμη αντιμετωπίζουν, εμπόδια κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά, και πλέον τεχνολογικά/ ψηφιακά, περιορίζοντας την παραγωγικότητα και τη δυνατότητά τους να αναγνωριστούν ή και να συμμετέχουν ισότιμα στην αγροτική και οικονομική ανάπτυξη γενικότερα, αφήνοντάς τις μέχρι και σήμερα στην αορατότητα.   

Ένας από τους λόγους των πιο πάνω, πέραν των στερεοτυπικών και αναχρονιστικών προκαταλήψεων, είναι επίσης και το γεγονός ότι δεν έχουμε στατιστικά στοιχεία και μελέτες που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν στη χάραξη πολιτικής. Άρα, να μου επιτραπεί να μιλήσω λίγο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέλος της οποίας είναι και η χώρα μας. 

Είναι γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή αγροτική οικονομία βρίσκεται σε συνεχή διαδικασία διαρθρωτικών αλλαγών και προσαρμογών. Οι προκλήσεις περιλαμβάνουν τα περιβαλλοντικά ζητήματα, την κλιματική αλλαγή και κρίση, την εξασφάλιση των νεοεισερχόμενων γυναικών και ανδρών στον αγροτικό τομέα, τις εμπορικές συμφωνίες, τις νέες μορφές συνεταιρισμών, στην πλειοψηφία των οποίων απουσιάζουν οι γυναίκες, τα νέα δεδομένα της αγροτικής βιομηχανίας και ευρύτερα το μέλλον του πρωτογενούς τομέα παραγωγής, μέλλον που συνεπάγεται αύξηση της απασχόλησης στον τομέα. 

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, φαίνεται πως η συμμετοχή των γυναικών, τουλάχιστον στην επίσημη αγροτική αγορά εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξακολουθεί να υστερεί έναντι εκείνης των ανδρών σε αυτή την πορεία ανάπτυξης και αλλαγής. Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και η εισαγωγή μέτρων που αφορούν στις γυναίκες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του Ευρωπαϊκού Κανονισμού για τη στήριξη της Αγροτικής Ανάπτυξης και φυσικά της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (2023-2027). Ένας από τους στόχους της κοινής αγροτικής πολιτικής είναι η προώθηση της ισότητας και των ίσων ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών. 

Από τα διαθέσιμα στοιχεία που υπάρχουν φαίνεται ότι μέχρι σήμερα πολλά κράτη μέλη δεν την έχουν εφαρμόσει αυστηρά και επιβάλλεται η αξιοποίηση αμέσως της σχετικής πείρας που υπάρχει από την εφαρμογή έμφυλων μέτρων και πολιτικών των κρατών μελών, ώστε να συμπεριληφθούν στους επικείμενους σχεδιασμούς και στη χώρα μας με τρόπο αποτελεσματικό. 

Νομίζω κανείς και καμία από εμάς δεν διαφωνεί πως η οικονομική ανάπτυξη του αγροτικού τομέα στην Κύπρο αποτελεί πλέον αναγκαιότητα. Αυτή η ανάγκη πηγάζει από την επίτευξη του στόχου για τη διατήρηση και ενίσχυση του αγροτικού κι επιχειρηματικού πληθυσμού στην ύπαιθρο μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας και ενός ευρέος φάσματος οικονομικών δραστηριοτήτων, ειδικότερα σε αγροτικές και ορεινές περιοχές. Αυτή, εξάλλου, είναι και μια από τις προτεραιότητες της Κυβέρνησης. 

Το συγκεκριμένο εγχείρημα όμως, φίλες και φίλοι, έχει έντονη έμφυλη διάσταση. Δυστυχώς, η υποτίμηση και η παραγνώριση της διάστασης αυτής έχει και θα συνεχίσει να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην επιτυχία αυτού του εγχειρήματος. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που θα πρέπει να υπάρξουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως, μεταξύ άλλων, η διασφάλιση ίσων ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών – να λαμβάνουμε υπόψη τη διάσταση του φύλου στον σχεδιασμό μέτρων και πολιτικών – και η παρακολούθηση των επιπτώσεων των μέτρων και πολιτικών στους άντρες και τις γυναίκες. Για να συμβεί όμως αυτό χρειάζονται δεδομένα τα οποία δεν διαθέτουμε, γιατί στη χώρα μας απουσιάζουν οι έρευνες και η συλλογή κρατικών στοιχείων και στατιστικών που συνδέονται με τους άντρες και τις γυναίκες στον πρωτογενή τομέα. 

Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο στην Κύπρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζει ως απογοητευτική την έλλειψη συνολικών δεδομένων σχετικά με τις γυναίκες στην αγροτική οικονομία και απαιτεί πανευρωπαϊκές μελέτες και έρευνες, προκειμένου να είναι σε θέση να εξετάσει, για παράδειγμα, τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους η Κοινή Γεωργική Πολιτική έχει επιπτώσεις στις αγρότισσες και στους αγρότες και το πώς θα μπορούσε να προσαρμοστεί καλύτερα στις ανάγκες τους. 

Η αγρότισσα σήμερα, η γυναίκα της υπαίθρου, όπως και κάθε γυναίκα, μπορεί να συμβάλει ισότιμα, επιτυγχάνοντας υγιή, βιώσιμη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.

Η ανάδειξη της υπαίθρου και η αναγνώριση όλων, αγροτών και αγροτισσών, είναι τεράστιας σημασίας για να οδηγηθούμε σε σημαντικές και πραγματικές κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές αλλαγές, που συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή, αλλά ταυτόχρονα συμβάλλουν και στην αλλαγή νοοτροπιών και προκαταλήψεων σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είναι, εξάλλου, τυχαίο που το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων έχει ξεκινήσει εντατική δράση που εστιάζει στο φύλο, το περιβάλλον, την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. 

Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, η Κυβέρνηση έχει θέσει ψηλά στην ατζέντα της την προαγωγή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, και οι αγρότισσες, οι γυναίκες της υπαίθρου, είναι μέρος αυτής της προσπάθειας. Εδώ είναι και ο ρόλος του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων. Το Γραφείο μας, σε συνεργασία πάντα με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία, συντονίζει και θα παρακολουθεί την υλοποίηση δράσεων που προωθούν την έμφυλη ισότητα σε όλους τους τομείς της ζωής. 

Αυτή η συνεργασία επεκτείνεται φυσικά με το Υπουργείο Γεωργίας, το Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, αλλά και με φορείς όπως τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, το Τμήμα Αγροτισσών της Ένωσης Κυπρίων Αγροτών, τις γυναικείες πολιτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, το Δίκτυο Κοινωνικής Στήριξης Ορεινών Περιοχών και μη κυβερνητικούς οργανισμούς που σκοπός τους άμεσα ή έμμεσα είναι να διαφυλάξουν τα δικαιώματα των γυναικών ως ανθρώπινα δικαιώματα και να ενισχύσουν τις προσπάθειες και τους αγώνες για την ισότητα των φύλων. 

Σήμερα, μέσα από την αναβάθμιση του Γραφείου μας, αναλαμβάνουμε δράση ώστε να αναπτυχθούν εκείνες οι ενέργειες που θα συμβάλουν στην εμπέδωση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Ήδη έχουμε ξεκινήσει να σχεδιάζουμε αυτές τις δράσεις και κάποιες θα αποτελέσουν και μέρος της νέας Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων για την περίοδο 2024- 2026. 

Πιο συγκεκριμένα, μια δράση συμβολικού χαρακτήρα, η οποία έχει τη σημασία της, είναι ότι μετά από εισήγηση μας προς τον Υπουργό Γεωργίας, το λογότυπο του στρατηγικού σχεδίου κοινής αγροτικής πολιτικής 2023 – 2027 προβάλλει έναν άνδρα και μια γυναίκα, αναγνωρίζοντας τη συμβολή και των γυναικών στο συγκεκριμένο τομέα της οικονομίας, που για χρόνια βρίσκονται στην αορατότητα. Περαιτέρω, άλλες δράσεις περιλαμβάνουν εκπαιδευτικά προγράμματα για ψηφιακές και χρηματοοικονομικές δεξιότητες που θα απευθύνονται στις γυναίκες της υπαίθρου, με σκοπό την ενδυνάμωση και την ενίσχυσή τους, καθώς και τη διασφάλιση της οικονομικής ανεξαρτησίας τους. 

Για την υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών, σε συνεργασία με το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, την Επίτροπο Περιβάλλοντος και τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου, θα επισκεφθούμε τις κοινότητες τους, σεβόμενοι και σεβόμενες τόσο τη σημασία της επιστροφής στην ύπαιθρο, αλλά και των ρυθμών των ίδιων των γυναικών και των όσων αναλαμβάνουν καθημερινά, ώστε να συζητήσουμε πρώτα από όλα μαζί τους, και στη βάση των δικών τους εισηγήσεων και αναγκών να ετοιμάσουμε τα εκπαιδευτικά προγράμματα. 

Παράλληλα, μαζί με το Υφυπουργείο Τουρισμού και το Υφυπουργείο Πολιτισμού, θα προβούμε σε κοινή δράση για την ανάδειξη του ρόλου της γυναίκας της υπαίθρου στην πολιτιστική παράδοση, που θα έχει ως αποτέλεσμα και την επιχειρηματική ενίσχυσή τους. Πέραν όμως από την ενδυνάμωση, πρέπει να διαμορφωθούν και τα εχέγγυα για τις νέες αγρότισσες, ώστε η δική τους σημαντική συμβολή να μην βρίσκει εμπόδια και δυσκολίες. 

Τα πιο πάνω έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται μέσα από τη χρηματοδότηση του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας προς το Δίκτυο Κοινωνικής Στήριξης Ορεινών Περιοχών, το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει κύκλο εργαστηρίων με θέμα την ισότητα των φύλων και της εξάλειψης των στερεοτύπων και κοινωνικών προκαταλήψεων στην περιοχή Τρόοδους. 

Η αγρότισσα και η γυναίκα της υπαίθρου χρειάζεται και πρέπει να αναδειχθεί. Οι πολλαπλοί ρόλοι που της προσδίδονται και η αόρατη συνεισφορά της τόσες δεκαετίες στην οικονομία της φροντίδας και στην εργασία, συμπεριλαμβανομένου του πρωτογενούς τομέα και την επιχειρηματικότητα, απαιτείται να αντικατασταθεί με την ενίσχυση των ικανοτήτων τους και τις ίσες ευκαιρίες, δίνοντάς τους φωνή και απομακρύνοντας τα εμπόδια, συμπεριλαμβανομένων των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, που δυσκολεύουν την ισότιμη συμμετοχή της σε όλους τους τομείς της ζωής. 

Γνωρίζω επίσης πολύ καλά ότι όλες αυτές οι προσπάθειες δεν είναι εύκολο εγχείρημα, αλλά είναι επιτακτικής σημασίας για να συμβάλουμε συλλογικά στην καταπολέμηση της γυναικείας φτώχειας, στη βιώσιμη ανάπτυξη της κοινωνίας μας και στην προώθηση μιας υγιούς κοινωνίας και πιο εύρωστης οικονομίας.

(ΑΦ/ΜΣ)