Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που αποδέχθηκα την πρόσκληση να παρευρεθώ και να χαιρετίσω την 35η Ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Δήμων Κύπρου.

O Υπουργός Εσωτερικών που θα μιλήσει στη συνέχεια, θα τείνει ευήκοον ους να ακούσει τις παρατηρήσεις σας. Ξέρω ότι είναι σε εξαιρετική περίοδο διαβούλευσης, με μια αποφασιστικότητα από πλευράς των πολιτικών δυνάμεων να δούμε αυτό που έχει ωριμάσει πλέον, δηλαδή την ανάγκη για μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, των τοπικών Αρχών, με μια αποκέντρωση εξουσιών – αυτό που γίνεται παντού, όχι μόνο στην Κύπρο.

Με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα να απευθύνω θερμό χαιρετισμό προς όλους τους Δημάρχους και τα μέλη των Δημοτικών Συμβουλίων, τόσο των ελεύθερων όσο και των κατεχόμενων Δήμων, οι οποίοι βρίσκονται σήμερα μαζί μας. 

Τα τελευταία χρόνια ο δημόσιος διάλογος αναφορικά με τις προοπτικές ενδυνάμωσης των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ενίσχυσης της αποκέντρωσης έχει εντατικοποιηθεί.

Τόσο οι εκθέσεις διεθνών εμπειρογνωμόνων όσο και οι θέσεις και προτάσεις των Αρχών της ίδιας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, συγκλίνουν στην παραδοχή ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά, ώστε να καταστεί βασικός πυλώνας της εθνικής αναπτυξιακής προσπάθειας και να είναι σε θέση να προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες προς όλους τους πολίτες.

Έχω κατ’ επανάληψη αναφέρει ότι στόχος του κράτους είναι η ουσιαστική ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που στην ουσία σημαίνει αναβάθμιση και στήριξη των τοπικών κοινωνιών. Γιατί είναι αυτή η προοπτική που θα διασφαλίσει ένα καλύτερο επίπεδο ζωής σε όλους τους πολίτες, οι οποίοι θα μπορούν να λαμβάνουν περισσότερες και πιο ποιοτικές υπηρεσίες, με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. 

Ο εκσυγχρονισμός του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθίσταται επίσης απαραίτητος, έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις και τις μελλοντικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.

Για την επίτευξη των πιο πάνω απαιτείται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Ένα πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει τις αναγκαίες οικονομικές και διοικητικές ρυθμίσεις, που θα διασφαλίζει την πραγματική αυτονομία και τη σταδιακή διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και την αναδιάρθρωση της δομής και των αρχών της.

Ως αποτέλεσμα του διαλόγου τον οποίο έχει ήδη αρχίσει ο Υπουργός Εσωτερικών, τόσο με την Ένωση Δήμων, την Ένωση Κοινοτήτων και με τα πολιτικά κόμματα, εκτιμούμε πως έχουν πλέον ωριμάσει οι συνθήκες, ώστε να προωθήσουμε ένα ριζοσπαστικό και ολοκληρωμένο σχέδιο ενδυνάμωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ένα σχέδιο που θα ανταποκρίνεται στα δικά σας οράματα, αλλά και στις προσδοκίες των πολιτών και που θα θέτει τις βάσεις για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο για τη χώρα, βασικός πυλώνας του οποίου θα είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Βασικοί άξονες της προωθούμενης μεταρρύθμισης είναι:

Πρώτον, η ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειας των Δήμων. Πρόθεσή μας είναι ο ανασχεδιασμός και ριζική αλλαγή του τρόπου χρηματοδότησης των Δήμων, μέσω της κατοχύρωσης με σταθερό και νομικά δεσμευτικό τρόπο της πηγής των εσόδων τους, ούτως ώστε να είναι οικονομικά πραγματικά αυτόνομοι και να μην εξαρτώνται από την Κρατική Χορηγία ή από τα εκάστοτε καλά οικονομικά του Κράτους. Παρακολουθώ, κατά τις Δημοτικές Εκλογές, ολόκληρα οράματα να αναδιπλώνονται από τους υποψήφιους Δημάρχους. Μπορούν να τα υλοποιήσουν εάν δεν υπάρξει οικονομική ενίσχυση από το κεντρικό κράτος; Εν τη ουσία, έχουμε εξαρτώμενους Δήμους ανάλογα με τις διαθέσεις, τις προθέσεις της κεντρικής Κυβέρνησης. Αυτό κάποια στιγμή θα πρέπει να τερματιστεί. Αν θέλετε διοικητική αυτονομία τότε χωρίς την οικονομική αυτοτέλεια δεν μπορεί να υλοποιήσετε προγράμματα. Δεν μπορεί να αναμένετε από την κεντρική Κυβέρνηση και αναλόγως των οικονομικών της δυνατοτήτων να υλοποιήσει τα έργα που εσείς οραματίζεστε ως τοπικές κοινωνίες, ως άρχοντες των τοπικών κοινωνιών, αυτά που προσδοκούν οι πολίτες.

Δεύτερον, η ενίσχυση της διοικητικής αυτοτέλειας των Δήμων, μέσω της απλούστευσης των διαδικασιών έγκρισης των δημοτικών προϋπολογισμών, ώστε να έχουν την πλήρη ευχέρεια διενέργειας δαπανών εντός συγκεκριμένων δεσμευτικών ορίων και σύμφωνα πάντα με τις προβλέψεις της νομοθεσίας για τη δημοσιονομική ευθύνη, παράλληλα με την ενίσχυση των δικών τους κανονισμών εσωτερικού ελέγχου.   

Τρίτον, η μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων με τους αντίστοιχους οικονομικούς πόρους και την αναγκαία στελέχωση των δημοτικών Υπηρεσιών. Επιδιώκουμε την ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των Δήμων, με τη μεταφορά πρόσθετων αρμοδιοτήτων σε καίριους τομείς, όπως γίνεται στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες.

Τέταρτον, οι συνενώσεις Δήμων. Η κατοχύρωση της οικονομικής και διοικητικής αυτοτέλειας δεν μπορεί να επιτευχθεί με το υπάρχον κατακερματισμένο σύστημα Τοπικής Αυτοδιοίκησης με μεγάλο αριθμό συγκριτικά μικρών Δήμων, οι οποίοι στερούνται το κατάλληλο μέγεθος και την ικανότητα να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των πολιτών και της κοινωνίας γενικότερα.

Θέση μας είναι ότι η οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια είναι εφικτή μόνο στον βαθμό που τόσο ο αριθμός όσο και το μέγεθος των Δήμων διαφοροποιηθούν, ώστε να είναι σε θέση να αντλούν έσοδα και να διαθέτουν τη διοικητική ικανότητα εκπλήρωσης της αποστολής τους.

Νιώθω την ανάγκη να ξεκαθαρίσω πως οι συνενώσεις Δήμων και η μείωση του αριθμού τους δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι, όμως, το αναγκαίο μέσο για την ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για τον λόγο αυτό, οι προτάσεις μας στηρίζονται σε ορθολογικά επιστημονικά κριτήρια που διασφαλίζουν το βέλτιστο δυνατόν αποτέλεσμα.

Βάση για τη διαμόρφωση των προτάσεων μας είναι οι προτάσεις εμπειρογνωμόνων, αλλά και η μελέτη που η ίδια η Ένωση Δήμων έχει εκπονήσει χρησιμοποιώντας αντικειμενικά και αδιαμφισβήτητα κριτήρια, όπως πληθυσμιακά, οικονομικά, γεωγραφικά, κοινωνικά, αναπτυξιακά και πολιτιστικά.

Είναι ο  συνδυασμός αυτών των κριτηρίων που θα διασφαλίζει τόσο την οικονομική βιωσιμότητα και τη διοικητική επάρκεια των νέων σχημάτων που θα προκύψουν όσο και τη δυνατότητά τους να παρέχουν υπηρεσίες  προς τους πολίτες. 

Παράλληλα, θα δώσει τη δυνατότητα στους νέους Δήμους να αξιοποιήσουν τόσο τους ίδιους πόρους, ούτως ώστε να είναι σε θέση να ωριμάσουν έργα, αλλά παράλληλα να αξιοποιήσουν τα διάφορα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να υλοποιήσουν μεγάλα έργα υποδομής.

Πέμπτον, το νέο μοντέλο διοίκησης των Δήμων. Οφείλουμε να ανασχεδιάσουμε το μοντέλο διακυβέρνησης των Δήμων, ώστε να μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους με επαρκή αποτελέσματα και με τη μικρότερη δυνατή εξάρτηση από την κεντρική Κυβέρνηση.

Μόνο έτσι θα καταστούν ισχυροί και αποτελεσματικοί στην εκπλήρωση της αποστολής τους, που είναι η οικονομική και κοινωνική βιώσιμη ανάπτυξη και η παροχή περισσότερων, ποιοτικότερων και αποτελεσματικών υπηρεσιών προς τους πολίτες.

Εν τη απουσία ενός σύγχρονου πλαισίου λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και παρά τις οικονομικές δυσκολίες των τελευταίων χρόνων, η Κυβέρνηση, με όσα μέσα διαθέτει, στάθηκε δίπλα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, πάντα μέσα στα πλαίσια των οικονομικών της δυνατοτήτων, μη παραγνωρίζοντας την οικονομική κρίση.

Το ποσό του συνολικού ύψους που διατίθεται από την κεντρική Κυβέρνηση μέσω του Υπουργείου Εσωτερικών στους Δήμους ανέρχεται περίπου στα  περίπου 75 εκ. ευρώ, είτε ως κρατική χορηγία στους Δήμους των ελεύθερων και κατεχόμενων περιοχών είτε έναντι απώλειας εσόδων από την κατάργηση του επαγγελματικού φόρου.

Με τη μεταρρύθμιση και μέχρι την οριστική οικονομική αυτοτέλεια, σας διαβεβαιώνω ότι το κράτος θα συνεχίσει τη στήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πάντοτε μέσα στα πλαίσια της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των οικονομικών του δυνατοτήτων.

Επιπλέον του πιο πάνω ποσού, έχουμε δώσει ιδιαίτερη έμφαση σε αναπτυξιακά έργα που αφορούν στη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών και τη βελτίωση της ζωής των πολιτών. Τα τελευταία χρόνια έχουν εξαγγελθεί, και είτε είναι υπό εκτέλεση είτε έχουν ολοκληρωθεί, έργα πέραν του 1,2 δισ. ευρώ. 

Σημειώνεται πως για την επόμενη τριετία προωθούνται 1544 έργα σε Δήμους και Κοινότητες, συνολικού κόστους 605 εκ. ευρώ, εκ των οποίων 430 εκ. αφορούν σε αστικές ή περιαστικές περιοχές, και 180 εκ. αφορούν σε αγροτικές περιοχές.   

Αναμφίβολα, η υλοποίηση των έργων αυτών θα συμβάλει σημαντικά στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών.

Πολύ σημαντική ήταν επίσης η Απόφαση που λήφθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Νοέμβριο 2017, σύμφωνα με την οποία, μετά από πρωτοβουλία μας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, εγκρίθηκε η χρηματοδότηση έργων και προγραμμάτων των Δήμων από το δάνειο συνολικού ποσού 200 εκ. ευρώ, το οποίο υπογράφτηκε μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. 

Η εν λόγω Συμφωνία Δανείου δίδει τη δυνατότητα χρηματοδότησης έργων στους Δήμους αφενός, λόγω του γεγονότος ότι οι Δήμοι αδυνατούσαν να εξασφαλίσουν δάνεια για την υλοποίηση των έργων τους και αφετέρου, τους παρέχονται ευνοϊκότεροι όροι σε σύγκριση με τους όρους των δανείων που τους παραχωρούνται από τις εμπορικές τράπεζες.

Όλες οι πιο πάνω ενέργειές μας αποδεικνύουν έμπρακτα τη στήριξη του κεντρικού Κράτους προς τις Τοπικές Αρχές, η οποία αναμένεται να συνεχίσει μέσα στο πλαίσιο των οικονομικών μας δυνατοτήτων, αλλά και αναλόγως των μεταρρυθμίσεων που μέσα από τη συνεννόηση με την Ένωση Δήμων, αλλά και με τις πολιτικές δυνάμεις – και πρέπει να πω ότι βρισκόμαστε σε ένα καλό δρόμο – θα επιτευχθεί. Δηλαδή, θα επιτευχθεί διοικητική αυτονομία, οικονομική αυτοτέλεια, προγράμματα που θα εκτελούνται στη βάση των οραμάτων των τοπικών αρχόντων και όχι στη βάση που καθορίζει η εξάρτηση από το κεντρικό κράτος.

Βρισκόμαστε πλέον σε μια κρίσιμη καμπή της μεταρρύθμισης. Έχουμε συμπεριλάβει στις προτάσεις μας όλες τις ιδέες και πρωτοβουλίες που πηγάζουν από την ίδια την Τοπική Αυτοδιοίκηση, επιδιώκοντας τη μέγιστη δυνατή συναίνεση, ώστε η μεταρρύθμιση να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών και την ανάγκη της χώρας για ισχυρούς Δήμους. 

Χαίρομαι διότι αυτή την αντίληψη, την άποψη υιοθετούν και τα πολιτικά κόμματα. Και θέλω να πιστεύω ότι μέσα από έναν εποικοδομητικό διάλογο που διεξάγεται μεταξύ του Υπουργού Εσωτερικών και των πολιτικών αρχηγών ή των καθ’ ύλην αρμοδίων κατά Κόμμα, αλλά και με την Ένωση Δήμων, το συντομότερο θα έχουμε μια μεταρρύθμιση προς όφελος των πολιτών, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και γενικότερα της ανάπτυξης του τόπου, διότι κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει τις πολλαπλές Αρχές Αδειοδότησης, τις αγκυλώσεις που παρατηρούνται, τα όσα βιώνουμε καθημερινά, είτε σε επίπεδο Δήμων είτε σε επίπεδο Κοινοτήτων.

Είναι πεποίθησή μου πως για να γίνουν οι απαραίτητες τομές και μεταρρυθμίσεις έχουμε ανάγκη από δύο προαπαιτούμενα: πρώτον, τολμηρή πολιτική βούληση την οποία διαθέτουμε και, δεύτερον, πάνω απ’ όλα χρειάζεται ευρύτατη πολιτική και κοινωνική συναίνεση, την οποία είμαι βέβαιος ότι θα έχουμε.

Καταλήγοντας, θα ήθελα να καλωσορίσω τους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης εξ Ελλάδος, όπως και τον ΓΓ του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, να συγχαρώ θερμά όλους σας για το έργο που επιτελείτε παρά τις δυσκολίες, και για την αποφασιστικότητά σας να συμβάλετε ώστε το 2019 να είναι το έτος μιας σημαντικής μεταρρύθμισης που θα αφορά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

(ΡΜ/ΜΛ/ΕΙ)