Ανακοινωθέντα

Με ανάμεικτα συναισθήματα, από τη μια θλίψης και συγκίνησης και από την άλλη ελπίδας για την επόμενη μέρα, βρισκόμαστε εδώ σε αυτό το πάρκο που αφιερώθηκε στη θυσία της οικογένειας Θεμιστοκλέους. Μιας οικογένειας που κλήθηκε να πληρώσει τον βαρύτερο φόρο αίματος της κυπριακής τραγωδίας του 1974. Μιας οικογένειας που η μοίρα τής έπαιξε το πιο άσχημο, το πιο ύπουλο το πιο άδικο παιχνίδι, εκείνο το μαύρο ξημέρωμα της 14ης Αυγούστου. Όσο κι αν προσπαθήσει κανείς, δεν θα καταφέρει να μπει στη θέση του χαροκαμένου πατέρα, συζύγου και παππού Ανδρέα Θεμιστοκλέους. Πώς είναι να βλέπεις ό,τι αγαπάς να απειλείται και εσύ να είσαι ανήμπορος να το υπερασπιστείς; Πώς είναι να βλέπεις τη σύζυγο, τις τέσσερις σου κόρες και το έξι μηνών εγγονάκι σου να πέφτουν στα χέρια των κατακτητών και να μην μπορείς να τους σώσεις; Ούτε στον χειρότερο σου εφιάλτη δεν αντέχεις τον πόνο και τη θλίψη μπροστά στο ενδεχόμενο να χάσεις ό,τι αγαπάς.

Εκείνο το μαύρο ξημέρωμα της 14ης Αυγούστου, το θέατρο του πολέμου βρήκε τα τουρκικά στρατεύματα να θέτουν ως προτεραιότητα τη γραμμή άμυνας της Μιας Μηλιάς. Από νωρίς, τουρκικά αεροπλάνα βάλλουν κατά θέσεων της Εθνικής Φρουράς, οι άνδρες της οποίας, με όποια μέσα διαθέτουν, διατηρούν τις θέσεις τους για κάποιες ώρες. Μέχρι το μεσημέρι διατάσσεται απαγκίστρωση.  ΄Ετσι, παρά την αντίσταση, οι άνδρες της Εθνικής Φρουράς υποχωρούν. Αυτή η εξέλιξη ανοίγει τον δρόμο στα χερσαία στρατεύματα του Αττίλα, που αρχίζουν να κινούνται πλέον προς τα επόμενα χωριά. Ανάμεσα στους στόχους τους είναι το Τραχώνι, η Κυθρέα, το Παλαίκυθρο και η Άσσια. Αυτά τα χωριά είναι αυτά που βίωσαν την πιο σκληρή όψη του πολέμου. Βρέθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο με τους εισβολείς. Οι κάτοικοί τους κλήθηκαν να λάβουν αποφάσεις που καθόρισαν την πορεία τους, και μέχρι σήμερα πενθούν όχι μόνο για την εισβολή και την κατοχή, αλλά και για τους δεκάδες συγχωριανούς τους, που είτε ακόμα αγνοούνται είτε εντοπίστηκαν τα οστά τους μετά από δεκαετίες, και τα ονόματά τους προστέθηκαν στους καταλόγους των πεσόντων μας.

Μετά το σπάσιμο των γραμμών της Εθνικής Φρουράς, οι κάτοικοι των γύρω χωριών μαθαίνουν τα κακά μαντάτα και τότε αρχίζει μια γιγαντιαία επιχείρηση, για τη μετακίνηση των αμάχων σε πιο ασφαλείς περιοχές. Μέσα σε αυτόν τον χαμό, η πολυμελής οικογένεια Θεμιστοκλέους ετοιμάζεται για τη μεγάλη έξοδο. Ο Ανδρέας Θεμιστοκλέους, η σύζυγός του Ελένη, ο γιος του Πανίκος, οι τέσσερεις κόρες τους, Θεμιστούλα, Μάρω, Σούλλα και  Αγγελική, μαζί με το μόλις έξι μηνών βρέφος της Ανδρέα είχαν καλυφθεί κάτω από δέντρα στην αυλή της οικίας του ιερέα του χωριού, για προστασία από τους άγριους βομβαρδισμούς των τουρκικών αεροπλάνων. Μόλις ενημερώνονται για τις βαρβαρότητες των τουρκικών στρατευμάτων και μη έχοντας όχημα για να εγκαταλείψουν την περιοχή, ξεκινούν περπατητοί, και διά μέσου των αγρών κινούνται προς τη Λευκωσία. Λίγο έξω από το χωριό γίνονται αντιληπτοί από τα τουρκικά στρατεύματα, τα οποία από μακριά πυροβολούν εναντίον τους. Από τους πυροβολισμούς τραυματίζεται ένας συγχωριανός τους, που και αυτός εγκατέλειπε με την οικογένειά του άρον άρον το χωριό. Τότε ο Ανδρέας Θεμιστοκλέους με τον γιο του Πανίκο αντιλαμβάνονται πως χωρίς αυτοκίνητο ή τρακτέρ δεν θα καταφέρουν να σώσουν την οικογένεια και τους συγχωριανούς τους. Τότε αποφασίζουν να τρέξουν να προλάβουν ένα τρακτέρ, το οποίο είχε καρότσα πάνω, και στο οποίο είδαν άλλους συγχωριανούς τους, για να τους παρακαλέσουν να επιστρέψουν να σώσουν τον τραυματία και τα γυναικόπαιδα. Στην πορεία, καταλαβαίνουν πως η προσπάθειά τους είναι μάταιη, αφού τα τουρκικά στρατεύματα πλησιάζουν. Αυτό υποχρέωσε τον οδηγό του τρακτέρ να αναπτύξει ταχύτητα, για να σώσει όσους μετέφερε στην καρότσα του. Πλέον ήταν θέμα χρόνου. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας Θεμιστοκλέους και της δεύτερης οικογένειας είναι πλέον εκτεθειμένα στους εισβολείς. Δεν υπάρχει ούτε εναλλακτικό σχέδιο ούτε τρόπος διαφυγής. Από την απόσταση που δημιουργήθηκε στην προσπάθειά τους να προλάβουν το τρακτέρ, βλέπουν τα τουρκικά στρατεύματα να πλησιάζουν και να κυκλώνουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Ακολουθούν σκηνές αρχαίας τραγωδίας.

Η αγωνία του Ανδρέα και του γιού του Πανίκου για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς τους δεν είναι παροδική. Κρατάει μήνες, χρόνια, δεκαετίες. Από το καλοκαίρι του 1974 φτάσαμε στο καλοκαίρι του 2015 για να ενημερωθούν ότι τα οστά των ανθρώπων τους ταυτοποιήθηκαν. Για να μπορέσουν να τους τελέσουν μια κηδεία και να τους απευθύνουν, με καθυστέρηση 41 χρόνων, το ύστατο χαίρε. Ανάμεσα στους νεκρούς και ο μικρός Ανδρέας, μόλις έξι μηνών. Το μικρότερο θύμα της τουρκικής εισβολής. Μπροστά σε τέτοιες ιστορίες, τα λόγια δεν μπορούν να απαλύνουν τον πόνο και να περιορίσουν την τραγωδία και την πίκρα που δικαιολογημένα βιώνουν όχι μόνο η οικογένεια Θεμιστοκλέους, αλλά όλες οι οικογένειες των αγνοουμένων μας και των θυμάτων της τουρκικής εισβολής.

Είναι γι’ αυτό που τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως η σημερινή, μάς υπενθυμίζουν τη βαριά κληρονομιά που η οικογένεια Θεμιστοκλέους, με το αίμα των μελών της, κληροδοτεί στις νέες γενιές, κρατώντας τη μνήμη της Ελένης, της Αγγελικής, της Θεμιστούλας, της Μάρως, της Σούλλας και του μικρού Ανδρέα άσβεστη και αθάνατη στο πέρασμα των χρόνων. Συγχαίρουμε τον Δήμαρχο Γερίου κ. Νεόφυτο Παπαλαζάρου και το Δημοτικό Συμβούλιο για αυτή τους την πρωτοβουλία, να αφιερώσουν το πάρκο στη μνήμη των έξι μελών της οικογένειας Θεμιστοκλέους.

Το δικό μας χρέος, δεν είναι άλλο παρά να διατηρήσουμε άσβεστη τη φλόγα της επιστροφής μέσα από τέτοιες πρωτοβουλίες και δράσεις. Να διατηρήσουμε στη συλλογική μνήμη τους ανθρώπους και τους τόπους που χάσαμε και να διεκδικήσουμε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Κυρίως να διασφαλίσουμε ότι ποτέ ξανά άνθρωπος δεν θα βιώσει αυτά που βίωσε κι ακόμα βιώνει η οικογένεια Θεμιστοκλέους.

(ΡΜ/ΕΠ/ΝΖ)