Ανακοινωθέντα

Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχθηκα την πρόσκληση που μου απηύθυνε το Κυπριακό Κέντρο Μελετών και βρίσκομαι σήμερα ανάμεσά σας. Το θέμα της σημερινής συζήτησης είναι, θα έλεγα, πολύ ενδιαφέρον και αφορά σε όλους, προσφέροντας τη δυνατότητα ανταλλαγής απόψεων, σε σχέση με τις σύγχρονες προκλήσεις στον τομέα της δικαιοσύνης και της δημόσιας τάξης. 

Με την εισήγησή μου σήμερα, θα ήθελα να σας ενημερώσω για τα βήματα που γίνονται, τόσο στον τομέα της απονομής της δικαιοσύνης, όσο και στον τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, για το πρόγραμμα και το όραμα της Κυβέρνησης, ξεκινώντας από την απονομή της δικαιοσύνης, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες του κράτους δικαίου και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών. 

Τόσο τα δικαστήρια, όσο και ο Δκηγορικός Σύλλογος έχουν σημαίνουσα συμβολή και αποστολή στη διατήρηση και προαγωγή της δικαιοσύνης στον τόπο μας, μέσα από τη διατήρηση υψηλών προτύπων ηθικής, επαγγελματικής δεοντολογίας και ακεραιότητας. 

Παράλληλα, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως με την αναθεώρηση της νομοθεσίας ή/και την εισαγωγή νέων νομοθεσιών, που αφορούν στην αναδιοργάνωση του νομικού μας συστήματος και την αναβάθμιση της ποιότητας της δικαιοσύνης στον τόπο μας. Σεβόμενο, βέβαια, πάντοτε την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. 

Η άποψη που συμμερίζονται όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στην απονομή της δικαιοσύνης είναι ότι η ταχύτητα, με την οποία αυτή απονέμεται σήμερα, απέχει πολύ από του να είναι ικανοποιητική. Αυτό το συμπέρασμα συμμερίζεται, τόσο το ευρύ κοινό εδώ στην Κύπρο, όσο και ευρωπαϊκοί και διεθνείς οργανισμοί. Η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις χαμηλότερες επιδόσεις όσον αφορά στον χρόνο που απαιτείται για την εκδίκαση των αστικών υποθέσεων και, δυστυχώς, παρατηρείται σημαντική συσσώρευση τέτοιων υποθέσεων, τόσο σε πρώτο όσο και σε δεύτερο βαθμό. 

Αυτές οι καθυστερήσεις αποτελούν σημαντικό εμπόδιο στην αποτελεσματική λειτουργία του δικαστικού συστήματος της χώρας μας, έχοντας αρνητικό αντίκτυπο, τόσο στους πολίτες που εμπλέκονται σε δικαστικές διαδικασίες, όσο και σε βασικούς τομείς, όπως η οικονομία, η επιχειρηματικότητα, η ανταγωνιστικότητα, οι ξένες επενδύσεις, επηρεάζοντας τη φήμη της Κύπρου ως διεθνούς επιχειρηματικού κόμβου που προσφέρει επαγγελματικές υπηρεσίες κορυφαίας ποιότητας, τόσο σε τοπικές επιχειρήσεις όσο και σε ξένες εταιρείες. 

Ως Κυβέρνηση θεωρούμε χρέος μας να διαφυλάξουμε το κύρος της δικαιοσύνης στον τόπο μας ως το ισχυρό θεμέλιο κάθε ευνομούμενου κράτους. Θεωρούμε χρέος μας να οικοδομήσουμε ένα σύστημα δικαιοσύνης που, πρωτίστως, θα εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και θα λειτουργεί προς όφελος των πολιτών. 

Αναγνωρίζουμε την υποχρέωση που έχουμε ως Πολιτεία για τη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων προς την κατεύθυνση αυτή, και γι’ αυτό θέσαμε ανάμεσα στις προτεραιότητές μας τη συνέχιση και προώθηση του εκσυγχρονισμού των δομών και του πλαισίου που διέπει τη λειτουργία του συστήματος δικαιοσύνης στον τόπο μας, με απώτερο στόχο τη διασφάλιση της ταχείας και αποτελεσματικής απόδοσης της δικαιοσύνης. 

Θα προσπαθήσω να δώσω με την ομιλία μου ένα περίγραμμα της εργασίας που ήδη άρχισε να γίνεται στο Υπουργείο, το οποίο περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. 

Στο πλαίσιο της απονομής της δικαιοσύνης εντάσσεται η ενίσχυση και προώθηση των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των διαφορών, καθώς επίσης η τροποποίηση της νομοθεσίας για την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων. Γι’ αυτά τα θέματα εκκρεμούν στη Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας σχετικά νομοσχέδια για νομοτεχνικό έλεγχο. Την ίδια στιγμή ετοιμάστηκαν νομοσχέδια, που επίσης εκκρεμούν για νομοτεχνικό έλεγχο, και τα οποία αναμένεται να συμβάλουν στην ταχύτερη εκδίκαση των υποθέσεων και στην ποινική δικαιοδοσία. Όσον αφορά στα εναπομείναντα νομοσχέδια για την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του οικογενειακού δικαίου, που σκοπό έχουν να προάγουν την προστασία και ευημερία του τέκνου και να δώσουν περισσότερη έμφαση στα θέματα που επηρεάζουν το συμφέρον του, αυτά επανυποβλήθηκαν και ήδη συζητήθηκαν σε μια πρώτη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. 

Την ίδια στιγμή, συνεχίζεται η υλοποίηση των έργων που έχουν ήδη ξεκινήσει και βρίσκονται σε εξέλιξη. Τα έργα αυτά υλοποιούνται από τα δικαστήρια, με τη στήριξη της Κυβέρνησης και συμπληρώνουν την προσπάθεια για ολιστική μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης. 

Άμεση προτεραιότητα έχει δοθεί στο έργο της εκκαθάρισης των καθυστερημένων υποθέσεων στα Δικαστήρια. Σύμφωνα με ενημέρωση από τα δικαστήρια, έχουν αρχίσει, έστω σε κάποιο βαθμό, να φαίνονται κάποια θετικά αποτελέσματα. Είμαι αισιόδοξος ότι εν καιρώ θα φανούν τα επιθυμητά αποτελέσματα στον χρόνο εκδίκασης των υποθέσεων. 

Την ίδια στιγμή προωθείται η ψηφιοποίηση των δικαστηρίων. Δυστυχώς, το σύστημα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης e-justice δεν είχε τελικά τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αφού παρουσίασε τεχνικά προβλήματα κατά την πρώτη εφαρμογή του, προκαλώντας μεγάλη αναστάτωση στον δικηγορικό κόσμο και όχι μόνο. Γι’ αυτό συνεχίζουμε με την ενδιάμεση λύση και, όπως έχω πληροφορηθεί, στο μεταξύ γίνονται εντατικές προσπάθειες προς αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του ολοκληρωμένου συστήματος. 

Εκείνο που θα επιτύχει η εισαγωγή και εφαρμογή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης δεν περιορίζεται μόνο στους χρήστες του συστήματος και τους παράγοντες που σχετίζονται με την απονομή της δικαιοσύνης, δηλαδή τα Πρωτοκολλητεία των δικαστηρίων, τους Δικαστές και τους δικηγόρους. Στοχεύει πρωτίστως στην εξυπηρέτηση του ίδιου του κοινού, γιατί με τον τρόπο αυτό θα εκλείψουν σταδιακά οι καθυστερήσεις, θα επιταχυνθεί η δικαιοσύνη και θα εκσυγχρονιστεί το όλο σύστημα απονομής της, ώστε να είναι συμβατό με οποιοδήποτε άλλο εξελιγμένο ευρωπαϊκό, και όχι μόνο, σύστημα δικαίου. Αυτό γιατί, μεταξύ άλλων, θα καταστήσει ευκολότερη και ταχύτερη την πρόσβαση στα έγγραφα και τους φακέλους των υποθέσεων, θα μειώσει την ανάγκη διατήρησης εγγράφων σε φυσικούς χώρους, θα προσφέρει τη δυνατότητα παρακολούθησης μιας δικαστικής υπόθεσης και θα μειώσει σημαντικά τον διοικητικό φόρτο εργασίας και ταυτόχρονα τον χρόνο διεκπεραίωσης όλων των διαδικασιών. 

Την ίδια στιγμή, προωθείται η Ακουστική Ψηφιακή Καταγραφή Πρακτικών Συνεδριάσεων Δικαστηρίου, με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης του έργου το 2025. 

Πολύ σημαντικό επίσης έργο αποτελεί η εφαρμογή των νέων Κανονισμών Πολιτικής Δικονομίας, που ισχύουν από την 1η Σεπτεμβρίου 2023. Οι νέοι Κανονισμοί απλοποιούν τις διαδικασίες που ακολουθούνται στις αστικές υποθέσεις, όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη καθυστέρηση στον χρόνο εκδίκασης, και διασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, τον εξ αρχής έγκαιρο προγραμματισμό της υπόθεσης και τη δίκαιη κατανομή του δικαστικού χρόνου. Μέσα από γρήγορες, ευέλικτες και απλές διαδικασίες και την αυστηρή τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, αναμένεται σημαντική εξοικονόμηση κόστους και χρόνου. 

Πολύ σημαντικό πυλώνα της δικαιοσύνης αποτελεί η δημιουργία νέων δικαστηρίων. 

Την 1η Ιουλίου 2023 ξεκίνησαν τη λειτουργία τους το νέο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο με εννέα Δικαστές και το νέο Ανώτατο Δικαστήριο με επτά Δικαστές, με απονομή και στα δύο αυτά δικαστήρια πρόσθετης δικαιοδοσίας τρίτου βαθμού σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Παράλληλα, λειτούργησε το Εφετείο, που αποτελεί τη δευτεροβάθμια δικαιοδοσία και λειτουργεί σε εξειδικευμένα τμήματα για τη γρήγορη εκδίκαση των εφέσεων. 

Η σημασία και η σπουδαιότητα της λειτουργίας των νέων δικαστηρίων έγκειται στο γεγονός ότι αποσυμφορούν την ανώτατη βαθμίδα της δικαιοσύνης και ταυτόχρονα την καθιστούν πιο ευέλικτη και λειτουργική. Επιτυγχάνουν την εξειδίκευση, εισάγουν τον απαραίτητο αλληλοέλεγχο (checks and balances), ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετούν τον βασικότερο στόχο για γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης, ειδικά στο τοπίο των εφέσεων. 

 Αναμένεται επίσης η λειτουργία του Εμπορικού Δικαστηρίου και του Ναυτοδικείου που θα αναλάβουν την εκδίκαση, με ταχείες διαδικασίες, εμπορικών διαφορών μεγάλου ύψους επίδικης διαφοράς (άνω των δύο εκατομμυρίων ευρώ) και όλων των ναυτικών υποθέσεων. 

Η δημιουργία των εν λόγω Δικαστηρίων, πέραν της επίδρασης στη μείωση του χρόνου απονομής της Δικαιοσύνης, αναμένεται, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα χρήσης της αγγλικής γλώσσας, να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου ως κέντρου παροχής ποιοτικών υπηρεσιών και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. 

Εξίσου σημαντικός πυλώνας και ακρογωνιαίος λίθος, θα έλεγα καλύτερα, ενός σύγχρονου κράτους, ενός κράτους δικαίου, που σέβεται και διαφυλάττει τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών του, είναι η διασφάλιση της δημόσιας τάξης, της ευνομίας και της εσωτερικής ασφάλειας. 

Ιδιαίτερα αυτή τη χρονική περίοδο, που οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής δημιουργούν νέες προκλήσεις στους τομείς της ασφάλειας και, σε συνδυασμό με την εμφάνιση νέων μορφών και πρακτικών διάπραξης εγκλημάτων, επιβάλλουν την ανάγκη συνεχούς εγρήγορσης και λήψης αυξημένων προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων. 

Η ασφάλεια, φίλες και φίλοι, είναι μια πολύ ευρεία έννοια. Εκτείνεται από το αίσθημα της προστασίας που νιώθουν οι πολίτες στην καθημερινότητά τους, στον βαθμό της επιβολής της έννομης τάξης, στη δυνατότητα διαχείρισης κρίσεων ή άλλων φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, όπως είναι για παράδειγμα οι πυρκαγιές, στην ασφαλή κράτηση των καταδικασθέντων στις φυλακές και φτάνει μέχρι και την προστασία και διαφύλαξη των αρχείων του Κράτους. 

Για την Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη και για εμένα προσωπικά, άλλωστε το έχω επανειλημμένα δηλώσει από την πρώτη κιόλας ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μου, η ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών είναι αδιαπραγμάτευτος στόχος και προτεραιότητα. Οι πολίτες της χώρας μας θα πρέπει να είναι, αλλά και να αισθάνονται ασφαλείς. Προκλήσεις υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν, λάθη και αστοχίες έχουν γίνει και πιθανό να ξαναγίνουν, δεν είμαι εξ εκείνων που θα ισχυριστεί ότι όλα θα γίνουν τέλεια. Αυτό, όμως, που σίγουρα μπορώ να σας διαβεβαιώσω είναι ότι εργαζόμαστε μεθοδικά και με σοβαρότητα, για τη λήψη εκείνων των στοχευμένων μέτρων που διασφαλίζουν τη δημόσια τάξη, την ασφάλεια και την ειρήνη και την ίδια στιγμή θα αποκαταστήσουν στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό το κλονισμένο αίσθημα ασφάλειας, αλλά και εμπιστοσύνης των πολιτών προς όλους τους θεσμούς. 

Εγκληματικότητα υπάρχει και πάντα θα υπάρχει. Είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που τροφοδοτείται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι το μεταναστευτικό με όλες τις αρνητικές του προεκτάσεις, η οικονομική κρίση, η χαλάρωση των άλλοτε ισχυρών δεσμών οικογένειας και εκκλησίας, τα οποία αποτελούν διαχρονικά χαρακτηριστικά της κυπριακής κοινωνίας, η υπερβολική έκθεση σε διαδικτυακές συναλλαγές, η ολοένα μεγαλύτερη εμπλοκή των νέων μας σε εξαρτησιογόνες ουσίες και άλλα πολλά. Και αν ακόμη κάποιος λάβει υπόψη τη διεθνοποίηση που έχουν αποκτήσει πλέον κάποιες εγκληματικές ομάδες δρώντας σε περισσότερες από μία χώρες ταυτόχρονα, ως επίσης, τον εκσυγχρονισμό του τρόπου και των μεθόδων δράσης που χρησιμοποιούν, αντιλαμβάνεται ότι η αντιμετώπισή τους καθίσταται εξ αντικειμένου δύσκολη. Απαιτούνται συνεπώς, ιδιαίτεροι χειρισμοί, σωστή οργάνωση, μακροχρόνιες και επίπονες προσπάθειες τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. 

Σε ότι αφορά στην κυπριακή πραγματικότητα, δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έξαρση του σοβαρού εγκλήματος, με αποκορύφωμα τις προ μερικών μηνών βομβιστικές και εμπρηστικές επιθέσεις κατά λειτουργών της δικαιοσύνης. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον τρόπο και χρόνο που κάποια ειδεχθή εγκλήματα έχουν διαπραχθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, ασφαλώς και μας έχει ανησυχήσει όλους. Προς τούτο, η Αστυνομία έχει προχωρήσει άμεσα στη λήψη, επιπρόσθετων προληπτικών/αποτρεπτικών, αλλά και κατασταλτικών μέτρων. Κάποια μέτρα έχουν ανακοινωθεί, υπάρχουν όμως και επιπρόσθετα μέτρα, τα οποία αξιολογούνται και αναπροσαρμόζονται συνεχώς και τα οποία, για λόγους ασφάλειας και διασφάλισης της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας της Αστυνομίας, δεν είναι αντικείμενο δημοσιοποίησης. 

Την ίδια στιγμή αξιοποιούμε στο έπακρο όλα τα διαθέσιμα νομοθετικά και τεχνολογικά εργαλεία και μέσα που υπάρχουν, και ταυτόχρονα εργαζόμαστε για να τα ενισχύσουμε και να τα ενδυναμώσουμε. 

Η πρόσφατη ψήφιση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων του νομικού πλαισίου που διέπει την ταυτοποίηση των κατόχων ή/και χρηστών καρτών προπληρωμένης κινητής τηλεφωνίας, αποτελεί σημαντική εξέλιξη και ισχυρό όπλο στη φαρέτρα των διωκτικών αρχών, ως επίσης και η ενίσχυση τόσο σε προσωπικό, όσο και σε εμπειρογνωμοσύνη και επιστημοσύνη, μέσω της σύναψης Μνημονίου Συνεργασίας της Υποδιεύθυνσης Οικονομικού Εγκλήματος του Αρχηγείου Αστυνομίας με το FBI Αμερικής. Επιπρόσθετα, προχωρούμε στη σύσταση νέου κλιμακίου ανακριτών με εξειδικευμένες γνώσεις, για οικονομικό έλεγχο ατόμων που δεν έχουν δώσει αφορμή με την έννοια της διάπραξης γενεσιουργού αδικήματος, πλην όμως φαίνεται να κατέχουν περιουσιακά στοιχεία τα οποία δεν δικαιολογούνται από τα έσοδα, τα οποία δηλώνουν προς το Κράτος. 

Ως Κυβέρνηση και ως Υπουργείο βρεθήκαμε αντιμέτωποι με χρονίζοντα προβλήματα, όπως ο υπερπληθυσμός και η αποτροπή της χρήσης κινητών τηλεφώνων στις Κεντρικές Φυλακές, η οπαδική βία, η νεανική παραβατικότητα. Με σοβαρότητα, αποφασιστικότητα και θέληση σχεδιάζουμε και δρομολογούμε λύσεις, παρεμβάσεις, έργα και πολιτικές για αντιμετώπιση και επίλυσή τους. 

Δεν θα σας κουράσω άλλο με επιμέρους θεματικές δράσεις του Υπουργείου μου, τις οποίες, αντιλαμβάνομαι, θα έχω την ευκαιρία, αν μου ζητηθεί και ερωτηθώ, να αναπτύξω και να επεξηγήσω κατά τη διάρκεια της ανοικτής συζήτησης που θα ακολουθήσει. 

Τα όσα προανέφερα αποτελούν μέρος της πολιτικής της Κυβέρνησης, που αποσκοπεί στην αναβαθμισμένη και αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος απονομής δικαιοσύνης και στη διασφάλιση και ενίσχυση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Αυτή είναι, άλλωστε, η προσδοκία και η απολύτως δικαιολογημένη απαίτηση κάθε πολίτη. 

Κλείνοντας, θα ήθελα από πλευράς μου να σας διαβεβαιώσω ότι είμαι πλήρως αφοσιωμένος και επικεντρωμένος στην προώθηση όλων αυτών που μόλις σας έχω αναφέρει και θα κάνω ό,τι χρειάζεται, επενδύοντας όσο χρόνο χρειάζεται, για να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας, ώστε αυτές οι αλλαγές να προχωρήσουν και να υλοποιηθούν και να νιώσει επιτέλους ο πολίτης τα οφέλη από αυτές. 

Ευχαριστώ και πάλι τον Πρόεδρο του Κυπριακού Κέντρου Μελετών για την πρόσκληση που μου απηύθυνε. Σας ευχαριστώ όλους που με ακούσατε. Τώρα είμαι έτοιμος να απαντήσω σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις μπορεί να έχετε. 

(ΕΠ/ΑΦ)