Ανακοινωθέντα

Θα ήθελα πρώτιστα να συγχαρώ τους διοργανωτές του σημερινού σεμιναρίου,το Ίδρυμα Φημονόη και τον Σύνδεσμο «Cyprus Association of Public Affairs and Lobbying Professionals" , το οποίο πραγματεύεται ένα θέμα που είναι επίκαιρο και απασχολεί έντονα την παγκόσμια κοινότητα και ,ειδικότερα, την κυπριακή κοινωνία.

Στην Κύπρο έχει γίνει πια εμφανές ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης αυτής αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για τη διατήρηση της δημοκρατίας εντός ενός ευνομούμενου κράτους. Η προσπάθεια αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των πολιτών προϋποθέτει θεσμικές μεταρρυθμίσεις, ενίσχυση του δημοκρατικού ελέγχου και θεσμοθέτηση της κοινωνικής λογοδοσίας, μέσω της καθιέρωσης νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων που θα ενισχύσουν τη διαφάνεια, την αξιοκρατία και τη χρηστή διοίκηση.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων, μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων και εξουσιών της, λαμβάνει σε νομοθετικό επίπεδο διάφορα μέτρα με σαφή στόχο την πάταξη της διαφθοράς. Μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων και μέσω της άσκησης του δέοντος κοινοβουλευτικού ελέγχου, η Βουλή των Αντιπροσώπων έχει καθήκον να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για πάταξη και εξάλειψη, ει δυνατόν, της διαφθοράς, σε συντονισμό με όλους τους αρμόδιους φορείς, γιατί η προσπάθεια πρέπει να είναι πολύπλευρη και συλλογική.

Μέσα στα πλαίσια αυτά έχει ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας που αφορά, ανάμεσα σ’ άλλα, τον περί της Καταθέσεως Στοιχείων και Πληροφοριών στο Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας και στη Βουλή των Αντιπροσώπων Νόμο (Νόμος 113(1) του 2002). Με τις τρεις πιο πρόσφατες τροποποιήσεις του Νόμου αυτού, ενισχύθηκε περαιτέρω ο έλεγχος που ασκείται από τον Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας.

Συναφής με τον Νόμο αυτό είναι επίσης ο Νόμος που αναφέρεται στην Κατάθεση Στοιχείων και Πληροφοριών στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές (Νόμος 21 του 1985). Με τον Νόμο αυτό παρέχεται η εξουσία στη Βουλή και ,ειδικότερα, στις κοινοβουλευτικές Επιτροπές, όπως, κατά την άσκηση των εργασιών τους στα πλαίσια των κατά Νόμο αρμοδιοτήτων τους, όπως αυτές καταρτίζονται σύμφωνα με το άρθρο 73.3 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, να ζητούν πληροφορίες, γραπτές ή προφορικές, από τις διάφορες δημόσιες Υπηρεσίες της Δημοκρατίας, τα νομικά πρόσωπα και τους οργανισμούς δημοσίου δικαίου, από τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, ακόμη και από τους ιδιώτες, και να ζητούν την προσαγωγή εγγράφων, δημόσιων ή ιδιωτικών που, κατά την κρίση τους, μπορούν να υποβοηθήσουν στην εκτέλεση του έργου τους, στο υπό εξέταση από τις κοινοβουλευτικές Επιτροπές θέμα. Η κατάθεση ψευδών ή η άρνηση προσαγωγής των ζητηθέντων εγγράφων ή η άρνηση των προσώπων αυτών να προσέλθουν ενώπιον των αρμόδιων κοινοβουλευτικών Επιτροπών, πιθανόν να συνιστά διάπραξη του ποινικού αδικήματος της περιφρόνησης της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Σχετικός είναι ,επίσης, ο περί του Ασυμβίβαστου προς την Άσκηση των Καθηκόντων Ορισμένων Αξιωματούχων της Δημοκρατίας Ορισμένων Επαγγελματικών και Άλλων Συναφών Δραστηριοτήτων Νόμος, (Νόμος 7(Ι) του 2008), ο οποίος προβλέπει για το ασυμβίβαστο συγκεκριμένων θέσεων και δραστηριοτήτων σε σχέση με ορισμένους αξιωματούχους της Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής προσφοράς ή της συνομολόγησης σύμβασης για παροχή, άμεσα ή έμμεσα, οποιωνδήποτε υπηρεσιών, προμηθειών ή έργων προς τον δημόσιο Τομέα. Η παράλειψη της προαναφερόμενης αποκάλυψης ασυμβίβαστου αποτελεί νόμιμη αιτία για ανάκληση ή τερματισμό του συγκεκριμένου διορισμού. Σε περίπτωση που η παράλειψη αφορά αιρετούς αξιωματούχους, τότε το πόρισμα με το οποίο διαπιστώνεται η παράλειψη ή η μη εκπλήρωση δημοσιεύεται. Ο Νόμος προβλέπει επίσης ότι όλες οι πράξεις, οι συμβάσεις, τα προνόμια, οι επιχορηγήσεις ή άλλες παραχωρήσεις δικαιωμάτων που έγιναν επ’ ωφελεία τέτοιου αξιωματούχου κατά τρόπο ασυμβίβαστο, κατά παράβαση των περί ασυμβιβάστου διατάξεων του παρόντος Νόμου, είναι άκυρες εξ υπαρχής καθ’ όσον αφορά το πρόσωπο αυτό. Με τον τρόπο αυτό ελέγχονται οι πράξεις δημόσιων αξιωματούχων που δυνατό να επηρεάζονται από τη θέση που κατέχουν, ώστε να αποφέρουν αθέμιτο κέρδος ή πλεονέκτημα.

Τον ίδιο σκοπό εξυπηρετεί και ο περί του Ελέγχου της Ανάληψης Εργασίας στον Ιδιωτικό Τομέα από Πρώην Κρατικούς Αξιωματούχους και Ορισμένους Πρώην Υπαλλήλους του Δημοσίου και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα Νόμος (Νόμος 114(Ι) του 2007), που τροποποιήθηκε πρόσφατα, με βάση τον οποίο απαγορεύεται σε οποιοδήποτε πρόσωπο που έχει υπηρετήσει ως κρατικός αξιωματούχος ή ως υπάλληλος του δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα στη μισθολογική κλίμακα Α13 και άνω και το οποίο έχει με οποιονδήποτε τρόπο αφυπηρετήσει ή τερματίσει την υπηρεσία ή τη θητεία του να αναλάβει οποιαδήποτε εργασία στον ιδιωτικό τομέα εντός των πρώτων δύο ετών από την ημερομηνία της αφυπηρέτησης ή του τερματισμού της υπηρεσίας ή της θητείας του, εκτός αν έχει πρώτα υποβάλει σχετική αίτηση στην αρμόδια Επιτροπή και εξασφαλίσει τη συγκατάθεσή της.

Μια άλλη σημαντική νομοθεσία που συμβάλλει σημαντικά στην καταπολέμηση της διαφθοράς, είναι η νομοθεσία που αφορά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων (Νόμος 12(1) του 2006). Περαιτέρω, η νομοθεσία που αφορά την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών (Νόμος 104(1) του 2010) διασφαλίζει τη νομιμότητα της σύναψης των συμβάσεων. Η Αρχή κέκτηται εξουσία να επιβεβαιώνει ή να ακυρώνει αποφάσεις ανάθεσης συμβάσεων με απώτερο στόχο τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων με την κείμενη νομοθεσία που αφορά τις δημόσιες συμβάσεις.

Επιβάλλεται ,επίσης, η εφαρμογή ενός βελτιωμένου μηχανισμού δημοσιοποίησης ,αλλά και ελέγχου των στοιχείων των πολιτικών, των κρατικών αξιωματούχων και των υψηλόβαθμων δημόσιων υπαλλήλων. Η Βουλή των Αντιπροσώπων έχει ήδη βελτιώσει ,σε μεγάλο βαθμό, τον υφιστάμενο μηχανισμό, με την αναθεώρηση του περί του Προέδρου, των Υπουργών και των Βουλευτών της  Κυπριακής Δημοκρατίας (Δήλωση και Έλεγχος Περιουσίας) Νόμου (Νόμος 49(Ι) του 2004), ο οποίος επιβάλλει υποχρέωση στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στους Υπουργούς και στους βουλευτές, να καταθέτουν εντός τριών μηνών από την ανάληψη του αξιώματός τους και ανά τριετία από τον χρόνο αυτό μέχρι και την αποχώρησή τους από το αξίωμά τους, καθώς και εντός τριών μηνών από την αποχώρησή τους με οποιοδήποτε τρόπο από το αξίωμά τους, δήλωση περιουσιακών στοιχείων, γνωστή ως δήλωση πόθεν έσχες. Έχει ,επίσης, προβεί στην αναθεώρηση και τροποποίηση του περί Ορισμένων Δημόσια Εκτεθειμένων Προσώπων και Ορισμένων Αξιωματούχων της Κυπριακής Δημοκρατίας (Δήλωση και Έλεγχος Περιουσίας) Νόμου (Νόμος 50(I)/2004), ο οποίος επιβάλλει την ίδια υποχρέωση σε δημόσια εκτεθειμένα πρόσωπα, σε αξιωματούχους της Δημοκρατίας και σε υψηλόβαθμά στελέχη της Δημόσιας Υπηρεσίας.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων επεξεργάζεται περαιτέρω τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας για την ενδυνάμωση των μηχανισμών αυτών σε επίπεδο κοινοβουλευτικών επιτροπών, ενώ έχει ανατεθεί σε εσωτερικό συνεργάτη η διεξαγωγή σχετικής μελέτης.

Επιπρόσθετα, θα ήταν χρήσιμο να επισημανθεί ότι πρέπει να αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας η εύκολη και η άμεση πρόσβαση σε κυβερνητικές πληροφορίες, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας σε όλα τα επίπεδα των διοικητικών και άλλων υπηρεσιών του κράτους. Η Βουλή των Αντιπροσώπων, αναγνωρίζοντας τη σημασία της διαφάνειας στην πάταξη της διαφθοράς και της διαπλοκής, προωθεί ως θέση αρχής τη διαφάνεια και την πρόσβαση σε πληροφορίες αναφορικά με τις εργασίες της Ολομέλειας και των Επιτροπών της. Η διαφάνεια στη νομοθετική διαδικασία εξασφαλίζεται, μεταξύ άλλων, μέσω της ανοικτής φύσης των συνεδριών της Ολομέλειας και των Επιτροπών, τη δημοσίευση των ημερήσιων διατάξεων των συνεδριών αυτών και των εκθέσεων των Επιτροπών και τη ζωντανή μετάδοση των εργασιών της Ολομέλειας στην ιστοσελίδα της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ και στην προώθηση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της θέσπισης Κώδικα Δεοντολογίας των Βουλευτών, στον οποίο περιλαμβάνονται πρόνοιες που αναβαθμίζουν τη διαφάνεια στις εργασίες της Βουλής και των ίδιων των βουλευτών. Ο Κώδικας Δεοντολογίας αναμένεται να ολοκληρωθεί και να τεθεί σε ισχύ εντός του τρέχοντος έτους.

Πέραν των αρνητικών επιπτώσεων στη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου, η διαφθορά επηρεάζει ιδιαίτερα τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, περιλαμβανομένων των γυναικών, και οξύνει τις υφιστάμενες ανισότητες που προκύπτουν λόγω της διαφοράς ισχύος μεταξύ των ομάδων του πληθυσμού. Για την αντιμετώπιση του τομέα αυτού της διαφθοράς πρέπει να πραγματοποιηθεί διάλογος μεταξύ των Αρχών που μάχονται κατά της διαφθοράς αναφορικά με τη σύνδεση μεταξύ της διάστασης του φύλου και της διαφθοράς, με στόχο τη λήψη συγκεκριμένων συντονισμένων δράσεων για την αντιμετώπιση θεμάτων κοινών και στους δύο τομείς.

Διεθνείς έρευνες υποδεικνύουν ότι σε κράτη όπου το σύστημα δημοκρατίας είναι τέτοιο που να προωθεί την ύπαρξη ισότητας μεταξύ των φύλων και όπου, ως αποτέλεσμα αυτού, η παρουσία των γυναικών στην πολιτική ζωή και σε ηγετικές θέσεις είναι αυξημένη, η τάση προς τη διαφθορά παρουσιάζεται μειωμένη. Οι συνέπειες της παρουσίας των γυναικών σε ηγετικές θέσεις στην καταπολέμηση της διαφθοράς χρήζουν περαιτέρω μελέτης, αφού ο μικρός αριθμός γυναικών σε τέτοιες θέσεις καθιστά δύσκολη την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Για να γίνει κατορθωτή η μελέτη αυτή, τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να προωθήσουν διαφανείς διαδικασίες που να μην αποτρέπουν την παρουσία γυναικών σε ηγετικές θέσεις.

Κλείνοντας την παρέμβασή μου, θα ήθελα να τονίσω ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων αντιμετωπίζει με σοβαρότητα και υπευθυνότητα το θεσμικό της καθήκον να συμβάλλει ,στον μέγιστο δυνατό βαθμό, στην κατάλυση της διαπλοκής και της διαφθοράς, με κοινωνική και πολιτική απαξίωση όσων εμπλέκονται στα φθοροποιά αυτά φαινόμενα, αλλά και με διαμόρφωση ενός ισχυρού και αποτρεπτικού αμυντικού θεσμικού δικτύου που θα αποτρέπει την εκδήλωσή και την επανάληψή τους.

--------------------------

(ΑΜ/ΕΙ)