Ανακοινωθέντα

Παρασκευή, 11 Μαρτίου 2022 
Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο Κύπρου στη Λάρνακα

Φίλε Δήμαρχε,

Κυρίες και κύριοι της Επαρχιακής Επιτροπής Λάρνακας και Αμμοχώστου του ΚΥΚΕΜ,

Mr President of the AUCY, Dr Marc-Antoine Zabbal,

Αγαπητές Φίλες και φίλοι,

Τι είναι αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε ότι προσδιορίζει ένα άτομο σε ηγετική θέση; Σίγουρα δεν είναι κάτι ανεξάρτητο από τον ρόλο του και τη συμπεριφορά του. Το να μπορεί να εμπνέει τους γύρω του μέσα από το πρότυπο που αντικατοπτρίζει και προβάλλει. Και ναι γυναίκες πρότυπα έχουμε πολλές στην ιστορία του τόπου μας.

Ο ρόλος των Κυπρίων γυναικών στις κοινωνικές, εργατικές, επιστημονικές και εθνικές διεκδικήσεις παρόλο που υπήρξε σημαντικός, δεν έβρισκε τη θέση που του άξιζε στην ιστοριογραφία για πολλές δεκαετίες. Η παραγωγή ιστορικών αφηγημάτων, κυρίως μέσα από την επίσημη εκπαιδευτική διαδικασία, υποβάθμιζε ή αγνοούσε την παρουσία, την εργασία και τη δραστηριότητα των γυναικών, με αποτέλεσμα τη διαιώνιση παραδοσιακών κοινωνικών προκαταλήψεων, στερεοτύπων και διακρίσεων με βάση το φύλο.

Τα τελευταία 20 χρόνια, ο σαφής ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Κύπρου σε συνδυασμό με τη δημιουργία και ανάπτυξη της ακαδημαϊκής κοινότητας δημιούργησε ένα καινούριο πλαίσιο κοινωνικής, επιστημονικής και πολιτικής συζήτησης αναφορικά με τη θέση και τον ρόλο των γυναικών στο τοπικό γίγνεσθαι.

Έτσι, είχαμε τη σταδιακή ανάδειξη της γυναικείας παρουσίας μέσα από ακαδημαϊκές έρευνες και εκδόσεις, όπως για παράδειγμα το βιβλίο του Παναγιώτη Περσιάνη «Ιστορία της Εκπαίδευσης των Κοριτσιών στην Κύπρο» το 1998, τη δημοσίευση συλλογής έργων της πρωτοπόρου εκπαιδεύτριας και λογοτέχνιδας Πολυξένης Λοϊζιά από την Γιώτα Παρασκευά Χατζηκώστα το 2011, τις έρευνες της Θέκλας Κυρίτση αναφορικά με την ιστορία των γυναικείων οργανώσεων, τις δημοσιεύσεις του Παντελή Βαρνάβα για τον ρόλο των γυναικών στους εργατικούς αγώνες και η εργασία της Μαρίας Χατζηπαύλου με θέμα «Γυναίκες στις Κυπριακές Κοινότητες: Ερμηνεύοντας τις Ζωές των Γυναικών» του 2004.

Μέσα λοιπόν από την επιστημονική δουλειά ανδρών και γυναικών ακαδημαϊκών, ήρθαμε σε επαφή με τις σημαντικές παρουσίες γυναικών στην Κύπρο όπως ήταν η αγωνίστρια της ΕΟΚΑ και λογοτέχνιδα Ήβη Μελεάγρου, η εκπαιδευτικός Ελένη Αυτονόμου, οι αθλήτριες Ηρώ Μιτσίδου και Δομνήτσα Λανίτου, η πρώτη γυναίκα δικηγόρος και πρώτη Υπουργός Στέλλα Σουλιώτη, η εικαστικός Λουκία Νικολαΐδου, η πρώτη Ελληνοκύπρια βουλεύτρια Ρήνα Κατσελλή, η πρώτη Τουρκοκύπρια βουλεύτρια Αϊλά Κιαζίμ, η πρώτη γιατρός Μαρία Ρούσου, η πρώτη δημοσιογράφος Μαρούλα Ιακωβίδου Βιολάρη και η ηθοποιός Κυπρούλα Ευαγγελίδου.

Παρόλη την πρόοδο που σημειώθηκε στην κατανόηση της συμβολής των γυναικών στην πολιτισμική, κοινωνική και οικονομική δημιουργία στην Κύπρο, εξακολουθούμε σήμερα να επιμένουμε να συζητούμε για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων οι οποίες να διασφαλίζουν την παροχή ίσων ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών. Επιμένουμε γιατί τα εμπόδια στην επίτευξη ουσιαστικής ισότητας εξακολουθούν να υφίστανται. Τα εμπόδια αυτά είναι πρώτιστα πολιτισμικά αλλά και θεσμικά. Πηγάζουν από βαθιά ριζωμένα κοινωνικά στερεότυπα και προκαταλήψεις που εδραιώνουν και διαιωνίζουν την κυριαρχία των ανδρών στην πολιτική, στην παραγωγική διαδικασία, στις επιστήμες και γενικότερα στην ηγεσία. Για την ανατροπή των πατριαρχικών προτύπων, χρειάζεται ισχυρή πολιτική δέσμευση, αποφασιστικότητα και ενδυνάμωση των γυναικείων διεκδικήσεων. Οφείλουμε όλοι μαζί, γυναίκες και άνδρες, να συνδράμουμε στην προσπάθεια για την καλλιέργεια μιας νέας κουλτούρας που θα μας απαλλάξει από τις διακρίσεις με βάση το φύλο και θα μας οδηγήσει σε μια νέα κανονικότητα. Μια κοινωνία όπου η καθεμιά και ο καθένας από εμάς θα δημιουργεί, θα εξελίσσεται, θα προσφέρει και θα ονειρεύεται στη βάση των πραγματικών του δυνατοτήτων και προσδοκιών.

Πρέπει να επισημάνω ότι κατά το τελευταίο διάστημα, σε νομοθετικό επίπεδο, καταφέραμε να πετύχουμε μερικά σημαντικά βήματα προς την επιθυμητή κατεύθυνση αναφορικά με την έμφυλη βία. Κυρώσαμε την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, που αποτελεί το πρώτο διεθνώς νομικά δεσμευτικό κείμενο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Ποινικοποιήσαμε τον σεξισμό, τον διαδικτυακά διαδιδόμενο σεξισμό και την παρενοχλητική συμπεριφορά. Εισάξαμε τον όρο της «Γυναικοκτονίας» στον ποινικό κώδικα, της πιο ακραίας δηλαδή μορφής έμφυλης βίας, που οφείλεται μεταξύ άλλων στην ενδοοικογενειακή βία, ή σεξουαλική βία, ή σε λόγους τιμής ή θρησκευτικών πεποιθήσεων και πρακτικών ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων, που μέχρι σήμερα στις πλείστες των περιπτώσεων παρέμενε χωρίς αναφορά και ατιμώρητη, εδραιώνοντας για δεκαετίες την αντίληψη ότι η βία κατά των γυναικών είναι φαινόμενο αποδεκτό ή και αναπόφευκτο. Τώρα, με την τροποποίηση που επιφέραμε, αποδίδουμε νομική και επιστημονική ορατότητα σε μια κοινωνική πραγματικότητα που ούτε ο νομοθέτης, ούτε η δικαιοσύνη δεν μπορούν πλέον να καλύψουν ή να παραβλέψουν.

Και θεωρώ την περίπτωση της Πρότασης Νόμου για την Γυναικοκτονία, ως ένα κορυφαίο παράδειγμα αποτελεσματικής διεκδίκησης και επιτυχίας της αλλαγής που όλοι θέλουμε. Γιατί φτάσαμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα μέσα από την αποφασιστική συνεργασία γυναικών και ανδρών της Πολιτικής, της Επιστήμης και της Ακαδημίας και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Και απευθύνω θερμές ευχαριστίες σε όλες και όλους από εσάς συνέβαλαν και στήριξαν την προσπάθεια που κάναμε στη Βουλή, είτε μέσα από δημόσια αρθρογραφία, είτε μέσα από την παρουσία στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, είτε μέσα από την επιστημονική τεκμηρίωση των επιχειρημάτων μας.

Στους μήνες που έρχονται, θα αποδώσουμε έμφαση στην ενίσχυση της ισότητας των φύλων σε 2 μεγάλα πεδία κοινωνικής δραστηριότητας:

• Στην οικονομική λειτουργία
• Και στην δημοκρατική συμμετοχή

Τόσο η διεθνής ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, όσο και μελέτες διεθνών οργανισμών καταγράφουν και τεκμηριώνουν την καθοριστική συμβολή των γυναικών στην οικονομική ανάπτυξη. Παραμένουν ωστόσο διάφοροι περιορισμοί οι οποίοι αποτρέπουν την ακόμα μεγαλύτερη δημιουργική τους παρουσία ενώ παρατηρούνται ακόμα φαινόμενα άνισης μεταχείρισης τους σε σχέση με τις απολαβές, τα ωφελήματα και τις ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης.

Στο πλαίσιο υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που ψήφισε πρόσφατα η Βουλή των Αντιπροσώπων, θα παρακολουθούμε στενά τις δράσεις προώθησης της γυναικείας επιχειρηματικότητας και τα προγράμματα κατάρτισης των γυναικών ειδικότερα στους τομείς των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, όπου παρατηρείται μια σχετική υστέρηση. Έμφαση επίσης θα αποδώσουμε στην αποτελεσματική εφαρμογή σχεδίων για τη δημιουργία επαρκών δομών παιδικής φροντίδας που διευκολύνουν την ένταξη και επανένταξη των μητέρων στην αγορά εργασίας και τη συμφιλίωση της επαγγελματικής με την ιδιωτική ζωή. Παράλληλα, σε συνεργασία με τις εργοδοτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, τα πανεπιστήμια και μη κυβερνητικές οργανώσεις θα εμβαθύνουμε τον κοινωνικό διάλογο έτσι ώστε να βρούμε εκείνους τους τρόπους που θα περιορίζουν και θα τελικά θα μηδενίζουν τις όποιες ανισότητες αναφορικά με τη μισθοδοσία για ίσης αξίας εργασία.

Αναφορικά με τη λειτουργία και την εμβάθυνση της δημοκρατίας, αποτελεί βαθιά μου πεποίθηση ότι η αποτελεσματική εκπροσώπηση του συνόλου του πληθυσμού είναι βασικότατη προϋπόθεση. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια, μέσα από μεγάλη προσπάθεια, έγιναν ορισμένα βήματα προς την ορθή κατεύθυνση, πολλά είναι εκείνα που χρειάζεται και μπορούμε να κάνουμε. Η ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στα κέντρα λήψεως αποφάσεων και στην ηγεσία παραμένει ένας μεγάλος στόχος που μπορεί να επιτευχθεί τόσο μέσα από την κοινωνική κινητοποίηση όσο και μέσα από νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις. Χαίρομαι ιδιαίτερα που πολύ πρόσφατα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υιοθέτησε και προώθησε την πρόταση, απαντώντας και σε σχετική αναφορά του ψηφίσματος 2587 (2021) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, για ένα σχέδιο δράσης σχετικά με τρόπους διασφάλισης της πλήρους, ισότιμης και ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών στη διαδικασία εξεύρεσης λύσης στο Κυπριακό Πρόβλημα.

Κλείνοντας, σας διαβεβαιώ πως, ως η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Βουλής της πατρίδας μας, παραμένω προσηλωμένη στον στόχο που εξ αρχής έθεσα: την προβολή ενός θετικού γυναικείου προτύπου στην πολιτική, το οποίο να εμπνεύσει, να ενθαρρύνει και να παροτρύνει περισσότερες γυναίκες να συμμετέχουν διεκδικητικά στη δημόσια ζωή.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(ΜΒ)